Determining the relationship between oil prices and BIST indices

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 213 - 226, 31.12.2023

Özlem Uysal Korkmaz Eşref Savaş Başcı

Öz

The volatility in oil prices, which is sought after by numerous industries, particularly the transportation sector, exerts a substantial influence on the economies of various nations. Moreover, alterations in oil prices considerably damage multiple sectors at their core. The correlation between oil prices, which hold significance as a key macroeconomic indicator in global markets, and sector indexes and stock prices has garnered attention from both investors and researchers alike.
This study aims to investigate the correlation between oil prices and stock prices specifically within the context of BIST indices. In order to achieve this objective, the Engle-Granger (1987) cointegration test is employed to examine the enduring equilibrium link between Brent crude oil prices and various stock market indices, including the BIST100 as a comprehensive index, as well as the BIST Trade, BIST Industrial, and BIST Services sector indices, which represent the primary sectors. The analysis of the short-term causality relationship is conducted by employing the Granger (1969) causality test, which is based on the VAR model.
The study's findings indicate that a sustained cointegration link between the variables does not exist in the long term. However, empirical evidence suggests that there exists a unidirectional causal relationship from oil prices to the BIST100 and BIST Industrial indices, but no such causal relationship has been identified with respect to other indexes.

Anahtar Kelimeler

Oil, BIST100 Index, BIST Trade Index, BIST Industrial Index, BIST Services Index, Cointegration, Causality

Petrol fiyatları ve BİST endeksleri arasındaki ilişkinin tespiti

Öz

Başta ulaştırma olmak üzere birçok sektör tarafından talep edilen petrolün, fiyatlarındaki değişimler birçok ülke ekonomisine etki etmekte ve temelde birçok sektör petrol fiyatlarındaki değişimlerden önemli derecede etkilenmektedir. Uluslararası piyasalarda önemli bir makroekonomik gösterge olarak kabul edilen petrol fiyatları ile sektörler, endeks değerleri ve hisse senedi fiyatları arasındaki ilişki gerek yatırımcılar gerekse araştırmacılar açısından üzerinde durulan konulardan birisi haline gelmiştir.
Çalışma kapsamında BIST endekslerinde işlem göre hisse senetleri ile petrol fiyatları arasındaki ilişki ele alınmaktadır. Bu amaçla 04.01.2010-28.04.2023 tarihleri arasında brent petrol fiyatları ile genel endeks olan BIST100 ve ana sektörleri temsilen BİST Ticaret, BİST Sınai ve BİST Hizmetler endeks değerleri arasında Engle Granger (1987)’ye göre uzun dönem denge ilişkisi eşbütünleşme testi analiz edilmiştir. Kısa dönemli nedensellik ilişkisi de VAR modeline dayanan Granger (1969) Granger nedensellik testi ile incelenmiştir.
Çalışma sonucunda eşbütünleşme ilişkisi uzun dönemde tespit edilememiştir. Bununla birlikte petrol fiyatlarından BİST100 ve BIST Sınai endekslerine doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisinin olduğu tespit edilmiştir. Değişkenler arasında diğer endekslerle nedensellik ilişkisinin bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Petrol, BIST100 Endeksi, BİST Ticaret Endeksi, BİST Sınai Endeksi, BİST Hizmetler Endeksi, Eşbütünleşme, Nedensellik

