Mihrî Hatun’un Gazellerinde “Güzellik” Kavramı ile İlgili Metaforlar

Yıl 2016, Sayı: 25, 217 - 228, 16.12.2016

Nagehan Uçan Eke

Öz

Amasya’da doğan ve hayatının büyük bir bölümünü bu şehirde geçiren Mihrî Hatun (ö. 917/ 1512’den sonra), sade bir dille yazdığı şiirlerinde tabii, samimi ve külfetsiz bir üslup kullanmıştır. Dönemin tezkire yazarları onun şiirini överken ihtiyatlı ifadeler kullansalar da bilhassa Necâtî’nin etkisi ile millî zevke, mahallî unsurlara ve halk söyleyişine önem veren şiirlerini takdir etmişlerdir. Yine tezkirelerde hayatına dair anlatılan bazı anekdotlar, Mihrî Hatun’un güzelliğiyle de dikkat çektiğini gösterir. Duygu yüklü bir kadının aşklarını, Klasik Türk edebiyatının mümkün kıldığı nispette samimi bir üslupla dile getirebilmiş olması önem arz eder. Nitekim Mihrî Hatun, erkek söylemin hâkim olduğu gelenekçi bir şiir anlayışı içerisinde kendine bir yol bulabilmiştir. Güzel ve hassas bir kadının bakış açısından klasik Türk şiirinin “güzellik” anlayışı çalışmanın konusunu teşkil etmektedir. Bu çalışmada, kavramsal metafor teorisi ışığında Mihrî Hatun’un Divan’ında “hüsn” göstergesi ile ilgili tespit edilen metaforlar ve bunlarla verilmek istenen mesajlar tespit edilip değerlendirildikten sonra Mihrî Hatun’un güzellik algısı ortaya konacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mihrî Hatun, gazel, kavramsal metafor, güzellik, hüsn

Kaynakça

• Cebeci, O. (2013). Metafor ve Şiir Dilinin Yapısal Özellikleri. İstanbul: İthaki Yay.
• Erdem, M. (2003). Türkmen Türkçesinde Metaforlar. Ankara: Köksav Yay.
• Erdem, M. (2014). İsmail Bey Gaspıralı’nın Fikrî Eserlerindeki Metaforlar Üzerine. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (İsmail Bey Gaspıralı Özel Sayısı), 11, (4), 91-106.
• Hakverdioğlu, M. (2007). Mihrî Hatun ve Dîvânı. Amasya.
• Harmancı, M. (2012). İslam Felsefesinde Metaforik Üslup. Ankara: Hece Yay.
• Lakoff, G. ve Johnson, M. (1992). The Contemporary Theory of Metaphor. 25 Ocak 2015 tarihinde http://terpconnect.umd.edu/~israel/lakoff- ConTheorMetaphor.pdf adresinden erişildi.
• Lakoff, G. ve Johnson, M. (2005). Metaforlar (Hayat, Anlam ve Dil). İstanbul: Paradigma Yay.
• Lakoff, G. ve Johnson, M. (2015). Metaforlar (Hayat, Anlam ve Dil) (G.Y. Tekin, Çev). İstanbul: İthaki Yay.
• Pala, İ. (2003). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. İstanbul: L&M Yay.
• Tanç, N. (2011). Şeyh Gâlib’in Estetik Anlayışı: Hüsn. III. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Öğrenci Kongresi Bildirileri içinde (C. II, ss. 981-986).
• Tunalı, İ. (2007). Estetik. İstanbul: Remzi Kitabevi.