Yaş Meyve İhracatında Karşılaştırmalı Üstünlüğün Ölçülmesi: Özbekistan Örneği

Year 2023, , 438 - 449, 25.04.2023

Güçgeldi Bashimov

https://doi.org/10.30910/turkjans.1184069

Abstract

Yaş meyveler dünya tarımsal ürün ticaretinde önemli bir yere sahiptir. Dünya yaş meyve üretiminde ve ticaretinde Avrupa ülkeleri ilk sıralarda yer almaktadır. Bununla birlikte, son yıllarda Özbekistan da dünya yaş meyve ihracatında büyüyen önemli bir aktör olarak karşımıza çıkmaktadır. 2000’li yıllardan itibaren Özbekistan’da meyve üretim ve ihracatında çok önemli gelişmeler yaşanmıştır. Özellikle elma, üzüm ve kayısı üretimi ve ihracatında ciddi artışlar yaşanmıştır. Bu çalışmada Özbekistan’ın seçilmiş yaş meyve mahsullerinde (elma, üzüm, kayısı, kiraz ve şeftali) karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olup olmadığı araştırılmıştır. Çalışma 2000-2020 dönemini kapsamakta olup, çalışmada kullanılan veriler FAO ve BM Comtrade veri tabanından derlenmiştir. Verilerin analizinde Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler indeksinden yararlanılmıştır. Yapılan hesaplamalar sonucunda Özbekistan’ın ele alınan taze meyve mahsullerinin tamamında karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, Özbekistan kayısı, kiraz, şeftali ve üzüm ihracatında yüksek karşılaştırmalı üstünlüğe sahipken, elma ihracatında ise zayıf karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptir. İhracat pazarı çeşitlendirilerek ve daha da yüksek kaliteli meyve çeşitleri pazara sunularak ülkenin ihracat performansı artırılabilir.

