Opinions of a Group of Dentists on "Ethics Code of Turkish Dental Association"

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 4, 157 - 173, 29.12.2023

Süleyman Dilek , Şükrü Keleş , Selim Kadıoğlu

Öz

Ethics Code of Turkish Dental Association (TDA) was prepared in 2012 and updated in 2015 and 2018. These rules are aimed at expressing and declaring the professional values of dentists on the one hand and guiding ethical behavior in the practice of the profession on the other.
The purpose of this qualitative research is to determine to what extent professional ethics rules are recognized and adopted in the field. In this context, face-to-face interviews were conducted with 18 dentists with different professional background and different professional perspectives, using semi-structured questions regarding ethics and professional ethics in general and Ethics Code of TDA in particular. Then the collected data were evaluated with thematic content analysis.
Three contexts, 10 main themes and 96 themes were created by evaluating the informations and opinions contained in the answers from the participants. The first context, dentists’ perception of ethics and professional ethics, 44 themes under four main themes; the second context, the scope of dental ethics, 27 themes under four main themes; the third context, Ethics Code of TDA, includes 25 themes under two main themes.
The research shows that, there is not education-based knowledge and conceptual clarity regarding ethics, ethical problems encountered in professional life cannot be fully distinguished from legal-administrative-social-economic problems and there is a difficulty to cope with them, the ethics code of TDA is not sufficiently recognized and needs to be revised to be more effective on practice.
As a result, there is a need and expectation of different professional ethics trainings for the dentistry community and also activities that will introduce the Ethics Code of TDA and increase its reflection in practice. It is hoped that the study will contribute to the Turkish Dental Association's work on professional ethics in meeting this need and expectation.

Anahtar Kelimeler

Ethics, Code of Ethics, Professional Ethics, Dentistry, Ethics Code of Turkish Dental Association

Bir Grup Diş Hekiminin “Türk Dişhekimleri Birliği Dişhekimliği Meslek Etiği Kuralları” Hakkındaki Görüşleri

Öz

Türk Dişhekimleri Birliği (TDB) Dişhekimliği Meslek Etiği Kuralları 2012 yılında hazırlanmış, 2015 ve 2018 yıllarında güncellenmiştir. Bu kurallar bir yandan diş hekimlerinin mesleki değerlerini ifade ve ilan diğer yandan mesleğin icrasında etiğe uygun davranmaya rehberlik etmeye yöneliktir.
Bu nitel araştırmanın amacı, alanda meslek etiği kurallarının ne ölçüde tanındığını ve benimsendiğini tespit etmektir. Bu çerçevede farklı mesleki birikime ve farklı mesleki bakış açısına sahip 18 diş hekimi ile genel olarak etik ve meslek etiği özel olarak TDB Dişhekimliği Meslek Etiği Kuralları hakkında yarı yapılandırılmış soruların kullanıldığı yüz yüze görüşmeler yapılmış, toplanan veriler tematik içerik analizi ile değerlendirilmiştir.
Katılımcılardan gelen cevapların içerdiği bilgiler ve görüşler değerlendirilerek üç bağlam, 10 ana tema ve 96 tema oluşturulmuştur. Birinci bağlam olan diş hekiminin etik ve meslek etiği algısı, dört ana tema altında 44 tema; ikinci bağlam olan diş hekimliği etiğinin kapsamı, dört ana tema altında 27 tema; üçüncü bağlam olan TDB Diş Hekimliği Meslek Etiği Kuralları metni, iki ana tema altında 25 tema, içermektedir.
Araştırma, etik konusunda eğitimle edinilmiş bilgi ve kavramsal netlik bulunmadığını; meslek yaşamında karşılaşılan etik sorunların hukuki-idari-sosyal-ekonomik sorunlardan tam olarak ayırt edilemediğini ve bunlarla baş etmede zorluk çekildiğini; TDB Dişhekimliği Meslek Etiği Kuralları’nın yeterince tanınmadığını ve pratiğe daha fazla yansıyacak şekilde gözden geçirilmesine yönelik bir beklenti bulunduğunu göstermektedir.
Sonuç olarak genelde diş hekimliği camiası için farklı meslek etiği eğitimleri düzenlenmesi özelde TDB Dişhekimliği Meslek Etiği Kuralları’nı tanıtacak ve pratiğe yansımasını arttıracak etkinlikler yapılması gereksinimi ve beklentisi bulunmaktadır. Çalışmanın bu gereksinimi ve beklentiyi karşılama noktasındaki Türk Dişhekimleri Birliği’nin meslek etiği konusundaki çalışmalarına katkı sağlayacağı umulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Etik, Etik Kurallar, Meslek Etiği, Diş Hekimliği, TDB Dişhekimliği Meslek Etiği Kuralları

Kaynakça

• Oğuz NY, Tepe H, Örnek Büken N, Kırımsoy Kucur D. Biyoetik Terimleri Sözlüğü. Ankara:Türkiye Felsefe Kurumu, 2005: 82-84.
• Kadıoğlu S. Etik Etik Dedikleri. III. Koloproktoloji-Stomaterapi Sempozyumu. Adana-Türkiye, 12-14 Nisan 2007.
• Kadıoğlu S. Tıp ve Genel Ahlak. Arda B. Tıp Etiği Araştırmaları. Ankara: Biyoetik Derneği Yayınları, 1999: 80-84.
• Yıldırım G, Kadıoğlu S. Etik ve Tıp Etiği Temel Kavramları. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2007; 29: 7-12.
• American Dental Association. Principles of Ethics Code, of Professional Conduct (2023). Erişim: (https://www.ada.org/about/principles/code-of-ethics). Erişim Tarihi: 15.11.2023.
• World Dental Federation. FDI World Dental Federation: Dental ethics manual-2 (2018). Erişim: (https://www.fdiworlddental.org/sites/default/files/media/resources/fdi-dental_ethics_manual_2.pdf). Erişim Tarihi: 10.12.2022.
• General Dental Council. General Dental Council Standards for The Dental Team (2013). Erişim: (https:/www.gdc-uk.org). Erişim Tarihi: 20.12.2022.
• American College of Dentists. Core Values & Aspirational Code of Ethics (1996). Erişim: (https://www.acd.org). Erişim Tarihi: 20.12.2022.
• American Dental Association. ADA History. Erişim: (https://www.ada.org/about/history-of-the-ada). Erişim Tarihi: 20.12.2022.
• Council of European Dentists. Code of Ethics for Dentists in The European Union (2017). Erişim: (https://cedentists.eu/ced-code-of-ethics.html). Erişim Tarihi: 10.12.2022.
• Bundeszahnärztekammer. Musterberufsordnung der Bundeszahnärztekammer (2019). Erişim: (https://www.bzaek.de/fileadmin/PDFs/recht/mbo.pdf). Erişim Tarihi: 15.12.2022.
• Conselho Regional de Odontológica. Código de Ética Odontológica (2012). Erişim: (https://site.crosp.org.br/uploads/etica/6ac4d2e1ab8cf02b189238519d74fd45.pdf). Erişim Tarihi: 20.12.2022.
• Okuyaz S, Kadıoğlu FG. Sağlık Mesleklerinde Etik Kodlar Benzerlikleri ve Farklılıkları. Işıl Ülman Y, Başağaç Gül T, Kadıoğlu FG, Yıldırım G, Edisan Z. Tıp Etiğinden Biyoetiğe. Ankara: Türkiye Biyoetik Derneği, 2009: 232-240.
• American College of Dentists. Dental Ethics. Erişim: (https://www.dentalethics.org). Erişim Tarihi: 10.12.2022.
• Kadıoğlu FG. (TDB. 2. Etik Kurultayı Konuşması, 2011). Erişim: (https://www.tdb.org.tr/userfiles/files/10.12.2011 II.Etik_Kurultayi_Desifre.pdf). Erişim Tarihi:10.12.2022.
• Saraç Y, Kadıoğlu FG. Türk Dişhekimleri Birliği Etik Kodu’nun Revizyon Gereksinimi. Türkiye Biyoetik Derneği IX. Ulusal Kongresi Biyoetik: Dünü, Bugünü, Yarını. Mersin-Türkiye, 9-12 Mayıs 2018.
• Kadıoğlu FG. Türk Dişhekimleri Birliği Etik Kodu’na Tarihsel Bakış. İkinci Uluslararası Katılımlı Ulusal Diş Hekimliği Tarihi Kongresi. İstanbul-Türkiye, 11 Aralık 2012.
• Kadıoğlu FG. Türk Dişhekimleri Birliği Etik Kurulu’nun Diş Hekimliği Mesleğine Katkıları. Türkiye Biyoetik Derneği IX. Sempozyumu: Biyoetik ve Etik Kurullar. Ankara-Türkiye, 03-06 Haziran 2016.
