MARSHALL PLANI VE MİLLİ PRODÜKTİVİTE MERKEZİ’NİN KURULUŞU

Yıl 2013, Sayı: 18, 131 - 146, 01.06.2013

Mehmet Derviş Kılınçkaya

Öz

Türkiye’de Müsmiriyet/Verimlilik/Prodüktivite kavramının bir tartışma konusu hâline gelmesi yeni sayılabilir. 1920’li yılların sonlarından başlayarak sürdürülen çalışmalar, konuyla ilgilenen sivil ve yarı sivil bazı derneklerin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu makale Türkiye’de bu derneklerin ortaya çıkışı ve kavramı kurumlaştıracak yapıların gelişim sürecini ele almaktadır. Keza, ABD’nin Marshall Planı’nı uygulamaya koyması ile birlikte bütün Avrupa’da “Prodüktivite Kurumları”, ya kurulmuş yahut benzer adı taşıyan kuruluşlar plana uygun şekilde yeniden yapılandırılmıştır. Türkiye’de bir prodüktivite kurumunun ortaya çıkışı ise ancak 17 yıl sonra mümkün olabilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Verimlilik, Marshall Planı, Milli Prodüktivite Kurumu, Türkiye Sanayi Kongresi, Vekâletlerarası Prodüktivite Komitesi

The Marshall Plan and the Foundation of Turkish National Productivity Institution

Öz

The Concept of productivity has recently become a new discussion point in Turkey. Various studies conducted since the end of the 1920’s have created some civil and semi-civil organizations and societies. This article covers the process of development of structures that has contributed to the emergence of those organizations and societies. Also, as a result of Marshall Plan, organizations such as “Productivity Institutions” have been created or similar organizations have been reconstructed all over Europe. In Turkey, it took seventeen years to set up a productivity institution after European experience.

Anahtar Kelimeler

Productivity, Marshall Plan, National Productivity Organization, Turkey Industry Congress, Inter-ministerial Committee for Productivity.

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri : Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA) BCA, 030.01. 125. 801. 5. BCA, 030.01. 134. 873. 38
• VPK, 1958 Yılı Faaliyet Raporu. (1958). MPM Kütüphanesi Teksir Metin.
• Resmi Yayınlar: Düstur. (1326). II. Tertip C. 6. Düstur. (1931). III. Tertip, C. 5.
• Resmi Gazete, 13 Nisan 1948, S. 6956.
• Milli Prodüktivite Merkezi I. Genel Kurul Tutanakları. (1965). Ankara.
• Vekâletlerarası Prodüktivite Komitesi. (1958?). 1958 Yılı Faaliyet Raporu. Ankara, (Teksir Metin).
• Akçuraoğlu, Y. (1340). Türk Milliyetçiliği’nin İktisadi Menşelerine Dair. Siyaset ve İktisat Hakkında Birkaç Hitabe ve Makale, İstanbul.
• Apaydın, E. Z. (1967). Amerika’da Verimlilik Anlayışı ve Tatbikatı. MPM.
• Erhan, Ç. (1996). Avrupa’nın İntiharı ve İkinci Dünya Savaşı Sonrasında Temel Sorunlar. A.Ü. Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi, 51, 1-4.
• Ete, M. (1949). Marshall Planı İle İlgili Terimlerin Mana ve İzahı. Türk Ekonomisi, 70,79.
• Ete, M. (1958). Türkiye Prodüktivite Politikasının Ana Hatları. Türkiye Ekonomisinde Prodüktivite Meseleleri, 253-274.
• Ökçün, A. G. (1975). 1909-1930 Yılları Arasında Anonim Şirket Olarak Kurulan Bankalar. Türkiye İktisat Tarihi Semineri, 409-475.
• Suiçmez, H. (1999). Verimlilik Düşüncesinin Kısa Tarihi. Verimlilik Dergisi, MPM.
• Dereli, T. (1975). Aydınlar, Sendika Hareketi ve Endüstriyel İlişkiler Sistemi. İstanbul.
• Fahir, H. A. (1991). Belgelerle Türk-Amerikan Münasebetleri. Ankara.
• Fahir, H. A. (1994). 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi. Ankara.
• Odabaşı, M. (1997). Verimlilik Diye Diye. Ankara: MPM Yayınları.
• Ökçün, A. G. (1981). Türkiye İktisat Kongresi, 1923-İzmir, Haberler, Belgeler, Yorumlar. Ankara.
• Planty, E. G., Mc. Cord, W. S. and Efferson, C. A. (1962). İşletmelerde İşçi ve İdareci Eğitimi (M. Odabaşı, Çev.). Ankara.
• Sander, O. (1994). Siyasi Tarih 1918-1994. Ankara.
• Toprak, Z. (1982). Türkiye’de Milli İktisat 1908-1918. Ankara.
• http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=1000:62:0::NO:62:P62_LIST_ENTRIE_ID:2453907: adresinden 11 Mayıs 2011 tarihinde erişildi.
• http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=1000:62:0::NO:62:P62_LIST_ENTRIE_ID:2453907:NO#declarationNO adresinden 11 Mayıs 2011 tarihinde erişildi.