KAŞKAYCANIN TOPLUM DİLBİLİMSEL DURUMU

Yıl 2023, Cilt: 2023 Sayı: 46, 369 - 377, 25.12.2023

Buta Baghırova

Öz

Kaşkayca, Güney Oğuzca grubunda yer almaktadır ve İran’ın merkez ve güneyindeki büyük şehirlerde, kasaba ve köylerde yaklaşık 2.5-3 milyon tarafından konuşulan bir Türk dilidir. Türkçe ve Farsça konuşan topluluklar arasında yüzyıllardır devam eden ilişki bu topluluklar arasındaki kültürel, sosyal ve dilsel gelişmelerde çok önemli bir etkiye sahiptir.
Dil ilişkisi sonucu İran’da baskın dil olan Farsçanın Kaşkaycanın yapısını çok yönlü değiştirdiği bilinmektedir. Bu değişmelerin sadece yapısal olarak değil aynı zamanda toplum dilbilimsel açıdan ele alınması önem arz etmektedir. Dolayısıyla, mevcut çalışmada, dil canlılığı, dil çeşitliliği, dil sürekliliği, iki dillilik gibi kavramlar üzerinden yola çıkarak Kaşkaycayı etkileyen etkenler, konuşurların dil tutumu, dilin tehlikede olup olmadığı veya tehlikede olma durumunun hangi düzeyde olduğu ele alınmış ve tartışılmıştır.
Bu çalışmada, Kaşkayca hakkında kısaca bilgi verilmiş, akabinde katılımcılar ve veri toplama aşamasında kullanılan yöntem ve tekniklerden bahsedilmiştir. Daha sonra alan araştırması sonucu elde edilen verilere dayanarak Kaşkaycanın toplum dilbilimsel durumu UNESCO Dil Canlılığı ve Tehlikede Olma Durumu Metodolojik Kılavuzu’nda yer alan faktörlere dayanarak

Anahtar Kelimeler

Kaşkayca, Farsça, Dil İlişkisi, Toplumsal Dilbilim

Kaynakça

• Mirzai, A. (2017b/1396b). Kaşkay tapmacaları (Kaşkay bilmeceleri). Şiraz: İntişarat-ı Yaşıl Alma ve Ocag Derneği.
• Ostovar, N. (2013/1393). Destur-e Zaban-e Torki-ye Kaşkayi (Kaşkay Türkçesi Grameri). Şiraz: İntişarat-ı Kaşkay.
• Shahshahani, S. (1995). Tribal schools of Iran: sedentarization through education. Nomadic Peoples 36/37, 145-156.
• Soper, J. D. (1987). Loan syntax in Turkic and Iranian: the verb systems of Tajik, Uzbek, and Qashqay., diss. Los Angeles: University of California.