• Öncel Ö. Diş Hekimliğinde Etik. Demirhan Erdemir A, Oğuz NY, Elçioğlu Ö, Doğan H. Klinik Etik. İstanbul: Nobel Kitabevi, 2001: 652-670.
• Türk Dişhekimleri Birliği. Türk Dişhekimleri Birliği Dişhekimliği Meslek Etiği Kuralları (2018). Erişim: (https://www.tdb.org.tr/mevzuat_goster.php?Id=210). Erişim Tarihi: 20.12.2022.
• Kümbetoğlu B. Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma. İstanbul: Bağlam Yayıncılık, 2021.
• Lindseth A, Norberg A. A Phenomenological Hermeneutical Method For Researching Lived Experience. Scandinavian Journal of Caring Sciences 2004; 18 (2): 145-153.
• Krueger RA, Casey MA. A practical guide for applied research. Forum: Qualitative Social Research 2000; 3 (4): 28.
• Kadıoğlu FG, Kadıoğlu S. Klinik Uygulamalarda Etik Karar Verme Süreci. Demirhan Erdemir A, Oğuz NY, Elçioğlu Ö, Doğan H. Klinik Etik. Ankara: Nobel Tıp Kitabevleri 2001: 44-64.
• Elçioğlu Ö, Kırımlıoğlu N. Tıp Etiği İlkeleri. Demirhan Erdemir A, Öncel Ö, Aksoy Ş. Çağdaş Tıp Etiği. Ankara: Nobel Tıp Kitapevi, 2003: 26-31.
• Arslan M. İş ve Meslek Ahlakı. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2012.
• Gülpınar G. Meslek ve Meslek Etiği. Yalım YN, Keleş Ş. Sağlık Programları Meslek Etiği. Ankara: Ankara Nobel Kitabevleri, 2019: 56-57.
• Sökmen A. Meslek Etiği: Örgütsel ve Yönetsel Etik-Kurumsal Sosyal Sorumluluk. Ankara: Detay Yayıncılık, 2016.
• Kahya E. Bilim Etiğine Kısa Bir Bakış. Erdem Dergisi 2005; (44): 119-134.
• Cajee N. Disruptures in the Dental Ethos: The Birth, Life, & Neoliberal Retirement of Norms in Advertising & Corporatization. The Journal of Law, Medicine & Ethics 2021; 49 (1): 77-88.
• Kelleher M. Ethical Issues, Dilemmas and Controversies in “Cosmetic” or Aesthetic Dentistry. A Personal Opinion. British Dental Journal 2012; 212 (8): 365-367.
• Ozar DT. Professionalism: Challenges for Dentistry in the Future. Journal of Forensic Odonto-Stomatology 2012; 30 Suppl 1: 72-84.
• Porter SAT, Grey WL. Ethical Dilemmas Confronting Dentists in Queensland, Australia. Australian Dental Journal 2002; 47 (3): 241-248.
• Kadıoğlu FG. Diş Hekimliğinde Etik Sorunlar. Ankara Dişhekimleri Odası Etik Bülteni, 1999; (3): 1.
• Uzel İ. Diş Hekimliğinde Etik Sorunlar. Türk Dişhekimleri Birliği Dergisi, 1992; (18): 24-26.
• Kadıoğlu FG. Tıbbi Etik Açısından Dişhekiminin "Karar" Sorunu. Türkiye Klinikleri Tıp Etiği Hukuku-Tarihi Dergisi 1994; 2 (2): 89-91.
• Kadıoğlu FG. Diş Hekimliği Karar Verme Süreçlerinde Etik (2015). Erişim: (http://www.deontoloji.hacettepe.edu.tr/ekler/pdf/daset_15_bahar/etik_karar_verme.pdf). Erişim Tarihi: 10.12.2022.
• Namal A. Etik İkilemlere Yaklaşımda Yöntem Kullanımı Üzerine. Hatemi H, Doğan H. Medikal Etik-9: Tıpta Gelişen Araştırmalar ve Yöntemlere Etik Yaklaşım. İstanbul; Yüce Yayım, 2010: 33-42.
• Kadıoğlu FG. Diş Hekimliği Etiği. Çağlayan G. Periodontoloji ve İmplantoloji Cilt 2. İstanbul: Quintessence Publishing, 2018: 1209-1213.