Kaynakça

• Adaramola, A. O. (2012). Oil price shocks and stock market behaviour: The Nigerian experience. Journal of Economics, 3(1), 19-24.
• Ahmed, S. & Mohammad, K. U. (2022). The relationship between oil price fluctuations, power sector returns, and Covid-19: Evidence from Pakistan. The Journal of Asian Finance, Economics and Business, 9(3), 33-42.
• Ajala, K., Sakanko, M. A. & Adeniji, S. O. (2021). The asymmetric effect of oil price on the exchange rate and stock price in Nigeria. International Journal of Energy Economics and Policy, 11(4), 202-208. [DOI:10.32479/ijeep.10977]
• Alper, D. & Kara, E. (2017). Borsa İstanbul’da hisse senedi getirilerini etkileyen makroekonomik faktörler: BİST sınai endeksi üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(3), 713-730.
• Alsu, E. (2019). Petrol fiyatları ve borsa endeks değeri arasındaki ilişki: Ortadoğu ülkeleri örneği. OPUS International Journal of Society Researches, 13(19), 1620-1649.
• Arouri, M. & Rault, C. (2009). On the influence of oil prices on stock markets: Evidence from panel analysis in GCC countries. LEO Working Papers / DR LEO 1299, Orleans Economics Laboratory / Laboratoire d'Economie d'Orleans (LEO), University of Orleans.
• Asteriou, D. & Hall, S. G. (2021). Applied Econometrics: A Modern Approach. Palgrave Macmillan: Hampshire, pp. 325-360.
• Barut, A., Karaoğlan, S., Görgün, M. R., Demirtaş, F. & Alpsülün, M. Ş. (2022). Petrol fiyatları ve BİST sanayi endeksi ilişkisi: Frekans nedensellik analizi. Avrasya Dosyası, 13(2), 163-180.
• Basher, S. A. & Sadorsky, P. (2006). Oil price risk and emerging stock markets. Global Finance Journal, 17(2), 224-251.
• Bolaman Avcı, Ö. (2015). Petrol fiyatlarının hisse senedi piyasasına etkisi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3), 27-34.
• Chittedi, K. R. (2012). Do oil prices matters for Indian stock markets? An empirical analysis. Journal of Applied Economics and Business Research, 2(1), 2-10.
• Cong, R. G., Wei, Y. M., Jiao, J. L. & Fan, Y. (2008). Relationships between oil price shocks and stock market: An empirical analysis from China. Energy Policy, 36(9), 3544-3553.
• Dickey, D. A. & Fuller, W. A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 1057-1072.
• Engle, R. F. & Granger, C. W. (1987). Co-integration and error correction: representation, estimation, and testing. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 251-276.
• Energy Institute. (2023). Statistical Review of World Energy 2023.
• Eyüboğlu, K. & Eyüboğlu, S. (2016). Doğal gaz ve petrol fiyatları ile BIST sanayi sektörü endeksleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 11(42), 150-162.
• Faff, R. W. & Brailsford, T. J. (1999). Oil price risk and the Australian stock market. Journal of Energy Finance and Development, 4(1), 69-87.
• Granger, C. W. J. (1969). Investigating causal relations by econometric models and cross-spectral methods. Econometrica, 37, 424-438.
• Gümüş, T. & Kurt Cihangir, Ç. (2022). Dünya petrol, kömür ve doğal gaz fiyatları ile BİST elektrik endeksi arasındaki nedensellik ilişkisi ve oynaklık yayılımı. Alanya Akademik Bakış, 6(1), 1587-1603.
• Güneş, H. & Kaya, M. (2022). Bist endeksleri ile brent petrol fiyatları arasındaki ilişkinin analizi. Uluslararası Finansal Ekonomi ve Bankacılık Uygulamaları Dergisi, 3(2), 71-95.
• Hammoudeh, S. & Aleisa, E. (2004). Dynamic relationships among GCC stock markets and NYMEX oil futures. Contemporary economic policy, 22(2), 250-269.
• Hashmi, S. M., Chang, B. H., Huang, L. & Uche, E. (2022). Revisiting the relationship between oil prices, exchange rate, and stock prices: An application of quantile ARDL model. Resources Policy, 75, 102543.
