The Opinions of Diyarbakır Provincial Center Consumers on the Quality of Honey on the Market and the Factors Affecting Their Honey Consumption Preferences

Year 2024, , 475 - 489, 30.04.2024

Rüksane Çelik , Turgay Şengül , Ersin Karakaya

https://doi.org/10.30910/turkjans.1452609

Abstract

This study was carried out to determine the thoughts of consumers living in Diyarbakır city center about the quality of honey sold in the market and to determine the factors affecting their honey consumption preferences. The research was carried out in 2022, and the main material of the study consisted of data obtained from face-to-face surveys with consumers living in Diyarbakır city center. In order to collect the data, 4 neighborhoods in the city center were determined to represent the province of Diyarbakır. A total of 281 surveys were conducted, 104 of them in Bağlar, 92 of them in Kayapınar, 55 of them in Yenişehir and 30 of them in Sur. According to the results, 61.9% of the consumers who participated in the survey reported that consuming honey is necessary for health. It has been determined that 58.7% of consumers believe that commercial honey sold in the market is adulterated (added) or imitated (fake). 47% of consumers think that the honey in the market contains drug and antibiotic additives. Consumers have stated that the most important point when purchasing honey is to buy it from a familiar seller. In order to understand the quality of honey, it has been observed that consumers pay more attention to its price (29.2%). Consumers said that they found comb honey more reliable by 36.7%. As a result, in order to increase honey consumption, it is necessary to increase the promotion of honey consumption, to inform consumers about commercial honey, to ensure that the honey in the market is healthy and reliable in terms of food safety in the form of organic, sugar-free and certified honey, and consumers should be adequately informed about fake or fraudulent honeys in the market.

Keywords

Diyarbakır, market honey, honey quality, honey consumption, consumption preference.

Diyarbakır İl Merkezinde Yaşayan Tüketicilerin Piyasadaki Balların Kalitesi Hakkındaki Düşünceleri ve Bal Tüketim Tercihlerini Etkileyen Faktörler

Abstract

Bu çalışma, Diyarbakır il merkezinde yaşayan tüketicilerin piyasada satılan balların kalitesi hakkındaki düşüncelerini belirlemek ve bal tüketim tercihlerini etkileyen faktörleri saptamak amacıyla yapılmıştır. Araştırma, 2022 yılında yürütülmüş ve bu amaçla Diyarbakır il merkezinde yaşayan tüketicilerle yapılan anketlerden sağlanan veriler kullanılmıştır. Verilerin toplanması amacıyla Diyarbakır ilini temsil edecek şekilde il merkezindeki 4 mahalle belirlenmiş ve toplam 281 adet anketin, 104’ü Bağlar, 92’si Kayapınar, 55’i Yenişehir ve 30’u Sur ilçelerinde yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, ankete katılan tüketicilerin %61.9’u bal tüketmenin sağlık açısından gerekli olduğunu bildirmişlerdir. Tüketicilerin % 58.7’sinin piyasada satılan ticari ballarda tağşiş (katkılı) veya taklit (sahte) yapıldığına inandıkları belirlenmiştir. Tüketicilerin %47’si, piyasadaki ballarda ilaç ve antibiyotik katkısı olduğunu düşünmektedirler. Tüketiciler, bal satın alırken en fazla dikkat ettikleri hususun tanıdıkları bir satıcıdan almak olduğunu açıklamışlardır. Balın kalitesini anlamak için, tüketicilerin daha çok (%29.2) fiyatına dikkat ettikleri gözlenmiştir. Tüketicilerin %36.7’si petekli balı daha güvenilir bulduklarının söylemişlerdir. Sonuç olarak, bal tüketiminin artırılması için, bal tüketimi konusundaki tanıtımların arttırılması, tüketicilerin ticari ballar hakkında bilgilendirilmesi, piyasadaki balların organik, şekersiz ve sertifikalı bal şeklinde sağlıklı ve gıda güvenliği açısından güvenilebilir ürünler olmasının sağlanması, piyasadaki sahte veya hileli ballar konusunda tüketicilerin yeterli düzeyde aydınlatılmasının zorunlu olduğu söylenilebilir.

Keywords

Diyarbakır, piyasa balı, bal kalitesi, bal tüketimi, tüketim tercihleri.

