TÜRK EDEBİYATINDA POLİSİYE ROMAN KURGUSU ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 105 - 116, 25.06.2024

Mustafa Fatih Aydın

https://doi.org/10.54566/turas.1491062

Öz

Türk polisiye edebiyatının yaklaşık 140 yıllık bir geçmişi vardır. Bu süreç içerisinde edebiyatımızın önemli edebî şahsiyetlerinin yanı sıra gazete ve dergilerin bir köşesinde kalmış ve unutulmuş pek çok yazarın tefrika halinde yazılmış polisiye türde eseri olduğu tespit edilir. Tüm bu eserler incelendiğinde polisiye edebiyatın kurgu bakımından zengin içeriklere sahip olduğu anlaşılır. Karmaşık ve iç içe geçmiş olay örgüleri içinde; bilgi, varlık, zaman, mekân konusunda pek çok felsefi şubenin fikirsel alt yapısından teşekkül ettikleri psikolojik, sosyal, siyasal, iktisadi mevzulara temas eden eserlerin yazıldığı görülür. Polisiye edebiyat ürünlerinde; kent, yalnızlık, aşk, yabancılaşma, adalet, özgürlük, şiddet, kurgu, adalet, cinsellik gibi temel izleklerinin varlığı göze çarpar. Yazarların; soruşturmacı, suçlu ve kurbanın yer aldığı edebî ve ebedi üçgeninde kurguladığı olaylar, oyun-kurgu-muamma ilişkisinin en güzel örneklerini gösterir. Polisiye türün özellikle bellek ve üst kurmaca gibi zamansal ve kurgusal yöne sürekli atıfta bulunması, bu türün özellikle insan zihninin, kurguyla analojik bir bağlantı kurarak metnin entrik kurgu eğrilerine neden sonuç bağıyla yön verdiği anlaşılır. Geleneksel polis tiplerinin, modern dönem dedektiflerinin arketipleri olması aynı zamanda değişen dönüşen insan tipinin de tarihçesini aktarır. Çalışmada birçok polisiye eser örnek alınarak türün kullandığı anlatım yöntem ve teknikleri çerçevesinde değerlendirilir.

Anahtar Kelimeler

polisiye, kurgu, bellek, üst kurmaca, kent, roman, suç, suçlu

Kaynakça

• Aykut, A. Sait (2017). Varlık, Benlik, Hatırlayış ve Unutuş Üzerine, İzdiham Dergi, Erişim adresi https://www.izdiham.com/a-sait-aykut-varlik-benlik-hatirlayis-ve-unutus-uzerine/
• Beşergil, Nurdan (2010). Bana Baktığın Gibi Bakma, Can Yay., İstanbul.
• Neocleous, Mark (2013), Toplumsal Düzenin İnşası Polis Erkinin Eleştirel Teorisi, (Çev. Ahmet Bekmen), h2o kitap, İstanbul.
• Güzel, Ekrem (2022). Roman Tahlilinde Tür, Kurgu ve Kurmaca Meselelerine Dair Bazı Dikkatler Metin Tahlilinde Yeni Yaklaşımlar II. (Ed. Selçuk Çıkla- Bekir Şakir Konyalı), Çolpan Yay., Ankara.