DİVAN ŞİİRİNİN YEŞİL MÜCEVHERLERİ: YEŞİM, ZEBERCET VE ZÜMRÜT

Year 2022, , 126 - 139, 20.12.2022

Fatıma Aydın

https://doi.org/10.54566/turas.1193920

Abstract

İnsanoğlu tarih boyunca zenginlik ve güzellik simgesi olarak değerli taşları kullanmışlardır. Bu taşların seçiminde etkili olan özelliklerden biri de rengidir. Bu çalışmada Divan şairlerinin yeşil renkli değerli taşları şiirlerinde nasıl kullandıkları incelenmektedir. Yeşil renk, Türklerin yaşamında önemli bir rol oynamaktadır. Bu renk, tazeliğin ve baharın rengi olarak görülmüştür. İslamiyet öncesi Türk inanışlarında İyilik tanrısı (Ülgen) ile yeşil renk arasında bağlantı kurulmuştur. İslamiyet’in kabulünden sonra yeşil renk, Türk toplumunda İslamiyet’in ve uhreviliğin sembolü haline gelmiştir. Türkler yeşil rengi bayraklarda ve giysilerde tercih ettikleri gibi değerli taşlarda da tercih etmişlerdir. Divanlara baktığımızda yeşil renkli üç değerli taştan bahsedildiğini görürüz. Bunlar Doğu toplumlarının birçoğunda kutsal kabul edilen yeşim, zebercet (peridot) ve zümrüttür. Divanlarda bu taşların o dönemde takı ve süslemelerde kullanılmış olduklarını görmekteyiz. Yeşil renkli taşlar, yüzüklerde, taht ve taçlarda veya mücevher kutusu gibi bazı eşyaların süslemelerinde kullanılmıştır. Baharda çimenlikler, bahçeler veya gül ağaçları yeşil renkleri ile yeşime, zebercede veya zümrüde benzetilmişlerdir. Bu taşlar hakkında ilginç inanışlara da Divanlarda rastlanmıştır. Bu çalışmada taşlar ve taşların özellikleri hakkında bilgi verilmiştir. Bu değerli taşların nerede çıkarıldıkları, taşlar hakkındaki inanışlar ve kullanım alanları incelenerek her biri örneklendirilmiştir.

Keywords

Yeşim, Zümrüt, Divan Şiiri

References

• Hamami, E. (2001). Râmî Dîvânı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• İpekten, H. (1990). Nâilî Divanı. Ankara: Akçağ.
• Kaya, B. A. (2017). Azmizâde Hâletî Dîvânı. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.