References

• Aksoy, A., Yavuz, F., 2012. Çiftçilerin küçükbaş hayvan yetiştiriciliğini bırakma nedenlerinin analizi: Doğu Anadolu Bölgesi örneği. Anadolu Tarım Bilim. Derg., 27(2):76-79.
• Anonim, 2020. Temmuz 2022 tarihli ve 31388 Mükerrer sayılı Resmi Gazete.
• Anonymous, 2022. T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, 2022 Yılı İçin Yeni Asgari Ücret 5 Bin 500 TL Olarak Belirlendi. (https://www.csgb.gov.tr).
• Arvanitoyannis, I., Krystallis A. 2006. An empirical examination of the determinants of honey consumption in Romania. International Journal of Food Science and Technology, 41: 1164–1176.
• Aydurmuş, İ., Türkmen, Özen, İ., Karataş, Ü., 2022. Bal Tüketim ve Bilinç Düzeyinin Araştırılması. Kadirli Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dergisi Cilt 2, Sayı 2, 181-196.
• Baki, F., Saner, G., ve Güler, D. 2014. İzmir ilinde tüketicilerin arı ürünlerine yönelik tercihler ve tüketim durumu. 4. Uluslararası Muğla Arıcılık Ve Çam Balı Kongresi, Muğla, s. 5-9.
• Baki, F., Saner, G., Adanacıoğlu, H., ve Güler, D. 2017. Türkiye’de süzme çam balına yönelik tüketici tercihlerinin Konjoint analizi: İzmir ili örneği. Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences, 3:(2), p. 50-57.
• Bhandari, B., D'Arcy, B. ve Kelly, C. 1999. Rheology and crystallization kinetics of honey: present status. International Journal of Food Properties, 2(3), 217-226. https://doi.org/10.1080/10942919909524606.
• Bölüktepe, F. E., ve Yılmaz, S. 2006. Tüketicilerin bal satın alma davranış ve alışkanlıklarını etkileme sürecinde markanın önemini belirlemeye yönelik bir araştırma. Uludağ Arıcılık Dergisi, 6(4): 135-142.
• Burucu, V., Gülse Bal, H.S. 2017. Türkiye’de arıcılığın mevcut durumu ve bal üretim öngörüsü. Tarım Ekonomisi Derg., Cilt: 3 Sayı: 1, 28-37.
• Denizli, Akdemir, G. 2019. Erzurum ilindeki tüketicilerin bal tüketim tercihlerinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi ABD, Yüksek Lisans Tezi.
• Denizli, Akdemir, G., ve Dağdemir, V. 2021. Erzurum ilindeki tüketicilerin bal tüketim tercihlerinin incelenmesi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 11(4): 3172-3183.
• FAO, 2022. Food and Agriculture Organization of the United Nations, FAO http://www.fao.org/faostat/en/#data. (Erişim tarihi: 02.03.2023).
• Guziy, S., Šedík, P., Horská, E. 2017. Comparative study of honey consumption in Slovakia and Russia. Potravin. Slovak J. Food Sci., 11, 472–479.
• Gürel, F. 2025. Balda taklit ve tağşiş. Arıcılık Araştırma Dergisi. 7 :(13), 2-5. ISSN 2146 -2720.
• Gyau, A., Akalakou, C., Degrande, A., Biloso, A. 2014. Determinants of consumer preferences for honey in the democratic Republic of Congo. Journal of Food Products Marketing, 20(5), 476e490. http://dx.doi.org/10.1080/10454446.2013.807405.
• Kabakcı, D., ve Dodoloğlu, A. 2014. Türkiye’nin bal tüketim alışkanlıkları: Erzurum örneği. 4. Uluslararası Muğla Arıcılık ve Çam Balı Kongresi (5-9 Kasım) Bildirileri. Ölüdeniz, Muğla. s. 433-435.
• Karadavut, U., Tunca, İ., R., Taşkın, A., Büyük, M. ve Çimrin, T. 2014. Kırsehir ili arı ürünleri kullanımı ve tüketimi üzerine farkındalık çalışması. 4. Uluslararası Muğla Arıcılık ve Çam Balı Kongresi, ss. 446- 447.
• Karahan, Ş., ve Özmen, Özbakır, G. 2020. Güneydoğu Anadolu’da arıcılık faaliyetlerinin ve bal tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 7(4): 1148–1158.
• Kavas, A. 1987. Gıda seçimi ve tüketimi: Davranışsal Yaklaşım. Gıda Sanayi, 1(2): 18-22. Kekeçoğlu M, Gürcan E, Soysal M 2007. Türkiye arı yetiştiriciliğinin bal üretimi bakımından durumu. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(2), 227 - 236.
• Kızılaslan, H., and Kızılaslan, N. 2007. Factors affecting honey production in apiculture in Turkey. Journal of Applied Sciences Research, 3(10): 983-987.
• Korkmaz, (2013). Arıcılığımızın temel sorunu: Arıcı. Samsun İli Arı Yetiştiricileri Birliği. Petek Dergisi. 9:(18-19).
