Tevârîh-i Güzîde Nusretnâme Araştırmaları Hakkında

Yıl 2021, Sayı: 35, 39 - 50, 10.12.2021

Ochirpurev Duger

https://doi.org/10.20427/turkiyat.970559

Öz

Moğol tarihinin nadir bulunan eserlerinden biri olan ve XVI. yüzyılda Çağatay Türkçesinin klasik devrinde yazılmış Tevârih-i Güzîde Nuŝretnâme, özellikle Orta Asya Türk tarihi açısından oldukça önemlidır. Orta Asya'da gelişen Türkçe tarih yazıcılığının en kıymetli eserleri arasında sayılabilecek nitelikte olan Tevârih-i Güzîde Nusretnâme esasen Şibânî-nâme olmasının yanı sıra Câmi'ü't-Tevârih'in ilk cildi olan Tevârih-i Mübâreke-i Gazan Han'ın Çağatayca çevirisini de kapsamaktadır. Oğuz Han destanı ile başlayan eser, Cengiz Han’ın hayatı ve hükümdarlığından Şiban Han’ın küçük kardeşi Mahmut Bahadır Sultan dönemini de kapsayan tarihî olayları ele almaktadır. Eserin iki nüshası bulunmakta ve her iki nüshası üzerine de yapılmış kapsamlı araştırmalar az bulunmaktadır.
Anahtar kelimeler: Çağatay Türkçesi, Şibanî Han Tarihi, Tevârîh-i Güzîde Nusretnâme, Moğolların Tarihi, Türk, Moğol.

Anahtar Kelimeler

Çağatay Türkçesi, Şibanî Han Tarihi, Tevârîh-i Güzîde Nusretnâme, Moğolların Tarihi, Türk, Moğol.

Research on Tevârîh-i Güzîde Nusretnâme (تواریخ کزیده – نضرت نامه)

Öz

One of the rare works of Mongolian history, Tevârîh-i Güzîde Nuŝretnâme written in the classic era of Chagatay Turkish (around 16th century) is very important especially in terms of Central Asian Turkish history. Counted among the most valuable works of Turkish historiography that developed in Central Asia, the principal part of this remarkable work consists of Şibânî- name, followed by the Chagatay Turkish translation of the first volume of Câmi’ü’t-Tevârih, Tevârih-i Mübâreke-i Gazan Han. The work, which begins with the epic of Oguz Khan, deals with the life and reign of Genghis Khan, and historical events, including the period of Mahmut Bahadır Sultan, the younger brother of Şiban Khan. There are two copies of the work, and extensive research on both copies is scarce.

Anahtar Kelimeler

Chagatay Turkish, The history of Şibanî Han, Tevârîh-i Güzîde Nusretnâme, The history of Mongols, Turks, Mongols.

Kaynakça

• Аkramov, A. M. (1967). Tevarih-i Güzide Nusretnâme (Таварихщи гузида-Нусрат-наме). Oşkent: Özbekistan SSR “FAN” Neşriyat. (ошкент: Узбекистон ССР “ФАН” Нашриёти).
• Alan, S. (2017). Târih-i Güzîde (Nusretnâme) [95a-149a] (Giriş, Transkripsiyonlu Metin, Dizin-Sözlük, Tıpkıbasım) (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kocaeli.
• Çakmakcı, Ö. (2020). Târih-i Güzîde (Nusret-nâme) [1a-47b] (Giriş, Transkripsiyonlu Metin, Dizin-Sözlük, Tıpkıbasım) (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kocaeli.
• Ercilasun, A. B. (2016). Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla “Türk Dili Tarihi”. Ankara: Dergâh Yayınları.
• Karataş, A. (2018). Târih-i Güzîde (Nusret-nâme) [48a-94b] (Giriş, Transkripsiyonlu Metin, Dizin-Sözlük, Tıpkıbasım) (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kocaeli.
• Kaya, H. (2019). Tevārīh-i Güzide Nusret Nāme (Giriş-Metin-Notlar-Dizin-Tıpkıbasım) (Basılmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi. Ankara.
• Kaya, H. (2019). İslamiyet Sonrası Orta Asya'da Türkçe Tarih Yazıcılığı ve Tevārih-i Güzide-Nusret-Nāme. Yeni Türkiye, 106, 510-521.
• Ochirpurev, D. (2021). Tevârih-i Güzide–Nusretnâme’nin Türk-Moğol Tarihi Açısından Değerlendirilmesi (Basılmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Reşîdüddîn Fazlullâh Hemedanî. (1373). Câmi’ut-tevârîh (C. I) (M. Rûşen ve M. Mûsevî, Tashih). Tahran: Enteşerat-i Elborz.
• Rieu, C. (1888). Catalogue of the Turkish Manuscripts in British Museum. Londra: British Museum Dept. of Oriental Printed Books and Manuscripts.
• Şükürov, Z. (2009). Muhammed Sâlih. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (C. 36, ss. 34-35).