ATLAS MİTİ’NDEN TULPAR MİTİ’NE KADINLARIN KENDİ OLMA MÜCADELESİ BAĞLAMINDA MERİDYENİN MERYEMLERİ

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 3, 82 - 106, 27.12.2021

Nesrin Karaca , Kadriye Keskin

https://doi.org/10.54566/turas.1000986

Öz

Sacide Fikret Çobanoğlu tarafından kaleme alınan Meridyenin Meryemleri, kadınlık ve kadınlığa dair meseleleri odağa almasıyla, Bursa’nın mistik, kültürel yaşantısını gözler önüne sermesiyle ve başkahraman Handan’ın geliştirdiği paralel evrenler teorisiyle çok boyutlu bir romandır. Bu çok boyutluluk beraberinde roman tekniklerinin de çeşitlenmesini getirmiş, ele alınan meseleler, kullanılan tekniklerle belirgin kılınmıştır. Eserin iki mitle bağıntılı olarak bölümlenmesi yine aynı doğrultudadır. Başkahraman Nimet Handan Altay ve onun çevresindeki kadınların özelinde ataerkil sistemin kıskacında debelenen kadınların omuzlarındaki yükler, Atlas ile bağdaştırılırken kendi olarak var olma savaşı veren kadınlar tulpar ile özdeşleştirilmiştir. Başkahramanın ölüm ve hayat kıyısında durup yaptığı sorgulamalar, onu bir devir daim fikrine götürmüş ve paralel evrenler teorisini geliştirmesini sağlamıştır. Bu teoriye göre Handan, insanın tekâmülü tamamlayana kadar aynı beden ve aynı bilinçle değişik formlarda (katı-sıvı-gaz) başka evrenlerde yaşamını devam ettirdiğini ileri sürer. Handan’ın paralel evrenler teorisinin altyapısını destekleyen ise Bursa’nın uhrevi havası ve sık sık dinlediği veli menkıbeleridir. Başkahramanın hayatına teklifsizce dahil olan ikiz kardeş ruhu ise geride bıraktığı bir defterde Handan’dan önce deneyimlediklerini ve bir teori olarak geliştiremese de paralel evrenlere dair aynı fikirleri kaydeder. Bu durum iki kadının ruhunun buluştuğu ortak noktaları gözler önüne serer. Nitekim iki kadın da ataerkil sistemin yaşam savaşına aynı reaksiyonu göstererek katılmıştır.
Ataerkil sistemde Atlas olmak yerine tulpar gibi kanatlanan kadınların ruhunu özgür bir evrene kanatlanabileceğini vurgulayan Meridyenin Meryemleri adlı eser, yukarıdaki izlenimler doğrultusunda ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

kadın, Bursa, Paralel Evrenler Teorisi, roman

Kaynakça

• ADIVAR, Halide Edip (2016), Handan, Can Yay., İstanbul.
• BEAUVİOUR, Simone (1993), Kadın “İkinci Cins III”, (Çev. Bertan Onaran), Payel Yay., İstanbul.
• BERKTAY, Fatmagül (1995), Tektanrılı Dinler Karşısında Kadın, Metis Yay., İstanbul.
• BUTTLER, Judith (2014), Cinsiyet Belası, (Çev. Başak Ertürk), Metis Yay., İstanbul.
• ÇOBANOĞLU, Sacide Fikret (2021), Meridyenin Meryemleri, Akçağ Yay., Ankara.
• DERVİŞ, Suat (2016), Fosforlu Cevriye, İthaki Yay., İstanbul.
• GÜNTEKİN, Reşat Nuri (2007), Çalıkuşu, İnkılap Kitabevi, İstanbul.
• GÜRÇAY, Serdar (2019), “Mitolojilerde Uçan At Motifi Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma”, Aydın Türklük Bilgisi Dergisi, S. 8, s.(37-54).
• HAMİLTON, Edith (2016), Mitologya, (Çev. Ülkü Tamer), Varlık Yay., İstanbul.
• IRIGARAY, LUCE (2014), Başlangıçta Kadın Vardı, (Çev, İlknur Özallı, Melike Odabaş), Pinhan Yay., İstanbul.
• IRZIK, Sibel; PARLA, Jale (2020), Kadınlar Dile Düşünce, Edebiyat ve Toplumsal Düşünce, İletişim Yay., İstanbul.
• İNCİ, Handan (2003), Roman ve Mekân: Türk Romanında Ev, Arma Yay., İstanbul.
• KARACA, Nesrin (2018), Yazmak, Kimlik Ve Metin Odağında Kadın Yazarlar, Akçağ Yay., Ankara.
• MİLLETT, Kate (2020), Cinsel Politika, (Çev. Seçkin Selvi), Payel Yay., İstanbul.
• ROWBOTHAM, Sheila (1998), Kadın Bilinci Erkek Dünyası, (Çev. Şükrü Alpagut), Payel Yay., İstanbul.
• SANCAR, Serpil (2014), Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti, İletişim Yay., İstanbul.
• TEKİN, Mehmet (2008), Roman Sanatı 1 (Romanın Unsurları), Ötüken Neşriyat, İstanbul.
• WOOLF, Virginia (2019), Kendine Ait Bir Oda, (Çev. Nurgül Polat), Karbon Kitaplar, İstanbul.