• Krystallis, A., Petrovici, D. and Arvanitoyannis, I. 2007. From commodities to the consumption of quality foods in Eastern European context. Journal of East-West Business, 12, 5-37.
• Kumova, U., ve Korkmaz, A. 1999. Çukurova bölgesi koşullarında yetiştirilen arı otu bitkisinin bal arıları için önemi. TİGEM, 12(68): 28-31.
• Kumova, U., ve Korkmaz, A. 2000. Arı ürünleri tüketim davranışları üzerine bir araştırma. Türkiye’de Arıcılık Sorunları ve I. Ulusal Arıcılık Sempozyumu (28-30 Eylül 1999), Erzincan, s. 129-142.
• Marangoz, M. ve Tayçu Dolu, Z. 2019. Tüketicilerin arı ürünlerine ilişkin bilgi ve güven düzeyleri ile satın alma davranışlarının araştırılması. Uludağ Arıcılık Dergisi, 19(2): 110-125.
• Merdan, K., ve Durmuş, İ. 2018. Bayburt ölçeğinin arı ürünleri tüketim tercihlerini etkileyen faktörler üzerine bir değerlendirme. Social Sciences Studies Journal, 4(16): 1101-1112.
• Mutlu, C., Erbaş, M., Arslan Tontul, S., 2017. Bal ve diğer arı ürünlerinin bazı özellikleri ve insan sağlığı üzerine etkileri. Akademik Gıda. 15(1):75-83
• Niyaz, O. C., Demirbaş, N. 2017. Arı ürünleri tüketicilerinin genel özellikleri ve tüketim tercihleri: Çanakkale ili örneği. Tarım Ekonomisi Dergisi, 23(2): 255-262.
• Paydaş, M., ve Semerci, A. 2001. İstanbul’da süzme bal tüketim eğilimleri. Teknik Arıcılık. 73(1): 8-15. Saner, G., Yercan, M., Engindeniz, S., Karaturhan, B., ve Cukur. F. 2007. Alternative marketing strategies for honey and other bee products in Turkey. Journal of Agricultural and Food Information 8(4): 65–74. doi:10.1080/10496500802083690.
• Saner, G., Yücel, B., Yercan, M., Karaturhan, B., Engindeniz, S., Çukur, F. ve Kösoğlu, M. 2011. Organik ve konvansiyonel bal üretiminin teknik ve ekonomik yönden geliştirilmesi ve alternatif pazar olanaklarının saptanması üzerine bir araştırma: İzmir ili Kemalpaşa ilçesi örneği. TEPGE (Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü) Yayın No:195, Ankara, s. 173.
• Saner, G., Engindeniz, S., Yercan, M., Çukur, F., Karaturhan B., Yücel, B., ve Köseoğlu, M. 2012. İzmir ili kentsel alanında tüketicilerin bal satın alma tercihleri ve tüketim düzeyleri. 3. Uluslararası Muğla Arıcılık ve Çam Balı Kongresi (01-04 Kasım 2012) Bildirileri Kitabı. Marmaris-Muğla, s. 215-223.
• Sayılı, M. 2013. Tokat ilinde tüketicilerin arı ürünleri tüketim durumları ve alışkanlıkları. Uludağ Arıcılık Dergisi, 13(1): 16-22.
• Sıralı, R., ve Celik, Y. 2007. Ordu ili kentsel alandaki tüketicilerin süzme bal tüketim alışkanlıkları. Hasad Gıda. 23(270): 30-37.
• Sıralı, R. 2015. Süzme bal satın alma sürecinde tüketici tercihlerini etkileyen faktörler. Ordu’da gıda güvenliği. Ordu Gıda ve Hay. Müd. Yay., 9: (25),45-49.
• Soylu, M., ve Silici, S. 2018. Üniversite öğrencilerinin bal tüketim tercihleri. International Journal of Human Sciences, 15(1): 386-398.
• Tosun, M., 2004. Balda yapılan hileleri belirleme yöntemlerinin uygunluğunun araştırılması. Atatürk Ünv. Fen Bilim. Enst. Gıda Müh. ABD. Doktora Tezi.
• Şahinler, N., Şahinler, S., Gül, A., ve Görgülü, O. 2004. Arı ürünleri tüketici özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir çalışma. 4. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi (1-3 Eylül). Isparta, s. 53-57.
• Şahinler, N., Çetinkaya, S., ve Toy N. Ö. 2021. Uşak ilinde arı ürünlerinin tüketim durumları. Mustafa Kemal Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 26(1): 155-162.
• TGK, 2020. Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği. (Tebliğ No: 2020/7, 22 Nisan 2020 tarih ve 31107 sayılı Resmî Gazete.
• TÜİK, 2023. Türkiye İstatistik Kurumu veri portalı. https://data.tuik.gov.tr/ (Erişim tarihi: 02.02.2024)
• Vanyi, A. G., Csapo, Z., Karpati. L. 2011. Evaluation of consumers’ honey purchase habits in Hungary. Journal of Food Products Marketing 17(2–3): 227–240. doi:10.1080/10454446.2011.548293.
• Yüzbaşıoğlu, R. 2022. Bireylerin bal tüketimi ve yöresel ürün olan Zara balı tercih nedenleri (Sivas ili merkez ilçe örneği). Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(1): 16-27.