Kiraz Üretiminde Karşılaştırmalı Etkinlik Analizi: Çanakkale İli Örneği

Year 2021, Volume: 8 Issue: 4, 1073 - 1083, 24.10.2021

Başak Aydın Duygu Aktürk

https://doi.org/10.30910/turkjans.954030

Abstract

Bu çalışmada Çanakkale ilinde kiraz üretimi yapan ve iyi tarım uygulayan ve uygulamayan işletmelerin etkinlik ölçümleri hesaplanmış ve ekonomik etkinliği etkileyen faktörler ortaya konulmuştur. Basit tesadüfi örnekleme yöntemine göre belirlenen, iyi tarım uygulaması yapan 24 kiraz üreticisiyle anket çalışması yapılmıştır. Çalışmada aynı sayıda iyi tarım uygulaması yapmayan üretici ile anket çalışması yapılmıştır. Kiraz üretimi yapan işletmelerde etkinliğin ölçülmesinde veri zarflama yöntemi kullanılmış olup, ekonomik etkinlik üzerine etkili olan faktörler Tobit regresyon analizi ile belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, inceleme alanında teknik etkinlik iyi tarım uygulayan işletmelerde 0.94, uygulamayan işletmelerde 0.88 olarak, kaynak dağıtım etkinliği iyi tarım uygulayan işletmelerde 0.87, uygulamayan işletmelerde 0.79 olarak, ekonomik etkinlik iyi tarım uygulayan işletmelerde 0.82, uygulamayan işletmelerde 0.70 olarak tespit edilmiştir. İşletme sahibinin öğrenim süresi, tarımsal deneyim, tarımsal gelir, üye olunan tarımsal örgüt sayısı, köy yönetiminde görev alma her iki işletme grubunda da ekonomik etkinliği pozitif yönde etkilemektedir. İyi tarım uygulayan işletmelerde üreticinin yaşı ve hayvan varlığı ekonomik etkinliği negatif, kiraz arazisi büyüklüğü pozitif yönde etkilerken, iyi tarım uygulamayan işletmelerde ise işletme arazisi büyüklüğü ekonomik etkinliği pozitif, ikamet yeri ise negatif yönde etkilemektedir. Etkinlik analiz sonuçları iyi tarım uygulayan işletmelerin uygulamayan işletmelere göre daha etkin olduğunu ortaya koymuştur.

Keywords

Etkinlik, İyi Tarım Uygulamaları, Veri Zarflama Analizi

References

• Anonim 2021. https://www.tarimorman.gov.tr /Konular/Bitkisel-Uretim/Iyi-Tarim-Uygulamalari/Istatistikler (Erişim tarihi: 30 Mayıs 2021).
• Aydın Eryılmaz, G., Kılıç, O. ve Boz, İ. 2019. Türkiye’de organik tarım ve iyi tarım uygulamalarının ekonomik, sosyal ve çevresel sürdürülebilirlik açısından değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 29(2): 352-361.
• Banker, R.D., Charnes, A.A. ve Cooper, W.W. 1984. Some models for estimating technical and scale inefficiency in data envelopment analysis. Management Science, 30(9): :1078-1092.
• Charnes, A., Cooper, W.W. ve Rhodes, E. 1978. Measuring the efficiency of decision making units. European Journal of Operations Research, 2(6):429-444.
• Coelli, T. 1996. A Guide to DEAP Version 2.1: A Data Envelopment Analysis (Computer) Program. CEPA Working Paper 96/08, Department of Econometrics, University of New England, Armidale.
• Coelli, T., Rao, D.S.P. ve Battese, G.E. 1998. An Introduction to Efficiency and Productivity Analysis. Kluwer Academic Publishers, Boston, USA.
• Engindeniz, S. ve Öztürk Coşar, G. 2013. İzmir’de domates üretiminin ekonomik ve teknik etkinlik analizi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 50(1): 67-75.
• Farrell, M.J. 1957. The measurement of productive efficiency. Journal of Royal Statistical Society Association, 120(3):253-281.
• Gül, M. 2005. Technical efficiency and productivity of apple farming in Antalya province of Turkey. Pakistan Journal of Biological Sciences, 8(11): 1533-1540.
• Gül, M. 2006. Technical efficiency of apple farming in Turkey: A case study covering Isparta, Karaman and Nigde provinces. Pakistan Journal of Biological Sciences, 9(4): 601-605. Gündüz, O. 2014. Bulanık veri zarflama ile kuru kayısı yetiştiren işletmelerin etkinlik analizi. Tarım Bilimleri Dergisi, 21(2015): 525-537.
• Gündüz, O., Ceyhan, V., Esengün, K. ve Dağdeviren, M. 2010. Kayısı yetiştiriciliği yapan işletmelerde ekonomik etkinlik: Darende ilçesi örneği. Türkiye IX. Tarım Ekonomisi Kongresi, 22-24 Eylül, Şanlıurfa, s. 135-142.
• İçel, C.D. 2007. Avrupa Birliği Ülkelerinde İyi Tarım Uygulamaları ve Türkiye ile Karşılaştırılması. AB Uzmanlık Tezi, T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Dış İlişkiler ve Avrupa Birliği Koordinasyon Dairesi Başkanlığı, Ankara.
• Kaçıra, Ö.Ö. 2007. Mısır Üretiminde Etkinlik Analizi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi. Adana.
• Kantaroğlu, M. 2020. Kiraz Üretimindeki Kayıplar Üzerinde Etkili Olan Faktörlerin Belirlenmesi: Kemalpaşa İlçesi Örneği. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Karakaya, E., Kızıloğlu, S. 2021. TRB1 Bölgesinde Elma Yetiştiriciliğinin Mevcut Durumu (Bingöl, Elazığ Ve Malatya İlleri) . Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi , 8 (2) , 470-483 . DOI: 10.30910/turkjans.888986
• Karakaya, E. , Kızıloğlu, S., Bilgiç, A. 2021. TRB1 Bölgesi’ndeki Elma Yetiştiriciliği Yapan İşletmelerin Teknik Etkinliğinin Belirlenmesi. Ziraat Fakültesi Dergisi, 16 (1) , 95-104 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/sduzfd/issue/62754/942194
• Karaman, S., Karahan, H. ve Özsayın, D. 2013. Geleneksel ve organik kiraz üreten işletmelerin verimlilik ve etkinlik analizi. International Journal of Agricultural and Natural Sciences, 6(1): 79-82.
• Kılıç, O., Binici, T. ve Zulauf, C.R. 2009. