Kazak Akını Süyinbay Aronulı ve Onun Ötegen Batır Destanı

Yıl 2015, Sayı: 30, 23 - 36, 01.06.2015

Seyfullah Yıldırım

Öz

Tarihi seyir içerisinde Türkistan coğrafyasında yaşayan ve sözlü kültür geleneğini tüm canlılığıyla devam ettiren en önemli Türk Topluluklarından birisi de hiç şüphesiz Kazaklardır. Yakın tarihlere kadar yaylak kışlak hayatı yaşadıkları için sözlü gelenek canlılığını korumuş ve sözlü kültür unsurlarıyla bu kültürün aktarıcıları büyük bir öneme sahip olmuşlardır. Geleneğin aktarıcılarının en önemlilerinden birisi de hiç şüphesiz akınlardır. Akınlar hem şair hem aytıs atışma ustası hem de yeri geldiğinde destan icracısı olmuşlardır. Kazak akınlık geleneğinin en önemli temsilcilerinden birisi de hiç şüphesiz Süyinbay Aranolı’dır. Bu çalışmada Süyinbay hakkında bilgi verildikten sonra onun anlatmış olduğu destanlar üzerinde durulacaktır

Anahtar Kelimeler

Kazak Türkleri, Akın, Süyinbay Aranolı, Aytıs Atışma , Destan, Ötegen Batır

Kazakh Akin Poet “Suyinbay Aronulı” and His Epic Poem “Otegen Batir”

Öz

In the course of history, Kazakhs were with no doubt one of the most important Turkish community living in Turkistan region who maintained lively oral culture. Until recently, they have lived nomadic life, therefore they could keep their oral tradition alive and this oral tradition and its transmitters gained great importance. Akins poets had a very attention grabbing role in transmitting their oral culture. They were both poets and aytis concurrently produced poems without preparation and rehearsal by two poets in a face to face environment and also epic narrators. Suyinbay Aranolı is one of the most important representative of Kazakh akin traditions. In this article, after giving information about Suyinbay, we will emphasize on his epics narrated by him

Anahtar Kelimeler

Kazakh Turks, Akin Poet, Suyinbay Aranolı, Aytis, Epos Otegen Batir

Kaynakça

• Abay Entsiklopediyası, (1995), Atamura: Almatı.
• ARIKAN, Metin, (2010), Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Kazak Akın ve Jıravları, Uşak: Elik Yayınları.
• ARONULI, Süyinbay, (2013), Böri Bası-Uranım, Almatı: Halıkaralık Abay Klubı.
• ÄBDİĞULOV, Rafat, (2011), “Süyinbay Halık Poeziyasınıŋ Eŋ Biyigindegi Tulğa”, Aŋız Adam, VIII, 20: 42.
• ÄBİŞEVA, Nurziya, (2007), Jıravlar, Almatı: Bilim Baspası.
• ÄVEZOV, Muhtar, (1997), Ädebiyet Tuvralı, Almatı: Sanat Baspası.
• CAMBELL, Joseph, (2000), Kahramanın Sonsuz Yolculuğu, İstanbul: Kabalcı Yay.
• ERGUN, Metin, (2002), Kopuz Sarını, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• ISMAYILOV, E., (1956), Akındar, Almatı.
• JAKIPBEKOV, Esenkul, (2011), “Jambıl-Kazak Halkınıŋ Soŋğı Jıravı”, Aŋız Adam, VIII, 20: 41.
• KALDIBAY, Mamıtbek, (2011), “Süyinbay Men Jambıldıŋ Arasında Dästur Sabaktasdığı Bar”, Aŋız Adam, VIII, 20: 40.
• Kazak Ädebiyetinin Tariyhı, 4. Tom, (2005), Almatı: Kazakparat Baspası.
• ÖTEVOV, Muhtar, (2011), “Jambıl Halıktıŋ Ruhaniy Uyıtkısı Boldı”, Aŋız Adam, VIII, 20: 41.
• REICHL, Karl, (2002), Türk Boylarının Destanları, (Çev. Metin Ekici), Ankara: TDK Yay.
• SADIRBAYEV, Sultanğali, (1992), Halık Ädebiyetiniŋ Tariyhı Negizderi, Almatı: Kazak Üniversiteti.
• SADIRBAYULI, Sultanğali, (2011), “Elinin Muŋ-Müldesin Süyinbay Eşvakıtta Umıtpağan”, Aŋız Adam, VIII, 20: 43-45.
• SÜYİNŞÄLİYEV, Hanğali, (1967), Kazak Ädebiyetiniŋ Kalıptasuv Kezenderi, Almatı: Kazakstan Baspası.
• YILDIRIM, Seyfullah, (2012), Kazak Türk Folklorunda Epik Anlatmalar, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi).