Covid-19 Süreci ve Sonrası Dönemde Tüketicilerin Online Gıda Alışverişi Yapma Durumlarının Belirlenmesi

Year 2024, , 1265 - 1274, 12.10.2024

Yeşim Aytop , Semiha Çetinkaya , Gizem Yaylamaz

https://doi.org/10.30910/turkjans.1543074

Abstract

Pandemi ile birlikte tüketicilerin yaşam tarzları ve beslenme alışkanlıklarında büyük değişiklikler meydana gelmiştir. Bu değişikliklerden biri tüketicilerin gıda ihtiyaçlarını online olarak karşılamaya yönelmeleridir. Bu dönemde online gıda alışverişi tüketicilere temasın en aza indirilmesinin yanı sıra çeşit çokluğu, hızlı teslimat ve fiyat avantajı gibi birçok katkı sağlamıştır. Bu çalışmada tüketicilerin Covid-19 döneminde online sitelerinden gıda alışverişi yapma alışkanlıklarının incelenmesi ve Covid-19 dönemi ve sonrası dönemde online gıda alışverişi konusunda tüketicilerin tutum ve davranışlarının karşılaşıtırması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda 2023 yılının Şubat-Mart aylarında Kahramanmaraş ilinde yaşayan 384 tüketici ile yüz yüze anket çalışması yapılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde tanımlayıcı istatistiklerden yararlanılmıştır. Çalışma sonucunda tüketicilerin %77.3’ünün Covid-19 döneminde online alışveriş yaptığını, %19’unun bu dönemde online gıda alışverişi yaparken Covid-19 sonrası dönemde bu oranın %18.5’e düştüğü belirlenmiştir. Tüketicilerin %18.5’i gıda ürünlerini, %18.2’si ise giyim ürünlerini online olarak satın aldıklarını ifade etmiştir. Covid-19 döneminde tüketicilerin %12.8’i bakliyatı, %12.5’i kola, meyve suyu, gazoz vb. ürünleri, %12’si çikolata, cips, bisküvi vb. ürünleri online olarak satın aldıklarını ifade etmişlerdir. Tüketiciler Covid-19 sürecinde sağlıklı beslenmeye (4.33) ve yerli gıda ürünleri satın almaya (4.04) özen gösterdiklerini, uygulanan sokağa çıkma yasaklarının tüketicileri online gıda alışverişlerine yönlendirdiğini (4.03) ve tüketicilerin internet sitelerinde geçirdikleri vaktin arttığı (3.77) belirlenmiştir. Covid-19 sonrası dönemde ise tüketiciler; online alışveriş yapmaya devam ettiklerini (3.37), online olarak satın aldıkları gıda ürünlerinden memnun kaldıklarını (3.32) ve zamandan tasarruf etmek için gıda ürünlerini online olarak satın almayı tercih ettiklerini (3.14) ifade etmişlerdir. Online gıda alışverişi yapan tüketicilerin %60.3’ü Covid-19 döneminde tüketim harcamalarının değişmediğini, %54.8’i online alışveriş harcamalarının arttığını, %63’ünün ise online gıda alışverişi harcamalarının arttığını ifade etmişlerdir.

Keywords

Covid-19, e-ticaret, gıda alışverişi

Supporting Institution

TÜBİTAK 2209-A ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ ARAŞTIRMA PROJELERİ DESTEKLEME PROĞRAMI

Thanks

Bu makale, TÜBİTAK 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı tarafından desteklenmiştir.

Determining Consumers' Online Grocery Shopping Behavior During and after the Covid-19 Pandemic

