Mansûre Ordusunda Birlik Eğitimine Bir Örnek: Piyade Bölüğünün Ateş İdare Usûlleri (1832-1838)

Yıl 2021, Sayı: 34, 7 - 33, 19.05.2021

Cem Atılgan

https://doi.org/10.20427/turkiyat.735555

Öz

Araştırmanın amacı, 1826 senesinde kurulan Asâkir-i Mansûre ordusunda, bir neferin çakmaklı mekanizmaya sahip tüfeğini ateşlemesi için yaptığı bir dizi hareketi açıklamaktır. Müteakiben, bu konuda istenilen seviyeye ulaşan neferlerden kurulan bir piyade bölüğünün muharebede kullandığı ateş çeşitlerini ve bu ateşlerin nasıl yönetildiğini ortaya koymaktır. Bu süreci etkileyen en önemli unsur kullanılan tüfeğin cinsi ve ateşleme tertibatı olduğundan araştırma dönemine gelinceye kadar tüfeğin gelişim süreci ve Osmanlı ordusunun bu süreci nasıl takip ettiği ele alınmaktadır. Süreci etkileyen bir diğer unsur ise tüfeğin gelişimi ve savaş sanatı arasındaki etkileşimdir. Bu sebeple etkileşimin araştırma dönemine kadar olan izleri sürülmekte ve son olarak Osmanlı ordusunun bu sürecin neresinde olduğu tasvir edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ateş idare usûlleri, çakmaklı tüfek, yaylım ateşi, doğru ateş, eğri ateş, nevbet ateş

An Example of Unit Drill in the Mansûre Army: Firing Control Systems of an Infantry Company (1832-1838)

