Antakya Surlarında Bir Norman: Taranto Kontu Bohemond

Year 2024, , 369 - 384, 31.12.2024

Umut Başat

https://doi.org/10.71138/turkav.1569976

Abstract

Tarih boyunca pek çok devletin ve hükümdarın göz diktiği Antakya kenti, Ortaçağ'ın en önemli hadiselerinden biri olan Haçlı Seferleri'nin de merkezindedir. İlk ve tek başarılı sefer olan Birinci Haçlı Seferi'nin hemen ardından burada kurulan Antakya Haçlı Prinkepsliği ve kurucusu Norman Bohemond, tüm yakındoğuya hançer olup saplanmıştır. Seferin başından sonuna kadar Antakya'yı almak için uğraşan ve hem Selçuklu Türkleriyle hem de haris Haçlılarla mücadele eden Bohemond, Antakya'ya tek başına hâkim olduğu için sevinirken Danişmendlilere esir olmuştur. 3 senelik esaret döneminden sonraki hayatı eskisi gibi olmayan Bohemond, kısa sürede pes ederek uğruna çok fazla bedel ödediği Antakya'yı terketmek zorunda kalmıştır. Tarihin acımasız yüzü ona gülmemiş, Antakya surlarının tepesinde etrafını muzaffer bir edayla izlediği zamanlardan, Antakya'yı düşleyerek oradan çok uzakta öldüğü hasta yatağında biten bir askeri kariyeri yaşamak zorunda kalmıştır.

Keywords

Antakya, Norman, Bohemond, Birinci Haçlı Seferi, Haçlılar, Prinkeps

References

• I ve II. Haçlı Seferleri Vekayinamesi, çev. Vedii İlmen, Yaba Yayınları, İstanbul 2005.
• ALBERT OF AACHEN, Historia Ierosolimitana History of the Journey to Jerusalem, ing. çev. Susan B. Edgington, Clarendon Press, Oxford 2007.
• ALTAN, Ebru, Antakya Haçlı Prinkepsliği Tarihi Kuruluş Devri (1098-1112), TTK, Ankara 2018.
• ANNA KOMNENA, Alexiad, çev. Bilge Umar, İnkılâp Kitabevi, İstanbul 1996.
• Anonim Haçlı Tarihi, çev. Ergin Ayan, Selenge Yayınları, İstanbul 2013.
• Anonim Süryani Kroniği (I. ve II. Haçlı Seferleri), çev. İlhan Aslan, Post Yayın Dağıtım, İstanbul 2019.
• ASBRIDGE, Thomas, Haçlı Seferleri, çev. Ekin Duru, Say Yayınları, İstanbul 2014.
• Azîmî Tarihi: Selçuklular Dönemiyle İlgili Bölümler (H. 430-538= 1038/39-1143/44), çev. Ali Sevim, TTK, Ankara 2006.
• BAŞAT, Umut, Anadolu’ya Saplanan Hançer: Antakya Prinkepsi Bohemond’un Hayatı ve Faaliyetleri, Selenge Yayınları, İstanbul 2021.
• BAŞAT, Umut, ‘Antakya Haçlı Prinkepsi Bohemond’un Niksar’daki Esareti ve Bunun Kişiliğine Etkileri’, V. Tokat Sempozyumu (14-15-16 Ekim 2022) Bildiriler, Cilt I, ed. Coşkun Yılmaz, İstanbul 2023, s. 26-41.
• Chronicon breve Nortmannicum, Rerum Italicarum Scriptores, V, içinde, yay. Ludovico Antonio Muratori, 1724. FULCHERIUS CARNOTENSIS, Kudüs Seferi (Kutsal Toprakları Kurtarmak), çev. İlcan Bihter Barlas, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul 2009.
• GREGORY ABÛ’L-FARAC (BAR HEBRAEUS), Abû’l-Farac Tarihi, c. II, çev. Ömer Rıza Doğrul, TTK, Ankara 1987. IOANNES ZONARAS, Tarihlerin Özeti (Kitap XVII-XVIII), çev. Bilge Umar, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2008.
• İBN KALÂNİSÎ, Şam Tarihine Zeyl -I. ve II. Haçlı Seferleri Dönemi-, çev. Onur Özatağ, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2015.
• İBN KESÎR, el-Bidâye ve’n-Nihâye (Büyük İslam Tarihi), c. 12, çev. Mehmet Keskin, Çağrı Yayınları, İstanbul 1994. İBNÜ’L-ADÎM, Bugyetü't-taleb fi Tarihi Haleb (Seçmeler): Biyografilerle Selçuklular Tarihi, çev. Ali Sevim, TTK, Ankara 1982.
• İBNÜ’L-ESÎR, İslâm Tarihi (el-Kâmil fi’t-Târih Tercümesi), c. 8, çev. Ahmet Ağırakça vd., Ocak Yayıncılık, İstanbul 2016.
• İBNÜ’L-VERDÎ, Bir Ortaçağ Şairinin Kaleminden Selçuklular, çev. Mustafa Alican, Kronik Kitap, İstanbul 2017. KORYKOSLU HAYTON, Doğu Ülkeleri Tarihi’nin Altın Çağı, çev. Altay Tayfun Özcan, Selenge Yayınları, İstanbul 2015.
• MARINO SANUDO TORSELLO, The Book of the Secrets of the Faithful of the Cross (Liber Secretorum Fidelium Crucis), ing. çev. Peter Lock, Routledge, Abingdon 2011.
• MÜNECCİMBAŞI AHMED B. LÜTFULLAH, Câmiu’d-Düvel, c. I, yay. Ali Öngül, Akademi Kitabevi, İzmir 2000.
• MÜNECCİMBAŞI AHMED B. LÜTFULLAH, Câmiu’d-Düvel, c. II, yay. Ali Öngül, Akademi Kitabevi, İzmir 2001.
• MÜVERRİH VARDAN, Türk Fetihleri Tarihi (889-1269), çev. Hrant D. Andreasyan, Post Yayın Dağıtım, İstanbul 2017.
• ORDERİCUS VİTALİS, The Ecclesiastical History England and Normandy, c. III, ing. çev. Thomas Forester, M. A., Henry G. Bohn York Street Covent Garden, Londra 1854.
• PETER TUDEBODUS, Bir Tanığın Kaleminden Birinci Haçlı Seferi: Kudüs’e Yolculuk, çev. Süleyman Genç, Kronik Kitap, İstanbul 2019.
• RAIMUNDUS AGUILERS, Haçlılar Kudüs’te: Bir Papazın Gözünden İlk Haçlı Seferi, çev. Süleyman Genç, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2019.
• RALPH OF CAEN, The Gesta Tancredi: A History of the Normans on the First Crusade, ing. çev. Bernard S. Bachrach ve David S. Bachrach, Ashgate Publishing, Hampshire 2005.
• Suryanî Patrik Mihailin Vakainamesi, II. Kısım (1042-1195), çev. Hrant D. Andreasyan, TTK Basılmamış Nüsha, Ankara 1944.
• Urfalı Mateos Vekayi-nâmesi (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162), çev. Hrant D. Andreasyan, TTK, Ankara 2000.
• Willermus Tyrensis’in Haçlı Kroniği I, haz. Ergin Ayan, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2016.
• Willermus Tyrensis’in Haçlı Kroniği II, çev. Ergin Ayan, Gece Kitaplığı, Ankara 2018.
• WILLIAM OF MALMESBURY, Chronicle of the Kings of England. From The Earliest Period to the Reign of King Stephen, ing. çev. John Allen Giles, D. C. L., Henry G. Bohn York Street Covent Garden, Londra 1847.
• YEWDALE, Ralph Bailey, Bohemond I, Prince of Antioch, Princeton University Press, Princeton 1924.