Abstract

With the pandemic, significant changes have occurred in consumers' lifestyles and eating habits. One of these changes is that consumers have shifted towards meeting their food needs online. During this period, online grocery shopping provided consumers with several benefits, including minimizing contact, a wide variety of products, fast delivery, and price advantages. This study aims to examine the online grocery shopping habits of consumers during the COVID-19 period and to compare their attitudes and behaviors regarding online grocery shopping before and after the pandemic. For this purpose, a face-to-face survey was conducted with 384 consumers living in Kahramanmaraş between February and March 2023. Descriptive statistics were used to analyze the obtained data. The results showed that 77.3% of consumers engaged in online shopping during the COVID-19 period, while this rate decreased to 18.5% in the post-COVID-19 period. Among consumers, 18.5% purchased food products online, while 18.2% purchased clothing products. During the COVID-19 period, 12.8% of consumers bought legumes, 12.5% purchased soft drinks like cola, fruit juice, and soda, and 12% bought snacks such as chocolate, chips, and cookies online. Consumers expressed that they paid attention to healthy eating (4.33) and buying local food products (4.04), that the imposed curfews directed them towards online grocery shopping (4.03), and that the time they spent on websites increased (3.77) during the COVID-19 period. In the post-COVID-19 period, consumers stated that they continued to shop online (3.37), were satisfied with the food products they purchased online (3.32), and preferred to buy food products online to save time (3.14). Among those who engaged in online grocery shopping, 60.3% indicated that their consumption expenditures had not changed during the COVID-19 period, 54.8% reported an increase in their online shopping expenditures, and 63% stated that their online grocery shopping expenditures had increased.

