BİRBİRLERİNİN KALEMİNDEN SERVET-İ FÜNUNCULAR - 2

Yıl 2021, , 107 - 136, 27.12.2021

Ayhan Erbaş

https://doi.org/10.54566/turas.1007436

Öz

Servet-i Fünun dergisi etrafında bir araya gelen sanatçılar, 1896-1901 yılları arasında oluşturdukları edebî hareket ile edebiyatın hemen her türünde eser vermişlerdir. Öncülüğünü Tevfik Fikret, Halit Ziya Uşaklıgil ve Cenap Şahabettin’in yaptığı ve Edebiyat-ı Cedide adını alan bu hareketin sanatçıları 1896 yılından itibaren dilleri, sanat anlayışları ve imge dünyalarıyla Türk edebiyatına yön vermişlerdir. Kendi sanat tavırlarını yerleştirmek amacıyla yerleşik edebî anlayışlarla yoğun tartışmaların içine giren bu sanatçılar, bu tartışmalarda kendilerine yöneltilen ithamlara karşı birlikte mücadele vermişlerdir. Dışarıya karşı verilen mücadelelerin somut bir başarıyla sonuçlanmasının ardından kendi içlerinde tartışmalar yaşayan hareket üyeleri, Ali Ekrem ve Tevfik Fikret arasındaki gerilimin ardından dağılma sürecine girmişlerdir. Her ne kadar 1901 yılında hareket sonlanmış olsa da sanatçıların yolları sonraki yıllarda çeşitli vesilelerle kesişmiştir. Hareket devam ederken çok fazla başvurmamış olsalar da zamanla Edebiyat-ı Cedide dönemine ait anılarını kaleme alan bu isimler, bu metinleriyle topluluğun iç ilişkilerini ve çatışmalarını da ortaya koymuşlardır. Bu çalışmada Cenap Şahabettin, Mehmet Rauf, Hüseyin Cahit Yalçın, Ali Ekrem Bolayır, Ahmet İhsan Tokgöz, Ahmet Reşit Rey, Hüseyin Kazım Kadri ve Hüseyin Sîret Özsever’in birbirleri hakkındaki yazılarına yer verilmiştir. Bu isimlerin görüşleri derlenirken anı ve mektuplarının yanında mülakatlara verdikleri cevaplara da değinilerek birbirleri hakkındaki düşüncelerinin derli toplu olarak bir araya getirilmesi amaçlanmıştır. Bu çalışma ile Türk edebiyatının önemli bir edebî hareketini oluşturan sanatçıların dönemlerindeki olaylara, sanatlarındaki ve yaşamlarındaki değişimlere göre birbirleri hakkındaki görüşleri ve bu görüşlerinde meydana gelen değişimler de ortaya konulmuş olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Servet-i Fünun, anı, edebî hareket, dergi, hikâye

