Rumeli’nin Kaybının Türk Şiirindeki Akisleri

Yıl 2011, Sayı: 21, 183 - 206, 01.01.2011

Mehmet Güneş

Öz

Rumeli’nin kaybı Türk şiirinde önemli bir yer tutar. Asırlarca Türklerin hâkimiyetinde kalan bu toprakların kısa sürede elden çıkmasının halkı nasıl sarstığı Rıza Tevfik, Mehmet Âkif, Aka Gündüz, Arif Nihat vb. şairler tarafından şiirlerde ele alınmıştır. Özellikle Balkan Savaşları esnasında ülkeyi yönetenlerin ihmalkârlığı ve beceriksizliği bu toprakların kaybedilmesini hızlandırmasını şairler de sert bir üslûpla eleştirmiştir. Bu hususu işleyen şiirlerde dramatik bir üslûp kendisini hissettirmektedir. Yahya Kemâl, Arif Nihat, Orhan Şaik, Halide Nusret vd. şairler Rumeli’nin kaybının üzerinden uzun yıllar geçse de Türk halkının -özellikle Rumeli kökenli şairlerin- bu topraklara özleminin devam ettiğini ifade etmişlerdir

Anahtar Kelimeler

Şiir, Rumeli, kayıp, özlem, dram, Balkan Savaşı

Reflections of the Loss of Rumeli on the Turkish Poetry

Öz

Losing the land of Rumeli has had significant reflections on the Turkish poetry. Poets such as Rıza Tevfik, Mehmet Âkif, Aka Gündüz, Arif Nihat, etc. wrote poems on how much the sudden loss of Rumeli, which had long been under the Turkish rule, influenced the feelings of the Turkish people quite negatively. They harshly criticized the negligence and the incompetence of the rulers which accelerated the loss of the land during the Balkan War. One can easily observe the dramatic style in such poems. Poets such as Yahya Kemâl, Arif Nihat, Orhan Şaik, Halide Nusret have expressed that the Turkish people- and especially those poets with a Rumeli origin- will continue longing for this land, no matter how many years have passed over the loss

Anahtar Kelimeler

Poetry, Rumeli, loss, longing, drama, the Balkan War

Kaynakça

• AKA GÜNDÜZ, (1334/1918), Bozgun, Dersaadet/İstanbul: Kanaat Matbaası.
• ASYA, Arif Nihat, (1964), Kökler ve Dallar, İstanbul: Toprak Yayınları.
• ASYA, Arif Nihat, (1971), Basamaklar, Ankara: Didakta Yayınları.
• ASYA, Arif Nihat, (2005), Rubâiyyat-ı Arif II, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• ATASOY, Ahmet Emin, (2001), XV. Yüzyıldan Bugüne Rumeli Motifli Türk Şiiri Antolojisi, Bursa: Asa Kitabevi.
• BANARLI, Nihad Sami (1982), “Millî Romantizmin İdrâki”, Şiir ve Edebiyat Sohbetleri II, İstanbul: Kubbealtı Neşriyat:16-32.
• BEKİROĞLU, Nazan, (1998), Şair Nigâr Hanım, İstanbul: İletişim Yayınları.
• BEYATLI, Yahya Kemal, (1995), Kendi Gök Kubbemiz, İstanbul: MEB Yayınları.
• BİRİNCİ, Necat, (2000), “1897 Türk-Yunan Savaşının Şiirimizdeki Akisleri”, Edebiyat Üzerine İncelemeler, İstanbul: Kitabevi Yayınları: 127-143.
• BÖLÜKBAŞI, Rıza Tevfik, (2005), Serâb-ı Ömrüm ve Diğer Şiirleri, (Haz.: Abdullah Uçman), İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• COŞKUN, Betül, (2010), Halide Nusret Zorlutuna Hayatı-Eserleri-Fikirleri, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• ÇAKIR, Ömer, (2007), “Balkan Harbi’nin Türk Şiirindeki Akisleri”, EKEV Akademi Dergisi, sayı: 33, Güz 2007: 215-228.
• DUMAN, Haluk Harun, (2005), Balkanlara Veda, İstanbul: Duyap Yayınları.
• DURSUN, Haluk, (2004), “Uzanalım Yine Macar Eline”, Tuna Güzellemesi, İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• ERCİLASUN, Bilge, (1997), “Yahya Kemâl ve Şiiri”, Yeni Türk Edebiyatı Üzerine İncelemeler I, Ankara: Akçağ Yayınları: 76-98.
• ERSOY, Mehmet Âkif, (2007), Safahat II. Süleymaniye Kürsüsünde, (Haz.: Fazıl Gökçek), İstanbul, Dergâh Yayınları.
• ERSOY, Mehmet Âkif, (2007), Safahat III. Kitap Hakkın Sesleri, (Haz.: Fazıl Gökçek), İstanbul, Dergâh Yayınları.
• ERSOY, Mehmet Âkif, (2007), Safahat IV. Kitap Fatih Kürsüsünde, (Haz.: Fazıl Gökçek), İstanbul, Dergâh Yayınları.
• ERSOY, Mehmet Âkif, (2007), Safahat V. Kitap Hatıralar, (Haz.: Fazıl Gökçek), İstanbul, Dergâh Yayınları.
• GÖÇGÜN, Önder, (1999), Namık Kemâl’in Şairliği ve Bütün Şiirleri, Ankara: AKM Yay.
• GÖKÇEK, Fazıl, (2005), Mehmet Âkif’in Şiir Dünyası, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• GÖKYAY, Orhan Şaik, (1994), Bu Vatan Kimin?, Mersin: Orhan Şaik Gökyay Kütüphanesi Yayınları.
• GÖZLER, H. Fethi, (1985), “Enis Behiç Koryürek’in Edebiyatımızdaki Yeri”, Millî Kültür, sayı: 49, Temmuz 1985: 70-74.
• GÜRSOY, Belkıs (2008), “Bize Ait Olan Toprakların Yahya Kemâlde Yorumu”, Yahya Kemal ile Bir Medeniyeti Yeniden Okumak, Ankara: 91-104.
• İNALCIK Halil (2008), “Rumeli”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 35, İstanbul: 232-235.
• İSMAİL SAFA (1308/1892), Huz Mâ Safâ, İstanbul: Âlem Matbaası.
• KAPLAN, Mehmet vd. (Haz.), (1984), Cenab Şehâbettin’in Bütün Şiirleri, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• KAPLAN, Mehmet, (1997), Şiir Tahlilleri I Tanzimat’tan Cumhuriyet’e, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• KARPAT, Kemal H., (1992), “Balkanlar”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 5, İstanbul: 25-32.
• KORYÜREK, Enis Behiç, (1971): Miras, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• KUNTAY, Midhat Cemal, (1971), Türk’ün Şehnâmesinden -Seçmeler-, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• KÜÇÜK, Cevdet, (1992), “Balkan Savaşı”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 5, İstanbul: 23-25.
• METİN, Ali K. (2008), “Hakkın Sesleri: Siperden Yükselen Feveran”, Hece (Karakter Âbidesi ve Bir Çığlık Olarak Mehmet Âkif Özel Sayısı), sayı: 133, Ocak: 277-292.
• NARLI, Mehmet (2007), Şiir ve Mekân, Ankara: Hece Yayınları.
• OKAY, Orhan (1998), Mehmed Âkif Bir Karakter Heykelinin Anatomisi, Ankara: Akçağ Yayınları.
• ÖZARSLAN, Ersin (2005),“Arif Nihat Asya’nın Şiirlerinde Dış Dünya: Tarihî Coğrafya ve Şehir Tezâhürleri”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sayı: 28 (Prof. Dr. M. Fahrettin Kırzıoğlu Özel Sayısı): 145-175.
• ÖZBALCI, Mustafa (1996), Yahya Kemâl’in Duygu ve Düşünce Dünyası, Ankara: Akçağ Yayınları.
• SÜLEYMAN NAZİF (1971), Mehmed Âkif, İstanbul: Erkin Matbaası.
• KARACA, Nesrin Tağızade, (1992), Celâl Sahir Erozan, Ankara: KB Yay.
• KARACA, Nesrin Tağızade, (1993), Celâl Sahir Erozan (1883-1935) Hayatı-Dönemi- Eserleri, İstanbul: MEB Yayınları.
• ŞAİR NİGÂR HANIM/NİGÂR BİNTİ OSMAN (1332/1913): Elhan-ı Vatan, İstanbul: Tercüman-ı Hakikat Matbaası.
• ŞEN, Cafer (1997), 1897 Osmanlı-Yunan Muharebesi`nin Türk Edebiyatındaki Akisleri, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• TAŞDELEN, Vefa (2008), “Yahya Kemâl’in Şiirlerinde Mekânın Varoluşsallığı”, Yahya Kemal Kitabı, (Editör: Duran Boz), Kahramanmaraş: 273-279.
• UÇAK, Nurcan (1997), 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi`nin Türk Edebiyatındaki Akisleri, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• UÇMAN, Abdullah (2004), Rıza Tevfik’in Şiirleri ve Edebî Makaleleri Üzerinde Bir Araştırma, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• ÜLGEN, Erol (1993), 1897 Türk-Yunan Savaşı’nın Türk Şiirindeki Akisleri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• YILDIZ, Saadettin (1997), Arif Nihat Asya’nın Şiir Dünyası, İstanbul: MEB Yayınları.
• YILDIZ, Saadettin (2006), Arif Nihat Asya, İstanbul: Kaynak Yayınları.
• ZORLUTUNA, Halide Nusret, (1930), Geceden Taşan Dertler, İstanbul: Muallim Ahmet Halit Kütüphanesi.
• ZORLUTUNA, Halide Nusret, (1943), Yayla Türküsü, İstanbul: Ülkü basımevi.
• ZORLUTUNA, Halide Nusret, (1978), Bir Devrin Romanı, Ankara: KB Yayınları.