KARAMANOĞULLARI DÖNEMİNE AİT BİR YAPI: KONYA FAKİH DEDE TÜRBESİ

Yıl 2009, Cilt: 11 Sayı: 11, 91 - 108, 01.12.2009

Nermin Şaman Doğan

Öz

Karamanoğulları Beyliği döneminde Konya önemli bir yerleşimdir.

Karamanoğulları ile Anadolu Selçuklularının siyasi ve kültürel ilişkileri, 1277

yılında Karamanoğlu Mehmed Bey’in Konya’yı kuşatarak alması ile başlamıştır.

14. yüzyılın başından itibaren bağımsız bir varlık gösteren Karamanoğulları

Beyliği’nin Konya’daki imar faaliyetleri özellikle 15. yüzyılın ilk yarısına rastlar.

Bu süreçteki yapım faaliyetleri izlendiğinde ilk olarak Ermenek, daha sonra

Karaman ve Konya’nın merkez olduğu gözlenir.

Selçuklu Devleti’ne başkentlik yapan Konya’nın şehir merkezinde,

bugünkü adıyla Alaeddin Tepesi’nde/ özgününde iç kale ve çevresinde yaklaşık

dairesel dizili anıtsal yapılar yer alır. Konya’daki Karamanoğulları yapıları ise

küçük boyutlu olan cami, türbe, darülhüffaz ve hamam gibi yapılardan oluşur.

Konumuzu oluşturan Konya Ahmed Fakih Türbesi kitabesine göre 1456 yılında

İsa oğlu Şeyh Fakih Paşa için yaptırılmıştır. Türbe kare prizmal tipte ve tek

katlıdır. Yapı içten kubbe, dıştan sekizgen pramidal külahlı/ çift katlı örtü sistemi

ile Selçuklu yapılarına benzerlik gösterir. Türbe moloz taş, kesme taş, tuğla,

devşirme malzeme ve çini kullanımı ile dikkati çeker.

Anahtar Kelimeler

Karamanoğulları Beyliği, Karaman, Konya, Fakih Dede, türbe, kitabe, malzeme

Kaynakça

• Arık, R. - O. Arık. (2007). Anadolu Toprağının Hazinesi; Çini Selçuklu ve Beylikler Çağı Çinileri, İstanbul: Kale Grubu Kültür Yayınları.
• Aslanapa, O. (1986). Osmanlı Devri Mimarisi, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Bakırer, Ö. (1981). Selçuklu Öncesi ve Selçuklu Dönemi Anadolu Mimarisinde Tuğla Kullanımı, I-II, Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Yayınları.
• Bilget, B. (1993). Sivas Anıt Mezarları, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Çakmakoğlu Kuru, A. (1995). Kayseri’de Şah Kutluğ Han Kümbeti. “Dokuzuncu Milletlerarası Türk Sanatları Kongresi”: Bildiriler, II, (ss. 393-406). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Demiriz, Y. (1979). Osmanlı Mimarisinde Süsleme I Erken Devir (1300-1453), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Diez, E., Aslanapa, O. ve Koman, M. M. (1950). Karaman Devri Sanatı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Dülgerler, O. N. (2006). Karamanoğulları Dönemi Mimarisi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Eravşar, O. (2001). Beylikler Devri Konya Yapıları. Gez Dünyayı Gör Konya’yı, (Haz. Ahsen Erdoğan), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Gündoğdu, H. (1982). Sivrihisar Alemşah Kümbetinin Mimarisi, Geometrik ve Figürlü Süslemeleri Üzerine. Vakıflar Dergisi, XVI, 135-142.
• Konyalı, İ. H. (1964). Abideleri ve Kitabeleri ile Konya Tarihi, Konya: Yeni Kitabevi.
• Löytved, J. H. (1907). Konia Inschriften Der Seldschukischen Bauten, Ankara: Als Manuskript Gedruckt.
• Merçil, E. (1991). Müslüman-Türk Devletleri Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Necipoğlu, G. (1990). From International Timurid to Ottoman: A Change of Taste in Sixteenth-Century Ceramic Tiles. Muqarnas, 7, 136-170.
• Önder, M. (1962). Mevlana Şehri Konya (Tarihi Kılavuz), Konya: Yeni Kitap Basımevi.
• Önge, Y. (1973). Konya’nın Meram Mesiresindeki Mimari Bir Manzume. Vakıflar Dergisi, X, 368-383.
• Önkal, H. (1992). Osmanlı Hanedan Türbeleri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Önkal, H. (1996). Anadolu Selçuklu Türbeleri, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Samur, T. (1996). Akşehir’deki Türk Mimari Eserleri, Konya: Altunarı Ofset.
• Soyman, F. ve Tongur, İ. (1944). Konya Eski Eserler Kılavuzu, Konya: Yeni Kitabevi.
• Sönmez, Z. (1989). Başlangıcından 16. Yüzyıla Kadar Anadolu Türk-İslam Mimarisinde Sanatçılar, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Şaman Doğan, N. (2006). Kültürel Etkileşim Üzerine: Karamanoğulları-Memluklu Sanatı. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1(23), 131-149.
• Şikari. (1946). Karamanoğulları Tarihi, Konya: Yeni Kitap Basımevi.
• Tekindağ, Ş. (1955). Karamanlılar. İslam Ansiklopedisi içinde (c.6, ss. 316-330). İstanbul: Maarif Basımevi.
• Tuncer, O. C. (1991). Anadolu Kümbetleri -2-Beylikler ve Osmanlı Dönemi, Ankara: Sevinç Matbaası.
• Tuncer, O. C. (1992). Anadolu Kümbetleri -3-Beylikler ve Osmanlı Dönemi, Ankara: Adalet Matbaacılık.
• Tunçel, M. (2002). Erdemli’de Anonim Bir Türbe. Ortaçağ’da Anadolu Prof. Dr. Aynur Durukan’a Armağan içinde (ss. 457-472). Ankara: Rekmay Reklam ve Tanıtım.
• Turan, O. (2004). Selçuklular Zamanında Türkiye Siyasi Tarih Alp Arslan’dan Osman Gazi’ye, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Türkmen, K. (1989). Karamanoğulları Devri Kitabeleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Uysal, A. O. (1995). Germiyanoğulları Beyliği Dönemi Türbeleri. “Dokuzuncu Milletlerarası Türk Sanatları Kongresi”: Bildiriler, III (ss. 397-412). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Yetkin, Ş. (1986). Türk Çini Sanatının Gelişmesi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Yayınları.