GELENEKSEL KÖY İŞ HAYATINDA ORTAK ÇALIŞMA ALANI KULLANIMLARININ TOPLUMSAL CİNSİYET BAKIMINDAN İRDELENMESİ

Yıl 2022, Sayı: 36, 111 - 132, 15.06.2022

Hayrettin Şahin

https://doi.org/10.20427/turkiyat.895544

Öz

Araştırmanın amacı, erkeğin ve kadının hangi ihtiyaçlara göre iş bölümüne gittiği ve bu iş bölümü sırasında ortak çalışma alanlarını zamana ve yere göre nasıl ayırdıklarını ortaya koymaktır. Aynı zamanda geleneksel dönemde kadınların sadece evde yaşamadıklarını, dışarıda birçok yerde ortak çalışma alanlarının olduğunu tespit etmektir. Araştırmanın kapsamını, geleneksel dönemde köyde çalışanların ortak çalışma alanları oluşturmaktadır. Köyde çalışanların çalışma kültürü, her yörede farklılıklar arz ettiği için bu araştırmada belirli bir yörenin çalışma biçimi ele alınarak incelenmiştir. Araştırmada Oltu ilçesinin Sivri Dere mevkiinde bulunan köyler seçilmiştir. Araştırma neticesinde en çok ortak alan olarak kullanılan yerler, tespit edilmiş ve toplumsal cinsiyet ayrımına göre bu alanların kullanımları incelenmiştir. Ortak kullanım alanları içerisinde kadınlar, daha çok mandıraları (süt damları), tandırları, fırınları, evleri, çeşmeleri ve çermikleri ortak çalışma alanı olarak kullanmaktadır. Diğer yandan erkeklerin daha çok selgâhları, caminin mücavir alanlarını, yol kavşaklarını, otlakları, ormanları, alaçukları, ağılları, arhaçları, yolları, su kanallarını ve değirmenleri ortak çalışma alanı olarak kullandığı görülmüştür. Harmanlar ise hem kadınlar hem de erkekler tarafından ortak çalışma alanı olarak kullanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ortak çalışma alanları ve toplumsal cinsiyet, kadınların geleneksel ortak çalışma alanları, erkeklerin geleneksel ortak çalışma alanları, harman, mandıra.

A Gender Analysis of the Common Grounds’ Usage in a Traditional Village’s Labor Life

Öz

The paper aims to examine, in terms of gender, the needs determining the division of labor and subsequently to discuss common working areas as the result of this division of labor. The research developed based on the working life and gender roles of the villagers living in Sivri Dere, Oltu district. The ethnographic method and observation were used as data collection tools. The research determined places mostly used as common areas and their uses according to gender. Thus, women mostly use dairies, tandoori, ovens, houses, fountains and springs as common working areas. On the other hand, men mostly use flooded places, adjacent areas of the mosque, road joints, pastures, forests, cattle pen, shelters, sheepfolds, crossroads, water channels and mills as common working areas. Trashing areas, on the other hand, are used by both women and men as a collaborative working area.

Anahtar Kelimeler

Common Working Grounds and Gender, Traditional Common Work Areas for Women, Traditional Common Work Areas for Men, Trashing Area, Dairy.

Kaynakça

• Aras, M. S. ve Sönmez, A. Y. (2009). Erzurum’da Ziraat Kültürü Mahalli Ziraat Terimleri. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Arslan, D. A. (2004). Bir Ankara Köyü (Kavaközü)’nün Sosyolojik İncelemesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(17), 53-70.
• Aşkın, E. (2010). Olba Bölgesi’ndeki Harman Yerleri. OLBA XVIII Mersin Üniversitesi Kılıkıa Arkeolojisini Araştırma Merkezi (Kaam) Yayınları, 241-266.
• Biçer Olgun, H. (2017). Jürgen Habermas, Hannah Arendt ve Rıchard Sennett’in Kamusal Alan Yaklaşımları. Sosyolojik Düşün, 2(1), 45-54.
• Eren, H. (1999). Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü (2. bs). Ankara: Bizim Büro Basım Evi.
• Gemalmaz, E. (1995). Erzurum İli Ağızları: İnceleme, Metinler, Sözlük ve Dizinler III. Cilt. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Gül, B. (2004). Eski Türk Tarım Terimleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Güllüdağ, N. (2019). Tarihsel Gelişim Sürecinde -Man / + Man Eki. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(16), 557-590.
• Işık, Z. (2018). Osmanlı İmparatorluğu’nda Kamusal Alanda Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet Kimliğiyle Kadın (1839-1900): Çorum Şer’iyye Mahkemesi Örneği. Bilig Dergisi, (85), 25-56.
• Kafesoğlu, İ. (1997). Türk Milli Kültürü (16. bs.). İstanbul: Ötüken Yayınevi.
• Karabulut, F. ve Kazanlar Ürkmez, E. (2018). Türk Dilinin Eskicil Bir Kelimesi Alaçuk: Yapısal-Kökenbilimsel Bir Analiz. Journal of Turkish Language and Literature, 4(2), 404-427.
• Mat, M. (2013). Harman Adının Etimolojisi ve Zaman Anlamı. Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, 5(1), 1-7.
• Menz, A. (2009). Erzurum Ağzında Ermenice Ödünç Sözcükler. Türk Dilleri Araştırmaları, (19), 89-106.
• Ören, K. ve Yüksel, H. (2012). Geçmişten Günümüze Çalışma Hayatı. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 1(1), 34-59.
• Sepetçioğlu, T. E. (2017). Etno Tarih: Üç Köy. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Şahin, İ. (2015). Türk Dilinde Renk Adı +mAn Sistemi ve {mAn} Ekinin Kökenine Dair. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(1), 45-68.
• Taylan, H. (2009). Türkiye’de Köy Ailesinde Aile İçi İlişkiler. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (22), 117-138.
• Tietze, A. (2009). Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lügati II. Cilt. Viyana: OAW.