Keywords

Covid-19, e-commerce, food shopping

References

• Akdemir, S. C., Başyazıcı, E., Atasoy, E., Mazreku, G., Çetin, S. ve Toupal, S. 2022. Covid-19 salgınında tüketicilerin gıda satın alma, gıda hijyeni ve beslenme davranışları. Food and Health, 8(4): 302-311.
• Alaimo, L. S., Fiore, M. ve Galati, A. 2020. How the COVID-19 pandemic is changing online food shopping human behaviour in Italy. Sustainability, 12(22): 9594.
• Alkan, Ö., Ünver, Ş. ve Bayhan, Y. C. 2022. Türkiye’de Covid-19 döneminde e-ticaret sıklığını etkileyen faktörlerin belirlenmesi. 10th International Conference on Social Sciences & Humanities, July 18-19, 2022, Sivas, Türkiye.
• Artık, B. ve Kumral, A. Y. 2023. Bursa ili kentsel ve kırsal alanında yaşayan tüketicilerin gıda satın alma ve tüketme davranışlarına Covid-19 pandemisinin etkileri. Gıda ve Yem Bilimi Teknolojisi Dergisi, (29): 21-30.
• Asgari, H., Azimi, G., Titiloye, I. ve Jin, X. 2023. Exploring the influences of personal attitudes on the intention of continuing online grocery shopping after the COVID-19 pandemic. Travel Behaviour and Society, 33: 100622.
• Aslan, R. ve Akçi, Y. 2021. Covid-19 Salgını ile E-Ticaret ve Sosyal Medya Kullanımının İncelemesi. International Journal of Entrepreneurship and Management Inquiries, 5(9): 380-399.
• Astekin, B. ve Artukoğlu, M. M. 2022. Tüketicilerin gıda ürünlerinde online alışveriş tercihleri üzerine bir araştırma: İzmir ili örneği. Journal of Interdisciplinary Food Studies, 2(1):25-40.
• Aytop, Y., Çetinkaya, S. ve Zincirkıran, C. 2021. Üniversite Öğrencilerinin Çevrimiçi Alışveriş Yapmalarında Etkili Faktörlerin Belirlenmesi: Hazır Gıda Örneği. Değişimden Dönüşüme Sosyal Bilimlerde Yeni Normlar, Gazi Kitapevi, Ankara, Türkiye.
• Bahçeci, İ. 2022. Covid-19 Pandemisinin E-Ticaret Üzerindeki Etkisi. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 6(25): 135-147.
• Baltacı, A. ve Akaydın, H. 2020. Covid-19 pandemi sürecinin tüketicilerin gıda ürünlerini satın alma davranışları üzerindeki etkisi: Bir literatür taraması. Yüksek İhtisas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1: 57-64.
• Barska, A. ve Wojciechowska-Solis, J. 2020. E-consumers and local food products: A perspective for developing online shopping for local goods in Poland. Sustainability, 12(12): 4958.
• Bayar, M. 2022. Covid-19 Pandemi Sürecinde Tüketici Davranışlarındaki Değişimler ve E-ticarete Etkileri. Yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, Türkiye.
• Chang, H. H. ve Meyerhoefer, C. D. 2021. COVID‐19 and the demand for online food shopping services: Empirical Evidence from Taiwan. American Journal of Agricultural Economics, 103(2): 448-465.
• Çatlı, Ö. B. 2021. Tüketicilerin Covid 19 Öncesi ve Covid 19 Sonrası Online Alışveriş Davranışlarının Karşılaştırılmasına Yönelik Bir Araştırma2. Sosyal Bilimlerde Covid-19 Salgını, Astana Yayınları, ss. 84-99.
• Danışmaz, A. T. 2020. Covıd-19 salgınının tüketicilerin online alışveriş tercihine etkisi. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 9(2): 83-90.
• Demir, O. ve Esen, A. 2021. Covid 19’un yıkıcı ekonomik etkileri ve Türkiye ekonomisinde dönüşüm ihtiyacı. JOEEP: Journal of Emerging Economies and Policy, 6(1): 88-105.
• Demirdöğmez, M., Taş, H. Y. ve Gültekin, N. 2020. Koronavirüs’ ün (Covid-19) E-ticarete Etkileri. OPUS International Journal of Society Researches, 16(29): 1907-1927.
• Erdoğan, M. G. 2020. Covid-19 döneminde e-ticaret ve dijital reklam yatırımları. Selçuk İletişim, 13(3): 1296-1318.
• Eşki, T. 2021. E-ticarette Covid-19 sürecinin tüketicilerin satın alma davranışlarına etkisi. Yüksek lisans tezi, Çağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin, Türkiye.
• Gomes, S. ve Lopes, J. M. 2022. Evolution of the online grocery shopping experience during the COVID-19 pandemic: Empiric study from Portugal. Journal of Theoretical and Applied Electronic Commerce Research, 17(3): 909-923.
• Güder, F., Güngör, M. ve Yücekaya, P. 2021. Covid-19 salgınının tüketici davranışları üzerine etkisinin yönetim stratejileri bağlamında değerlendirilmesi. Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1): 59-76.
• Güven, H. 2020. Covid-19 pandemik krizi sürecinde e-ticarette meydana gelen değişimler. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5): 251-268.
• Hacıalioğlu, A. ve Sağlam, M. 2021. Covid-19 Pandemi Sürecinde Tüketici Davranışları ve E-Ticaretteki Değişimler. Medya ve Kültürel Çalışmalar Dergisi, 3(1): 16-29.
• Haskaraca, G. ve Bostancı, E. 2020. Changes in the Online Food and Meat Shopping Habits of Turkish Adults During Covid-19 Pandemic. Icontech International Journal, 4(3): 65-79.
• Hissein, Z. B. 2022. Covid-19 Pandemisinin Tüketicilerin Ürün Algıları ve E-ticaret Üzerindeki Etkisi. 11th International Conference on Social Research and Behavioral Sciences, 73-85.
