Süt Sığırcılığı İşletmelerinin Üst Birlik Durumuna Göre Ekonomik Analizi: Aksaray İli Örneği

Year 2023, , 1181 - 1191, 13.10.2023

Osman Doğan Bulut , Mücahit Paksoy

https://doi.org/10.30910/turkjans.1289424

Abstract

Bu çalışmada Aksaray ilinde Hay-Koop veya Tar-Koop’a üye bir kooperatifle ortaklığı olan süt sığırcılığı işletmelerinin ekonomik analizinin yapılması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda 2016-2017 yılları içerisinde 90 işletme tabakalı örnekleme yöntemi ile belirlenmiş olup yüz yüze anket çalışması gerçekleştirilmiştir. İşletmeler üst birlik durumuna göre seçili karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir. Araştırmada parametrik olmayan testlerden Ki-Kare bağımsızlık testi ve Mann-Whitney U testi tercih edilmiştir. Araştırma sonucunda üreticilerin büyük çoğunluğunun (%62.2) ilkokul mezunu olup süt sığırcılığı üretiminde deneyiminin 13.92 yıl olduğu ve işletmelerin %63.3’ünün sadece süt sığırcılığı işletmesi olduğu saptanmıştır. İşletmelerde ortalama olarak damızlık süt sığırı sayısı 14,34 baş, hayvan varlığı 22.07 BBHB, sağım süresi 248.11 gün, süt veriminin 16,11 kg/baş/gün ve laktasyon verim 4.002,43 kg/baş/yıl olarak hesaplanmıştır. İşletmelerin değişen masrafları içerisinde en büyük payı yem masrafı (%77.60) oluşturmakta olup sırasıyla veteriner ve ilaç masrafları (%6.56), su/elektrik (%2.68) ve geçici işçilik masrafı (%0.55) oluşturmaktadır. GSÜD’ni oluşturan bileşenleri sırasıyla süt geliri (%53.7), envanter kıymet artışı (%26.10), buzağı geliri (%10.26), hayvancılık destekler (%8.06) ve gübre geliridir (%1.39). Hay-Koop’a bağlı işletmelerin brüt karı 29,626.24 TL, Tar-Koop’a bağlı işletmelerin brüt karı ise 50,687.39 TL olarak hesaplamış olup bu farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır (p<0.05). İşletmelerin gayri safi üretim değerini etkileyen en önemli unsur süt geliridir. Süt geliri ancak süt üretimindeki verimin artması veya süt fiyatlarının artması ile artış gösterebilir. Örgütlenme mekanizmasının kamu tarafından destek ve teşvikler ile güçlendirilerek sütün piyasa fiyat oluşumunda üreticilerin rekabet gücünün artması sağlanmalıdır. Değişen üretim masrafları içerisinde en büyük paya sahip olan yem masrafının azalması için yem fiyatlarının düşürülmesi, yem bitkisi üretiminin artırılması veya mera alanlarının genişletilmesi gerekmektedir.

Keywords

Süt sığırcılığı, Ekonomik Analiz, Kooperatifçilik, Aksaray

Supporting Institution

Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Project Number

2016/5-24 YLS

Thanks

Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi BAP Koordinasyon Birimine katkılarından dolayı teşekkür ederiz.