Kaynakça

• ANDI, M. Fâtih, Yılmaz Taşçıoğlu, Hüseyin Yorulmaz (1999), Mektuplarla Fikret ve Çevresi, İBB Kültür İşleri Yay., İstanbul.
• AYVAZOĞLU, Beşir (2019), Fikret, Everest Yay., İstanbul.
• BOLAYIR, Ali Ekrem (17 Şubat 1934), “Cenap Şahabettin”, Cumhuriyet, nr. 3515: s.3.
• CAHİT, Hüseyin (1901), “Hayat-ı Matbuat 1”, Servet-i Fünûn, 26 Nisan 1317/9 Mayıs 1901, nr. 530: s.156-158.
• ENGİNÜN, İnci (1989), Cenap Şahabettin, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara.
• ERGUN, Sadeddin Nuzhet (1935), Cenab Şahabeddin - Hayatı ve Seçme Şiirleri, Yeni Şark Bitik Yurdu, İstanbul.
• ES, Hikmet Feridun (2010), Bugün De Diyorlar Ki, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
• FİKRET, Tevfik (2000), Dil ve Edebiyat Yazıları, (Haz. İsmail Parlatır), Türk Dil Kurumu Yay., Ankara.
• HASTAŞ, Mehmet T. (2012), Ahmet Samim-II. Meşrutiyet’te Muhalif Bir Gazeteci, İletişim Yay., İstanbul.
• HIRA, Sevilay (2004), “Münci Fikri’nin Hayatı, Edebi Faaliyetleri ve Eserlerinin İncelenmesi”, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• KADRİ, Hüseyin Kâzım (2018), Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Hatıralarım, (Haz. İsmail Kara), Dergâh Yay., İstanbul.
• KARATAŞ, Turan (2011), Hüseyin Sîret, Timaş Yay., İstanbul.
• NADİR, A(yın) (Ali Ekrem Bolayır) (1896), “Musahabe-i Edebiye”, Servet-i Fünun, 11 Temmuz 1312/23 Temmuz 1896, nr. 280: s. 307–310.
• NADİR, A(yın) (Ali Ekrem Bolayır) (1900), “Şiirimiz”, Malûmat, 14 Kanun-ı evvel 1316/27 Aralık 1900, nr. 268: s. 554–564.
• NADİR, A(yın) (Ali Ekrem Bolayır) (1901), “Musâhabe-i Edebiye’ye Cevap”, Malûmat, 19 Nisan 1317/2 Mayıs 1901, nr. 285: s. 892–900.
• NADİR, A(yın) (Ali Ekrem Bolayır) (1901), “Servet-i Fünun’a!”, Malûmat, 3 Mayıs 1317/16 Mayıs 1901, nr. 287: s. 923–927.
• NAZIM, H. (Ahmet Reşit Rey) (1901), “Tecrübe-i Tenkit–Aşk-ı Memnû”, Malûmat, nr. 285, 19 Nisan 1317, s. 883-892; nr. 286, 26 Nisan 1317, s.903-910; nr. 287, 3 Mayıs 1317, s. 919-927.
• NAZIM, H. (Ahmet Reşit Rey) (1901), “Tecrübe-i Tenkit–Rübâb-ı Şikeste”, Malûmat, 7 Mayıs 1317. nr. 292: s. 999-1004.
• NAZIM, H. (Ahmet Reşit Rey) (1901), “Tecrübe-i Tenkit–Rübâb-ı Şikeste”, Malûmat, 14 Haziran 1317, nr. 293: s. 1014-1019.
• ÖZAYDIN, Burcu (2012), “Ali Ekrem Bolayır’ın Dergi ve Gazetelerde Yayımlanmış Yazıları”, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi), Bursa.
• ÖZBEK, Seda (2016), “Nesir Yazarı Olarak Cenap Şahabettin”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Doktora Tezi), Ankara.
• ÖZGÜL, Metin Kayahan (1996), Ali Ekrem Bolayır’dan Suut Kemal Yetkin’e Mektuplar, Oğlak Yay., İstanbul.
• ÖZGÜL, Metin Kayahan (2013), Ali Ekrem Bolayır’ın Hatıraları, Kurgan Edebiyat Yay., Ankara.
• ÖZGÜL, Metin Kayahan (2018), Seke Seke Ben Geldim Sekmeler IV, Çolpan Yay., Ankara.
• REY, Ahmet Reşit (2014), İmparatorluğun Son Döneminde Gördüklerim Yaptıklarım (1890-1922), (Haz. Nur Özmel Akın), Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul.
• SAZYEK, Esra (2019), Şaziye Berin’e Mektuplarıyla Ali Ekrem Bolayır, Hece Yay., Ankara.
• SEVENGİL, Refik Ahmet (1968), Türk Tiyatrosu Tarihi 5- Meşrutiyet Tiyatrosu, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• ŞAHABETTİN, Cenap (1918), Nesli Harp Nesli Sulh ve Tiryaki Sözler, Kanaat Kitaphanesi, İstanbul.
• ŞAHABETTİN, Cenap (1998), Evrâk-ı Eyyam (Haz. Hasan Akay), Timaş Yay., İstanbul.
• ŞEN, Can (2020), “İki Yazarın Hatıraları Üzerine Bir Karşılaştırma: Kırk Yıl ve Edebi Hatıralar’da Hüseyin Cahit Yalçın”, ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, C.10 (2): 302-311.
• TANSEL, Fevziye Abdullah (1951), “Ahmet Hikmet Müftüoğlu, Hayatı ve Sanatı”, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Mecmuası, C. 9: s. 1-34.
• TARIM, Rahim (1998), Mehmed Rauf (Hayatı, Sanatı, Eserleri), Türkiye İş Bankası Kültür Yay., Ankara.
• TARIM, Rahim (2001), Mehmet Rauf’un Anıları, Özgür Yay., İstanbul.
• TOKGÖZ, Ahmet İhsan (2019), Matbuat Hatıralarım ve Öteki Hatıra Yazıları, (Haz. Ali İhsan Kolcu), Salkımsöğüt Yay., Konya.
• TÜMER, Cem Şems (2003), “Mektep Dergisi ve Hakkında Yapılan Çalışmalara Dair Bazı Dikkatler”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 21: s.323-338.
• UÇMAN, Abdullah (1997), Edebiyat-ı Cedide’ye Dair Ali Ekrem’den RızaTevfik’e Bir Mektup, Kitabevi Yay., İstanbul.
• US, Asım (1964), Gördüklerim Duyduklarım Duygularım Meşrutiyet ve Cumhuriyet Devirlerine Ait Hatıralar ve Tetkikler, Vakit Matbaası., İstanbul.
• UŞAKLIGİL, Halit Ziya (2014), Sanata Dair, Özgür Yay., İstanbul.
• UŞAKLIGİL, Halit Ziya (2017), Kırk Yıl, İstanbul: Özgür Yay., İstanbul.
• ÜNAYDIN, Ruşen Eşref (1985), Diyorlar Ki, (Haz. Şemseddin Kutlu), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara.
• ÜNAYDIN, Ruşen Eşref (2002), Bütün Eserleri Cilt:4 Hatıralar II, (Haz. Necat Birinci-Nuri Sağlam). Türk Dil Kurumu Yay., Ankara.
• VECDİ, Raik (Cenap Şahabettin) (1901), “Münekkid-i Hakiki”, Servet-i Fünun, 12 Nisan 1317/25 Nisan 1901, nr. 528: s.114-116.
• YALÇIN, Hüseyin Cahit (1975), Edebiyat Anıları, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul.
• YALÇIN, Hüseyin Cahit (2019), Kavgalarım, (Haz. İsmail Alper Kumsar), Ötüken Neşriyat, İstanbul.