Keywords

İhracat, Karşılaştırmalı Üstünlük, Özbekistan, Yaş Meyve

References

• Ahmed, R.A., El-Shehawy, M.A. ve luting, L. 2011. The Structure and Competitiveness of China’s Apple Exports, World Journal of Agricultural Sciences, 7(6): 678-683.
• Amighini, A. 2005. China in the International Fragmentation of Production: Evidence from the ICT Industry. The European Journal of Comparative Economics, 2(2): 203-219.
• Anonim. 2019. The Republic of Uzbekistan. Preparatory Survey for Project for Horticulture Value Chain Promotion Final Report. Japan International Cooperation Agency.
• Anonim. 2020. Central Asia’s Horticulture Sector-Capitalizing on New Export Opportunities in Chinese and Russian Markets, The World Bank, Washington DC.
• Arita, S., Grant, J., Sydow, S. ve Beckman, J. 2022. Has Global Agricultural Trade been Resilient under Coronavirus (COVID-19)? Findings from an Econometric Assessment of 2020, Food Policy, 107, 1-23.
• Bashimov, G. 2016. Elma İhracatında Türkiye’nin Karşılaştırmalı Üstünlüğü, Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13(2): 9-15.
• Batra, A. ve Khan, Z. 2005. Revealed comparative advantage: an analysis for India and China. ICRIER Working Paper No. 168, New Delhi.
• Baykuzieva, G.A. 2020. Problems of Development of Fruit and Vegetable Industry in Fergana Region and Their Solutions, International Scientific Journal Theoretical & Applied Science, 10(90): 78-82.
• Bojnec, S. ve Ferto, I. 2016. Export Competitiveness of the European Union in Fruit and Vegetable Products in the Global Markets, Agric.Econ. - Czech, 62(7): 299-310.
• Duru, S., Hayran, S. ve Gül, A. 2022. Türkiye’de Sert Çekirdekli Meyvelerin Üretimi ve İhracatta Rekabet Gücünün Değerlendirilmesi, Bahçe, 51(1): 29-36.
• Dünya Bankası 2022. https://data.worldbank.org/indicator/NV.AGR.TOTL.ZS?locations=UZ [Erişim tarihi: 11.08.2022].
• Ergashev, A. 2014. Why Fruit and Vegetable Production is Not Fruitful for Uzbek Farmers? IAMO, Germany.
• Eshmetova, B. 2021. Development of Agrıcultural Export in Uzbekıstan, E-bulletin, Eurasian Research Institute, Kazakhstan.
• FAO. 2022. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü. FAOSTAT. Erişim: https://www.fao.org/faostat/en/#data/ [Erişim Tarihi: 12.08.2022]
• Goyal, K.A. ve Vajid, A. 2017. Revealed Comparative Advantage of India’s Rice Export with Selected Countries (A Case Study). Pasific Business Review International, 9 (9), 51-56.
• Hasanov, Sh. ve Ahrorov, F. 2013. Uzbekistan’s Agrıculture-Status Quo, Challenges and Polıcy Suggestıons, Natural Resource Use in Central Asia: Institutional challenges and the contribution of capacity building, (Ed.:Ahmed, M.N. ve Pawlowski, I.), Giessen.
• Hinloopen, J. ve Van Marrewijk, C. 2001. On the Empirical Distribution of the Balassa Index. Weltwirtschaftliches Archiv, 137(1): 1-35.
• Jing, W. 2018. The Competitiveness and İts Stability of Fruit Products: The Case of China, Custos e. Agronegocio, 14(2): 90-111.
• Khaksar Astaneh, H., Yaghoubi, M. ve Kalateharabi, V. 2014. Determining Revealed Comparative Advantage and Target Markets for Iran's Stone Fruits, J. Agr. Sci. Tech, 16, 253-264.
• Kracinski, P.J. 2017. The Competitiveness of Polish Apples on International Markets, International Journal of Food and Beverage Manufacturing and Business Models, 2(1): 31-43.
• Maqbool, M.S., Atiq-ur-Rehman, M., Khushbakhet, M. ve Bashir, F. 2021. An Empirical Analysis Of Export Competitiveness And Comparative Advantage Of Pakistan’s Fruit Products, Academic Journal of Social Sciences, 5(2): 220-232.
• Matthee, M., Idsardi, E., Krugell, W. 2016. Can South Africa sustain and diversify its exports? South Africa Journal of Economic and Management Sciences, 19(2): 249-263.
• Naing, S.Y., Masyhuri, M. ve Darwanto, D.H. 2021. Comparative Advantage of Myanmar’s Selected Fruits in the Global Market, 1st International Conference on Sustainable Agricultural Socio-economics, Agribusiness, and Rural Development. Indonesia.
• Nilsson, F., O.L., Lindberg, E. ve Surry, Y. 2006. Are the Mediterranean Countries Competitive in Fresh Fruit and Vegetable Exports? 98th EAAE Seminar ‘Marketing Dynamics within the Global Trading System: New Perspectives’, Chania, Crete, Greece as in: 29 June - 2 July.
• Petropoulos, D.P. 2016. Analysis of the "Balassa" Index of Fruit and Vegetables in Greece (1983-2013), Iore Journal of Agro & Crop Science, 1(1): 1-10.
• Ridley, W. ve Devadoss, S. 2021. Challenges for the U.S. Fruit Industry: Trends in Production, Consolidation, and Competition, Choices Magazine, 36(2): 1-6.
• Seccia, A., Santeramo, F.G. ve Nardone, G. 2015. Trade Competitiveness in Table Grapes: A global View, Outlook on Agrıculture, 44(2): 127-134.
• Shin, S., Ji, S. 2021. Consumers’ Willingness to Purchase İmported Cherries Towards Sustainable Market: Evidence from the Republic of Korea, Sustainability, 13, 1-13.
• Şener, E. 2002. Özbekistan’ın Tarımsal Yapısı, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Umarkhodjaeva, M.G. ve Sadriddinova, N.X. 2019. Export Potential Development and Export Diversification of Fruit and Vegetable Products in Uzbekistan`s Economy, International Journal of Research in Management & Business Studies, 6(1): 35-37.
• UNCTAD. 2021. Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı. https://unctad.org/news/global-merchandise-trade-exceeds-pre-covid-19-level-services-recovery-falls-short (Erişim tarihi: 17.08.2022)
• Uzstat. Özbekistan Devlet İstatistik Komitesi. 2022. https://stat.uz/en/quarterly-reports/5868-2020 [Erişim tarihi: 27.07.2022]
• Yuldashev, N.K., Nabokov, V.I., Nekrasov, K.V. ve Djurabaev, O.D. 2022. Modern Models of Agro-Industrial Production Organization in Uzbekistan. BIO Web of Conferences 51, 06007.