Öz

Kaynakça

• AE. SMST. III, 322-25904, 27 Ze 1182, 4 Mayıs 1769.
• C. AS., 136-6047, 29 S 1222, 8 Mayıs 1807.
• C. AS., 306-12655, 21 R 1198, 10 Haziran 1784.
• C. AS., 901-38822, 11 M 1204, 1 Ekim 1789.
• C. AS., 404-16668, 13 M 1238, 30 Eylül 1822.
• Ahmed Cevad Paşa. (1882). Tarih-i Askerî-i Osmanî-I. İstanbul: Kırk Anbar Matbaası.
• Agoston, G. (2003). Avrupa’da Osmanlı Savaşları 1453-1826. Jeremy Black (Ed.), Top, Tüfek ve Süngü: Yeniçağda Savaş Sanatı 1453-1815 (Y. Alogan, Çev.) içinde. (ss. 128-154). İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Agoston, G. (2006). Barut, Top ve Tüfek: Osmanlı İmparatorluğu’nun Askeri Gücü ve Silah Sanayisi (T. Akad, Çev.). İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Ahmed Muhtar. (1883). Tarih-i esliha ve Zaman-ı Hazırda Düvel-i Muhtelife Topçulukları. İstanbul: Mekteb-i Harbiye Matbaası.
• Beydilli, K. ve Şahin, İ. (2001). Mahmud Raif Efendi ve Nizâm-ı Cedîd’e Dair Eseri. Ankara: T.T.K. Basımevi.
• Börekçi, G. (2006). A Contribution to the Military Revolution Debate: The Janissaries Use of Volley Fire During the Long Ottoman–Habsburg War of 1593–1606 and the Problem of Origins. Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hung., 59(4), 407-438.
• Challaye, C. A. (2018). Kırım Savaşı Öncesinde Osmanlı Ordusu: Organizasyon ve Savaş Gücü (Ö. Yılmaz, Çev.). İstanbul: Kronik Kitap.
• Chase, K. (2008). 1700’e Kadar Ateşli Silahlar Tarihi (F. Tayanç ve T. Tayanç, Çev.). İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Crosby, A. W. (2003). Ateş Etmek: Tarihte Fırlatma Teknolojileri (A. Görey, Çev.). İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Delbrück, H. (1985). History of the Art of War- IV: The Dawn of Modern Warfare (W. J. Renfroe, Çev.). Lincoln and London: University of Nebraska Press.
• Duane, W. (1810). A Military Dictionary. Philadelphia.
• Eralp, T. N. (1993). Tarih Boyunca Türk Toplumunda Silah Kavramı ve Osmanlı İmparatorluğunda Kullanılan Silahlar. Ankara: T.T.K. Basımevi.
• Fahmy, Khaled. (2002). All the Pasha’s Men: Mehmed Ali, His Army and the Making of Modern Egypt. Cairo: Cairo Press.
• Guibert, J. A. H. (2005). Askeri Yazılar 1772-1790: Taktik Üzerine Genel Bir Deneme ve Kamu Erkinin El Kitabı (A. Şensılay, Çev.). İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi.
• Hafız Hızır İlyas Ağa. (1859). Vakâyi-i Letâ'if-i Enderûn (Mehmed Lebib’in nezaretiyle). İstanbul: Tabhane-i Âmire.
• Hasan Tahsin. (1897). Rehber-i Fenn-i Esliha.
• Haythornthwaite, P. J. (1999). Weapons & Equipments of the Napoleonic Wars. London: Arms & Armour.
• Held, R. (1957). The Age of Firearms: A Pictorial History. Newyork: Harper & Row, Publishers.
• Houlding, J. A. (1988). French Arms Drill of the 18th Century 1703-1760. Canada: Museum Restoration Service.
• Hüsrev Paşa. (1832). Asâkir-i Mansûre-i Muhammediyye İçin Tetib Olunan Nefer Talimi.
• Hüsrev Paşa. Talim-i Nefer.
• İbrahim Saib. (1829). Kanûnnâme-i Asâkir-i Mansûre-i Muhammediyye.
• İlgürel, M. (2011). Osmanlı İmparatorluğu'nda Ateşli Silahların Yayılışı. Tarih Dergisi, 0(32), 301-318. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iutarih/issue/9604/119883.
• Jacob de Gheyn. (1648). Waffenhandlvng von den Rören. Mvsqvetten vndt Spiessen.
• Jomini, A. H. (2013). Savaş Sanatı’nın Ana Hatları (A. T. Büyükonat, Çev.). İstanbul: Doruk Yayımcılık.
• Keleş, H. (2006). Asâkir-i Mansûre-i Muhamediyye Kanûnnâmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 227-240.
• Lindsay, M. (1967). One Hundred Great Guns: An Illustrated History of Firearms. Newyork: Walker&Co.
• Mehmed Lütfi. (1891). Esliha-i Osmaniyye. İstanbul: Mühendishane-i Berr-i Hümayûn Matbaası.
• Miralay Şevki ve Binbaşı Ahmed Muhtar. (1888). Külliyat-ı Fenn-i Esliha. İstanbul: Karakeyn Bağdadliyan Matbaası.
• Moltke, H. von. (1854). The Russians in Bulgaria and Rumelia in 1828 and 1829 (J. Murray, Çev.). London: J. Murray.
• Murphey, R. (2001). Ottoman Warfare 1500-1700. London: Taylor & Francis.
• Pardoe, J. (2010). Sultanlar Şehri İstanbul, (M. B. Büyükbal, Çev.). İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Parker, G. (2018). Askeri Devrim: Batı’nın Yükselişinde Askeri Yenilikler (T. Zorlu, Çev., 2. bs.). İstanbul: Küre Yayınları.
• Parker, G. (2007). The Limits to Revolutions in Military Affairs: Maurice of Nassau, the Battle of Nieuwpoort (1600), and the Legacy. The Journal of Military History, 71(2), 331-372.
• Peterson, H. L. (1961). A History of Firearms. Newyork: Scribner.
• Reid, S. (2016). The Flintlock Musket: Brown Bess and Charleville 1715-1865. Great Britain: Blumsburry Publishing Plc.
• Reglement Concernant l’Exercise et les Manoeuvres de l’Infanterie du Premier Aout 1791. (1822). Paris: Anselin et Pochard.
• Resulzade Hüseyin Hüsnü, Küçük Kamus-i Askeri, İstanbul: Matbaa-i Osmaniyye.
• Rules and Regulations for the Field Exercise and Manoeuvres of the French Infanterie. (1815). Newyork: W. Mercein.
• Soyluer, S. (2018). Tüfekhane-i Âmire’yi Mamur Kılmak: Osmanlı Tüfek İmalatında Avrupalı Uzmanların Rolü. Osmanlı Araştırmaları Dergisi, 52, 267-309.
• Sunar, M. M. (2016). Arş İleri: Asâkir-i Mansûre Ordusunda Teşkilat, Talim ve Talimnameler. İstanbul: Okur Kitaplığı.
• Talimname-i Piyadegan. (1838). İstanbul: Mekteb-i Harbiye Matbaası.
• Yeşil, F. (2011). Nizâm-ı Cedîd Ordusunda Tâlim ve Terbiye (1790-1807). Tarih Dergisi, 54(2), 27-85.
• Yıldız, G. (2017). Kara Kuvvetleri. G. Yıldız (Ed.), Osmanlı Askeri Tarihi: Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri 1792-1918 içinde (ss. 47-113). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Westwood, D. (2005). Rifles: An Illustrated History of Their İmpact. California: ABC-CLIO, Inc.
• Wilson, P. (2003). Eski Rejimde Savaşlar 1648-1789. Jeremy Black (Ed.), Top, Tüfek ve Süngü: Yeniçağda Savaş Sanatı 1453-1815 (Y. Alogan, Çev.) içinde (ss. 74-104). İstanbul: Kitap Yayınevi.
• https://www.gunsinternational.com/guns-for-sale-online/rifles/antique-rifles---flintlock/french-antique-m1822-flintlock-musket-by-mutzig.cfm?gun_id=101050887