• Thomas LA, Tibble H, Too LS, Hopcraft MS, Bismark MM. Complaints About Dental Practitioners: An Analysis of 6 Years of Complaints About Dentists, Dental Prosthetists, Oral Health Therapists, Dental Therapists and Dental Hygienists in Australia. Australian Dental Journal 2018; 63 (3): 285-293.
• Uzel İ, Kadıoğlu FG. Dişhekimliğinde Meslek Kusurları (Malpraktis). Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi 1995; 3 (2): 2-3.
• Schochow M, Christel A, Lautenschläger C, Steger F. Zahnmedizinethische Kenntnisse in der Praxis - eine Befragung von Zahnärzten aus Sachsen, Sachsen-Anhalt und Thüringen. Gesundheitswesen, 2016; 78 (12): 168-173.
• Türk Tabipleri Birliği. TTB Hekimlik Meslek Etiği Kuralları (2012). Erişim: (https://www.ttb.org.tr/yayin_goster.php?Guid=0ec78cec-9474-11e7-914a-a458ccf77150). Erişim Tarihi: 15.12.2022.
• American College of Dentists. Ethics Handbook for Dentist. Erişim: (https://www.dentalethics.org/code/). Erişim Tarihi: 15.12.2022.
• Türk Hemşireler Derneği.Hemşireler İçin Etik İlke ve Sorumluluklar (2009). Erişim: (https://www.thder.org.tr/hemsireler-icin-etik-ilke-ve-sorumluluklar). Erişim Tarihi: 15.12.2022.
• Uzel İ. Diş Hekimliği Andı. Erişim: (https://dentistry.cu.edu.tr/storage/ogrenci_isleri/2021-2022/YeminTöreni2022.pdf1). Erişim Tarihi: 10.12.2022.
• Türk Dişhekimleri Birliği. Türk Dişhekimleri Birliği ve Dişhekimleri Odalarının Disiplin Yönetmeliği. Erişim: (https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=8106&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5) Erişim Tarihi: 15.12.2022.
• Vianna JAR, Rocha LE. Comparação do código de ética médica do Brasil e de 11 países. Revista da Associação Médica Brasileira, 2006; 52 (6): 435-440.
• Mayol I M, Victoria M, Sánchez R, Gonzalvo-Cirac MC. Deontological Codes for Dentists. Cuadernos de Bioética 2013; 24 (3): 367-376.
• American Dental Association. ADA Association Reports. Principles of Ethics and Code of Professional Conduct. The Journal of the American Dental Association 1988; 117 (5): 657-661.
• American Dental Association. ADA Association Reports. Principles of Ethics and Code of Professional Conduct. The Journal of the American Dental Association 1990; 120 (5): 585-592.
• Yılmaz Çelik S, Kadıoğlu FG. Hekim Hakları Açısından Filyasyon: Diş Hekimliği Özelinde Bir Değerlendirme. Uluslararası Tarihsel, Yasal, Etik ve Medya Boyutlarıyla Salgın Hastalıklar Kongresi. Diyarbakır-Türkiye, 13-15 Ekim 2022.
• Kadıoğlu FG. Diş Hekimliği ve COVID-19 Pandemisi: Etik Düzlemde Bir Değerlendirme. Demirhan Erdemir A. COVID-19 Pandemisi ve Etik. Ankara: Türkiye Klinikleri, 2021: 36-44.
• Ak G, İşler S, Peker K, Onur OD, Açıkgöz MM. COVID-19 Pandemisinin Diş Hekimliği Hizmetlerine Etkileri ve Etik. Sağlık Bilimlerinde İleri Araştırmalar Dergisi, 2022; 5 (1): 55-61.
• TC Sağlık Bakanlığı. Diş Hekimliği Uygulamalarında Acil ve Zorunlu Hizmet Güncellemesi. Erişim: (https://yeniyuzyil.edu.tr/DisHekimligi/files/Covid-19/Di%C5%9F%20Hekimli%C4%9Fi%20Acil%20Tedavi%20Listesi). Erişim Tarihi:10.12.2022.