• Hu, C., Liu, X. Pan, B., Chen, B. & Xia, X. (2018). Asymmetric impact of oil price shock on stock market in China: A combination analysis based on SVAR model and NARDL model. Emerging Markets Finance and Trade, 54(8), 1693-1705.
• Huang, R. D., Masulis, R. W. & Stoll, H. R. (1996). Energy shocks and financial markets. The Journal of Futures Markets, 16(1), 1-27.
• Karakuş, R. (2021). Petrol ve doğalgaz fiyatları ile hisse senedi fiyatları ilişkisi: BİST sınai sektöründe ampirik bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(3), 2072–2083.
• Kendirli, S. & Çankaya, M. (2016). Ham petrol fiyatlarının BİST 100 ve BİST ulaştırma endeksleri ile ilişkisi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2), 136-141.
• MacKinnon, D. P. (1991). Critical values for cointegration tests. In R. F. Engle & C. W. J. Granger (Eds.), Long-run economic relationships: Readings in cointegration (pp. 267-276). Oxford University Press.
• Maghyereh, A. (2006). Oil price shocks and emerging stock markets: a generalized VAR approach. In: Motamen-Samadian, S. (eds) Global Stock Markets and Portfolio Management. Centre for the Study of Emerging Markets Series. Palgrave Macmillan, London.
• Münyas, T. (2021). Petrol fiyatlarının Borsa İstanbul kimyasal, petrol plastik, sanayi ve ulaştırma sektörlerinin pay senetleri getirilerine etkisi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, 58(656), 207-224.
• Narayan, P. K. & Narayan, S. (2010). Modelling the impact of oil prices on Vietnam’s stock prices. Applied Energy, 87(1), 356-361.
• Ocaklı, D. (2020). Altın ve petrol fiyatları ile BİST100 endeksi arasındaki nedensellik ilişkisinin incelenmesi. International Journal of Business and Economic Studies, 2(2), 72-84.
• Odusami, B. O. (2009). Crude oil shocks and stock market returns. Applied Financial Economics, 19(4), 291-303.
• Park, J. & Ratti, R. A. (2008). Oil price shocks and stock markets in the US and 13 European countries. Energy Economics, 30(5), 2587-2608.
• Sadorsky, P. (1999). Oil price shocks and stock market activity. Energy Economics, 21(5), 449-469.
• Sandal, M., Çemrek, F. & Yıldız, Z. (2017). BİST 100 endeksi ile altın ve petrol fiyatları arasındaki nedensellik ilişkisinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30. Özel Sayısı 26(3), 155-170.
• Sevüktekin, M. & Nargeleçekenler, M. (2010). Ekonometrik zaman serileri analizi Eviews uygulamalı. Nobel Yayınları, 483-500.
• Syed, Q. R. & Bouri, E. (2022). Spillovers from global economic policy uncertainty and oil price volatility to the volatility of stock markets of oil importers and exporters. Environ Sci Pollut Res, 29, 15603–15613.
• Syzdykova Oralbaykızı, A. (2019). Petrol fiyat değişimlerinin BİST endeks getirileri üzerindeki etkisinin analizi. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 247-265.
• Syzdykova, A. (2018). Petrol fiyatlarının BRIC ülkelerinin borsalarına etkisi. Uluslararası Ekonomi İşletme ve Politika Dergisi, 2(1), 1-20.
• Şener, S., Yılancı, V. & Tıraşoğlu, M. (2013). Petrol fiyatları ile Borsa İstanbul’un kapanış fiyatları arasındaki saklı ilişkinin analizi. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13(26), 231-248.
• Vural, E. (2022). Petrol fiyatlarının hisse senedi piyasası üzerindeki etkisi: Ampirik bir inceleme. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gebze Teknik Üniversitesi.
• Yıldırım, M., Bayar, Y. & Kaya, A. (2014). Enerji fiyatlarının sanayi sektörü hisse senedi fiyatları üzerindeki etkisi: Borsa İstanbul sanayi sektörü şirketleri. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 62(1), 93-108.
• Zortuk, M. & Bayrak, S. (2016). Ham petrol fiyat şokları-hisse senedi piyasası ilişkisi: ADL eşik değerli koentegrasyon testi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 11(1), 7-22.