• İnce, M. ve Kadıoğlu, C. T. 2020. Tüketicilerin Covid19 (Korona) virüsüyle artan stoklama isteğinin online satın alma davranışına etkisi. OPUS International Journal of Society Researches, 16(29): 1875-1906.
• İri, R. 2021. Covid-19 Pandemi Sürecinin Niğde ve Yöresindeki Tüketicilerin İnternet Üzerinden Satın Alma Davranışlarına Etkisi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (37): 570-602.
• Kalkan, P. 2021. Pandemi ekonomisinin internet alışverişine etkilerinin analizi. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 4(8): 740-758.
• Karakaya, E., Söğüt, B., İnci, H., & Taysı, M. R. 2021a. Gıda Güvenliği Hakkında Tüketici Davranışlarının Belirlenmesi (Bingöl İli Kent Merkezi Örneği). Euroasia Journal of Mathematics, Engineering, Natural & Medical Sciences, 7(13), 155–168. https://doi.org/10.38065/euroasiaorg.427
• Karakaya, E., Söğüt, B., İncİ, H., & Taysı, M. R. 2021b. Organik Yumurta Tüketim Eğilimleri Ve Tüketici Özelliklerinin Belirlenmesi (Bingöl İli Kent Merkezi Örneği). Euroasia Journal of Mathematics, Engineering, Natural & Medical Sciences, 7(13), 181–199.
• Kaya, B. E. ve Erbaş, İ. 2021. Covid-19 pandemi döneminin tüketicinin tüketim alışkanlıkları ve tüketim mekânlarına bakış açısı üzerindeki etkisi. İdealkent, 12(Covid-19 Özel Sayısı): 277-300.
• Keskin, S. 2021. Covid-19 Pandemi Sürecinde Online Market Alışverişine Yönelik Tüketici Davranışında Cinsiyete Göre İzlenen Değişimin Analizi: Ankara Çalışması. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2): 581-594.
• Kılıç, O. ve Eryılmaz, G. A. 2022. Covid-19 Sürecinde Tüketicilerin Tarım ve Gıda Ürünü Tercihleri: Samsun İli Örneği, Türkiye. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 9(1): 72-78.
• Koşaroğlu, Ş. M., Ünal, E. A. ve Yalman, İ. N. 2020. Covid-19 salgınının tüketicilerin talep yapısı üzerindeki etkileri. Econder International Academic Journal, 4(2): 479-503.
• Köksal, D. ve Arslan, İ. K. 2024. Kadınların Pandemi Sürecinden Sonraki Dönemde Online Alışveriş Davranışlarındaki Değişimin İncelenmesi. Eurasian Academy of Sciences Social Sciences Journal, (53): 1-14.
• Kulak, H. 2023. Covid-19 pandemisinin e-ticaret üzerindeki etkisinin incelenmesi. İmgelem, 7(12): 333-362.
• Önder, K. ve Demirel, O. 2022. Pandemi Sürecinde Hanehalklarının Online Alışveriş Kararında Etkili Olan Faktörlerin Belirlenmesi: Panel Sıralı Probit Model Uygulaması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3): 2081-2096.
• Özay, M. A. 2021. Covid-19 etkisiyle tüketicilerin online satın alma davranışlarında yaşanan değişim. Ekonomi İşletme ve Yönetim Dergisi, 5(1): 1-25.
• Özdamar, K. 2003. Modern Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Kaan Kitapevi, Eskişehir.
• Özdemir, B. 2024. Türkiye’de Covid-19 Pandemisinin E-Ticaret Üzerine Etkisi. Premium e-Journal of Social Sciences, 8(40): 449-451.
• Paksoy, H. B. 2021. Covid-19’un E-Ticarete Etkisi. 2nd International Economics and Business Symposium, 129- 136. Petek, A. ve Cebecioğlu, F. F. 2022. Covid-19 Pandemisinin Türkiye’deki E-Ticaret Üzerindeki Etkisi. Sosyal Bilimlerde Multidisipliner Çalışmalar Teori, Uygulama ve Analizler, 177.
• Rout, K., Sahoo, P. R., Bhuyan, A., Tripathy, A. ve Smrutirekha. 2022. Online grocery shopping behavior during COVID-19 pandemic: An interdisciplinary explanation. Cogent business & management, 9(1): 2084969.
• Senir, G. 2022. Covid-19 Salgının E-Ticarete Etkisi: Çin, ABD, İngiltere ve Türkiye Örneği. Toplum Ekonomi ve Yönetim Dergisi, 3(1): 1-21.
• Şeker, A. 2020. Çevrimiçi alışveriş yapan tüketici davranışlarına yönelik çevrimiçi bir araştırma. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 8(2): 11-27.
• Tekeoğlu, A. N. T. ve Yüksek, T. 2021. Covid-19 Pandemisinde Tüketici Davranışları ve Çevrimiçi Gıda Satın Alma Tercihlerinin İncelenmesi. TURAN: Stratejik Araştırmalar Merkezi, 13(51): 349-358.
• Tepe, F., Özer, C., Salalı, H. E. ve Demirbaş, N. 2022. Covid-19 Pandemi Sürecinde Tüketicilerin Gıda Alışveriş Davranışlarındaki Değişim: Bursa ve Eskişehir İlleri Örnekleri. Balkan & Near Eastern Journal of Social Sciences, 8(1): 24-30.
• Tolun, B. G. ve Bulut, N. 2021. Covid-19 Pandemi Sürecinde Tüketicilerin Gıda Ürünleri Satın Alma Davranışları Üzerine Bir Araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (45): 15-31.
• Toraman, Y. 2021. Covid-19 sürecinde tam kapanma kararının tüketici davranışlarına etkisi: e-ticaret özelinde incelenmesi. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 2(1): 81-95.
• TÜİK, 2023. Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, 2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2023-49407 , Erişim tarihi: 30.09.2024.
• Tyrväinen, O. ve Karjaluoto, H. 2022. Online grocery shopping before and during the COVID-19 pandemic: A meta-analytical review. Telematics and Informatics, 71(101839): 1-13.
• Yılmaz, Ö. ve Bayram, O. 2020. Covid-19 pandemi döneminde Türkiye’de E-ticaret ve E-ihracat. Kayseri Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2): 37-54.