References

• Açıl, A.F. ve R. Demirci, 1984. Tarım Ekonomisi Dersleri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 880. Ankara.
• Anonim, 2017. Aksaray ili Tarım Kooperatifleri Üst Birliği ve Hayvancılık Kooperatifleri Üst Birliği kayıtları. Aksaray.
• Anonim, 2018. Hayvansal Üretim İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu. İnternet Adresi: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18851.
• Anonim, 2019. Hayvansal Üretim İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu. İnternet Adresi: https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=101&locale=tr
• Aksoy, A., Güler, İ.O., Terin, M. 2014. Erzurum İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliğine Üye Olan ve Olmayan Üreticilerin Belirli Özellikler Açısından Karşılaştırılması. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 31 (3), 81-89.
• Ayman, H. 2014. Kahramanmaraş İli Merkez İlçede Süt Sığırcılığı İşletmelerinin Yapısal Özellikleri, Sorunları ve Çözüm Önerileri. Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Kahramanmaraş.
• Boz, İ. 2013. Doğu Akdeniz Bölgesi'nde Süt Sığırcılığı Yapan İşletmelerin Yapısı, Sorunları ve Çözüm Önerileri. Doğa Bilimleri Dergisi, 16(1): 24-32.
• Dedeoğlu, M., Yıldırım, İ. 2006. Emek Tarımsal Kalkınma Kooperatifine Ortak İşletmelerin Ekonomik Analizi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 16(1): 39-48.
• Erkuş, A. ve Demirci, R. 1985. Tarımsal İşletmecilik ve Planlama. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 944. Ders Kitabı: 269. Ankara.
• Gençdal, F., Terin, M., Yıldırım, İ. 2016. Tarımsal Kalkınma Kooperatif Ortağı Olan ve Olmayan Süt Sığırcılığı İşletmelerinin Belirli Kriterler Açısından Karşılaştırılması: Van İli Gevaş İlçesi Örneği. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33 (1): 1-8.
• Gençdal, F., Terin, M., Yıldırım, İ. 2019. The influence of scale on profitability of dairy cattle farms: a case study in eastern partof Turkey. Custos e @gronegócio on line, 15 (3): 50-63.
• Gündüz, O. ve Dağdeviren, M. 2011. Bafra İlçesinde Süt Maliyetinin Belirlenmesi ve Üretimi Etkileyen Faktörlerin Fonksiyonel Analizi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 21(2): 104-111.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. 2014. Parametrik Olamayan Hipotez Testleri, Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yay. Ankara.
• İkikat Tümer, E. ve Kumbasaroğlu, H. 2008. Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Ortağı Olan ve Olmayan Süt Sığırcılığı İşletmelerinin Mevcut Durum Analizi. Alınteri Zirai Bilimler Dergisi, 15(B),9-18.
• İlban, B. 2010. Van İli Merkez İlçede Kültür-Melez Süt Sığırcılığı Yapan İşletmelerin Ekonomik Analizi. Yüksek Lisans Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı. Van. 57s.
• Keskin, G. ve Dellal, İ. 2011.Trakya Bölgesinde Süt Sığırcılığı Üretim Faaliyetinde Brüt Kar Analizi. Kafkas Üniversitesi Veterinerlik Fakülte Dergisi, 17 (2): 177-182.
• Khaliq, A., J., A. 2015. Konya İlinde Süt Sığırcılığının Üretim Yapısı ve Pazarlama Olanaklarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Kahramanmaraş.
• Kılıç, S. 2016. Ki-Kare Testi. Journal of Mood Disorders, 6(3): 180-182.
• Kıral, T., Kasnakoğlu H., Tatlıdil, F., Fidan, H., Gündoğmuş, E. 1999. Tarımsal Ürünler İçin Maliyet Hesaplama Metodolojisi ve Veri Tabanı Rehberi. TEAE Yayın No: 37.
• Kızılaslan, H. ve Birsin, S. 2020. Balıkesir İli İvrindi İlçesinde Süt Sığırcılığı İşletmelerinin Sermaye Yapılarının İncelenmesi. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 9(1): 73-84.
• Koyubenbe, N. 2020. İzmir İlinde Süt Sığırcılığı İşletmelerinin Ekonomik Analizi. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 8(10), 2236-2242.
• Mann, H.B. ve Whitney, D.R. 1947. On a test of whether one of two random variables is stochastically larger than the other. Annals of Mathematical Statistics, (18):50-60.
• Mayda, F. 2017. İzmir İlinde Süt Sığırcılığı Yapılan İşletmelerin Ekonomik Analizi ve Sütün Pazar Arzı. Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Kahramanmaraş.
• Perme, M. P. ve Manevski, D. 2019. Confidence intervals for the Mann–Whitney test. Statistical Methods in Medical Research, 28(12): 3755–3768.
• Şahin, K. ve Karadağ Gürsoy, A. 2016. Iğdır İli Süt Sığırcılığı İşletmelerinin Sosyo- Ekonomik Yapısı. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5, 118-129.
• Şahin, K. ve Yılmaz, İ. H. 2009. The Effects of Subsidizing Forage Production on Animal Production in Van, Turkey. Journal of Animal and Veterinary Advances, 8(3): 492-495.
• Şahin, K., Gül, A., Koç, B., Dağıstan, E. 2001. Adana İlinde Entansif Süt Sığırcılığı Üretim Ekonomisi. Tarım Bilimleri Dergisi, 11(2):19-28.
• Şanal, A. 2013. Erzurum İli Büyükbaş Hayvancılık İşletmelerinin Etkinlik Analizi. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı. Erzurum.
• Terin, M. Ceylan, M., Çiftçi, K., Yıldırım, İ., 2021. Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliğine Üye Olan ve Olmayan Süt Sığırcılığı İşletmelerinde Yeniliklerin Benimsenme Durumu: Van İli Örneği. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 8(3): 585–593.
• Tokmak, T. 2009. Niğde İlinde Süt Sığırcılığı İşletmelerinin Ekonomik Analizi ve Sütün Pazar Arzı. Yüksek Lisans Tezi. Niğde Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yönetim ve Pazarlama Anabilim Dalı. Niğde.
• Tugay, A. ve Bakır, G. 2011. Giresun Yöresindeki Süt Sığırcılığı İşletmelerinin Yapısal Özellikleri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 40 (1), 37-47.
• Wilcoxon, F. 1945. Individual comparisons by ranking methods. Biometrics Bulletin, 1, 80-83.
• Yamane, T. 1967. Elementary Sampling Theory. Kitaptan Çeviri: Temel Örnekleme Yöntemleri. 2010 baskısı. Literatür Yayıncılık.
• Yıldırım,İ., Terin, M., Çiftçi, K. 2008. The Influence of Scale on the Profitability of Culture-Cross Breed Dairy Cattle Farms in Western Part of Turkey. Journal of Animal and Veterinary Advances, 7 (9): 1073-1077.
• Yılmaz, H. 2010. Süt Sığırcılığımda Kooperatifler Aracılığıyla Desteklemenin Ekonomik ve Sosyal Etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Adana İli Örneği. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Adana.
• Yılmaz, İ. 2016. Tarımsal işletmecilik ve Süt Sığırcılığı İşletmelerinin Yönetimi. Aydın İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği, Aydın.