• Khorshidian A, Larijani B, Ahmad-Akhoundi M, Parsapour A, Ebadi A, Shojaei AA. Design and Development of Dentistry Ethical Codes: Proposed for National İmplementation in İran. Frontiers in Dentistry 2019; 16 (4): 303-318.
• Professional Standards Authority. Professional Standards Authority. Erişim:(https://www.professionalstandards.org.uk). Erişim Tarihi: 15.12.2022.
• TC Sağlık Bakanlığı. Ağız ve Diş Sağlığı Hizmeti Sunulan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik. Erişim:(https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=39749&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5). Erişim Tarihi: 10.12.2022.
• Türk Dişhekimleri Birliği. Sürekli Dişhekimliği Eğitimi (2020). Erişim:(https://www.tdb.org.tr/sag_menu_goster.php?Id=250). Erişim Tarihi: 10.12.2022.
• European Union. Summary of European CPD Regulations by Country (2010). Erişim: (https://dentcpd.org). Erişim Tarihi: 15.12.2022.
• American Dental Association. Initial License per State and Territory, License by Credential, CE and Renewal Requirements, Specialization License, and COVID-19 Updates. Erişim: (https://www.ada.org/resources/licensure/dental-licensure-by-state-map). Erişim Tarihi: 15.12.2022.
• Schleyer TKL, Dodell D. Continuing Dental Education Requirements for Relicensure in the United States. The Journal of the American Dental Association 2005; 136 (10): 1450-1456.
• Nash DA. Ethics, Empathy, and the Education of Dentists. Journal of Dental Education 2010; 74 (6): 567-578.
• Maehle AH. Doctors, Honour and the Law. New York: Palgrave Macmillan 2009: 1-36.
• Ardenghi DMH. Dentists’ Ethical Practical Knowledge: A Critical Issue for Dental Education. European Journal of Dental Education 2009; 13 (2): 69-72.
• Nash DA. On ethics in the profession of dentistry and dental education. European Journal of Dental Education 2007; 11 (2): 64-74.
• Ozar DT, Sokol DJ, Patthoff DE. Dental ethics at chairside: Professional obligations and practical applications. America: Georgetown University Press, 2018.
• Hacettepe Üniversitesi. Diş Hekimliği Fakültesi Ders Programları (2022). Erişim:(https://bilsis.hacettepe.edu.tr/oibs/bologna/index.aspx?lang=tr&curOp=showPac&curUnit=312&curSunit=312#). Erişim Tarihi: 15.12.2022.
• Lantz MS, Bebeau MJ, Zarkowski P. The Status of Ethics Teaching and Learning in US Dental Schools. Journal of Dental Education 2011; 75 (10): 1295-1309.
• Jackson RM. Medical Ethics and Ethical Dilemmas : Personal , Cultural , Religious , and Ethical Values (2006). Erişim: (http://m2s-conf.uh.edu/honors/Programs-Minors/honors-and-the-schools/houston-teachers-institute/curriculum-units/pdfs/2006/health-care-law/jackson-06-law.pdf). Erişim Tarihi: 10.12.2022.
• World Health Organization. Module for Teaching Medical Ethics to Undergraduates (2009). Erişim:(https://apps.who.int/iris/handle/10665/205534). Erişim Tarihi: 15.12.2022.
• Singer PA, Robb A, Cohen R, Norman G, Turnbull J. Performance-Based Assessment of Clinical Ethics Using an Objective Structured Clinical Examination. Academic Medicine 1996; 71 (5): 495-498.
• Uzel İ. Türk Diş Hekimliği Eğitimindeki Etik İhlalleriyle İlgili Tepkiler. Uzel İ, Örnek Büken N, Kadıoğlu S, Şahinoğlu S, Aksoy Ş. Yaman Örs Armağanı. Adana: Türkiye Biyoetik Derneği Yayınları 2005: 382-390.
• Arda B. Tıbbi Etik Eğitiminin Eleştirel Bir Değerlendirmesi. Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi 1994; 2 (2): 80-82.
• Görkey Ş, Sert G. Towards A Specific Approach to Education in Dental Ethics: A Proposal for Organising The Topics of Biomedical Ethics for Dental Education. J Med Ethics 2012; 38 (1): 60-63.
• Namal A. Diş Hekimliği Etiği Açısından Meslektaşlık (2014). Erişim:(https://www.academia.edu/43098913/Diş_Hekimliği_Etiği_Açısından_Meslektaşlık). Erişim Tarihi: 10.12.2022.
• Kuloğlu Y. Geleceğin Sağlık Çalışanlarında Düşünme Stilleri ile Meslek Etiği Algıları Arasındaki İlişki (Kırklareli Üniversitesi öğrencileri örneği). Danışman Deniz RB. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi. Kırklareli 2021.
• American Student Dental Association. Erişim: (https://www.asdanet.org). Erişim Tarihi: 10.12.2022.
• Sert G. Diş Hekimlerinin Diş Teknisyenleriyle Çalışmaları ve Bundan Doğabilecek Sorumlulukları. Türk Dişhekimleri Birliği Dergisi 2003; (77): 45-47.
• TC Sosyal Güvenlik Kurumu. SGK Diş Tedavileri. Erişim:(https://www.sgk.gov.tr/Content/Post/95d5ea10-34ae-4826-b700-94770bbde1c1/Dis-Tedavileri-2022-06-28-03-19-09). Erişim Tarihi: 15.12.2022.
• Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi. Erişim:(https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=412578&MevzuatTur=2&MevzuatTertip=3). Erişim Tarihi: 10.12.2022.
• Bruscino T. Basic Ethics in Dentistry. Academy of Dental Learning & OSHA Training (2012). Erişim: (https://www.dentallearning.org/course/Ethics/Ethics.pdf). Erişim Tarihi: 10.12.2022.
• General Dental Council.Focus on Standards. Erişim: (https://standards.gdc-uk.org). Erişim Tarihi: 15.12.2022.
• Türk Dişhekimleri Birliği. TDB-Akademi. Erişim: (https://tdbakademi.org/index.php). Erişim Tarihi: 10.12.2022.
• Türk Dişhekimleri Birliği.TDB Akademi e-Platform. Erişim:(https://eplatform.tdbakademi.org/pages/homepage). Erişim Tarihi: 10.12.2022.
• General Dental Council. Recommended CPD Topics. Erişim: (https://www.gdc-uk.org/education-cpd/cpd/enhanced-cpd-scheme-2018/recommended-cpd-topics). Erişim Tarihi: 16.12.2022.
• British Medical Association. Medical Ethics Today the BMA’s Handbook of Ethics and Law. Erişim:(https://www.bma.org.uk/advice-and-support/ethics/books-from-the-bma/ethics-books-available-from-the-bma) 2004. Erişim Tarihi: 16.12.2022.
• Dünya Hekimler Birliği. Tıp Etiği Elkitabı. Erişim: (https://www.ttb.org.tr/kutuphane/tip_etigi.pdf). Erişim Tarihi: 16.12.2022.
• American Medical Association. Code of Medical Ethics of the American Medical Association (2015). Erişim: (www.ama-assn.org/go/ceja). Erişim Tarihi: 16.12.2022.