Lise Öğrencilerine Bir Okuma Listesi Önerisi: Edebiyat Öğretmenleri ile Mülakatlar

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 1, 162 - 174, 01.06.2020

Ali Fuat Arıcı , Muhammed Eyyüp Sallabaş

Öz

Okuma, günümüzde bireyin yaşamını etkileyen en etkili öğrenme yollarının başında gelmektedir. Çünkü insanlığın bilgi birikiminin neredeyse tamamı kitaplardadır. Okuma hayatın her dönemi için ayrı bir yere sahiptir. Yaşa göre değişen eğilimlerimiz, ilgilerimiz, meraklarımız olabilmektedir. Bunları karşılamak için farklı yöntemlere başvurulur. Türkiye’de bireylere -bilimsel nitelikte- kitap okuma listesi önerileri yok denecek kadar az sayıdadır. Ülkenin okuma oranı ve başarısının istenen düzeyde olmamasında bu durumun da etkisinden söz edilebilir. Bu çalışma bir taraftan bu boşluğu doldurmayı amaç edinirken diğer taraftan gençlere, öğretmenlerine ve ebeveynlere yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Bu amaçla, zorunlu eğitim çağını tamamlayıp hayata atılacak olan bireylerin okumasında yarar görülebilecek kitaplar belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmada nitel araştırma desenlerinden biri olan temel nitel araştırma deseni kullanılmıştır. Çalışma grubunu 2018-2019 eğitim öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığına bağlı devlet okullarında görev yapan 44 Türk dili ve edebiyatı öğretmeni oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi yoluyla kategorilere ayrılmış ve ulaşılan nicel bulgular betimsel analiz ile yorumlanmıştır. Öğretmenlerin çoğunun belirli yaş ve düzeylere yönelik hazırlanan kitap listelerini yararlı buldukları tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda üç ve daha fazla tavsiye edilen 100 kitaplık bir okuma listesine ulaşılmıştır. Çalışma sonucunda ulaşılan bu liste, başta lise çağında olan tüm gençler olmak üzere öğretmen, aile ve araştırmacılara bir tavsiye niteliğindedir.

Anahtar Kelimeler

Okuma, kitap, kitap okuma listesi, lise öğrencileri

Kaynakça

• Ak Başoğul, D. (2018). Türkçe öğretmenlerinin ve önerdikleri kitapların söylemleri bağlamında okuma kültürü anlayışı: Bir durum çalışması, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Akyol, H. (2014). Okuma (Ed. A. Kırkkılıç, H. Akyol). İlköğretimde Türkçe öğretimi (s. 15-48). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Alemdar Özer, B. (2012). Ortaöğretim için belirlenen 100 Temel Eser serisinin Türk dili ve edebiyatı eğitiminin genel amaçları çerçevesinde incelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Arıcan, S. ve Yılmaz, B. (2010). 100 temel eser uygulamasının öğrencilerin okuma alışkanlıklarına etkisi ve bu uygulamada kütüphanelerin rolü konusunda öğretmen görüşleri. Türk Kütüphaneciliği 24(3), 495-518.
• Arıcı, A. F. (2015). Türkçe Öğretmenleri / Öğretmen Adayları Ne Okumalı? -Bir “Okuma Listesi” Önerisi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education) 30(3): 1-15
• Arıcı, A. F. (2018). Okuma eğitimi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Arıcı, A. F. (2008). Okumayı niye sevmiyoruz? Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(10), 91-100.
• Balcı, A. (2016). Okuma ve anlama eğitimi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Balcı, A., Uyar, Y. ve Büyükikiz, K. (2012). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıkları, kütüphane kullanma sıklıkları ve okumaya yönelik tutumların incelenmesi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(4), 965-985.
• Bamberger, R. (1990). Okuma alışkanlığını geliştirme (Çev. B. Çapar). Ankara: Kültür Bakanlığı Kütüphanecilik Dizisi.
• Batur, Z., Gülveren, H. ve Bek, H. (2010). Öğretmen adaylarının okuma alışkanlıkları üzerine bir araştırma: Uşak eğitim fakültesi örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 32-49.
• Calp, M. (2018). Ortaokul öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları: Ağrı il örneği. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22(3), 897-923.
• Dökmen, Ü. (1994). Okuma becerisi, ilgisi ve alışkanlığı üzerine psiko-sosyal bir araştırma. İstanbul: MEB Yayınları.
• Eco, U. ve Carriere, J. C. (2012). Kitaplardan kurtulabileceğinizi sanmayın. İstanbul: Can Yayınları.
• Erdağı Toksun, S. (2018). Okuma eğitimi, (Ed. S. Alyılmaz ve B. Ürün Karahan). Öğretmenlerin eğitimdeki rolleri (s.105-118). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Güneş, F. (2007). Türkçe öğretimi ve zihinsel yapılandırma. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Hobson, E. H. (2004). Öğrencilerin okumasını sağlamak: on dört tavsiye (Çev. ODTÜ Öğrenme ve Öğretmeyi Geliştirme Merkezi). Manhattan, KS: The IDEA Center.
• Karacan, A. (2019). Ortaöğretim öğrencilerine MEB tavsiyeli 100 temel eserden yazarı Türk olan romanların değerler eğitimi açısından incelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Kukul, M. H. (1995). Niçin az okuyoruz? Türk Yurdu Dergisi, 92, 50-51.
• Mckool, S. ve Gespass, S. (2009). Does Johnny’s reading teacher love to read? How teachers’ personal reading habits affect ınstructional practices. Literacy Research and Instruction, 48(3), 264-276.
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (Çev. S. Turan). Ankara: Nobel Akademi. MEB. (2004). 100 Eser genelgesi. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Notos Öykü. (2014). Türk edebiyatının 40 klasiği. İstanbul: Notos Kitap Yayınevi.
• NRP (2000). National Reading Panel. http://www.nichd.nih.gov/publications/pubs/ nrp/documents/report.pdf (Erişim Tarihi: 28.11.2015).
• Özbay, M. (2009). 100 temel eser raporu (Haz. Çocuk Vakfı). 100 temel eser’le ilgili yazar ve uzman görüşleri. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayını.
• Özdemir, E. (2018). Eleştirel okuma. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Sallabaş, M. E. (2008). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okumaya yönelik tutumları ve okuduğunu anlama becerileri arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(16), 141-155.
• Şahin, N. (2019). Ortaokul öğrencilerinin okuma tutumları ve okuma motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(4), 914-940.
• Taşkesenlioğlu, L. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin okuma alışkanlıkları üzerine bir inceleme. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 9(5) : 261-273.
• Ulusu, B. ve Aytan T. (2018). Cumhuriyet’in ilk çeyreğinde Türkçe öğretimi üzerine yazılan iki çalışma üzerine bir değerlendirme, Türkiye Eğitim Dergisi, 3(2): 47-65.
• Ungan, S. (2008). Okuma alışkanlığımızın kültürel altyapısı. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 218-228.
• Yıldırım, M. ve Ceylan O. (2018). Lise öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıklarının demografik özelliklerine göre karşılaştırılması (Amasya ili örneği). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(55), 734-746.
• Yıldız, C. (2013). Okuma ve anlama öğretimi (Ed. C. Yıldız). Yeni öğretim programına göre kuramdan uygulamaya Türkçe öğretimi (s.115-160). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Yılmaz, E. (2013). Türk’ün okuma ile imtihanı “kitapsızlar”. Ankara: Phoenix Yayınevi.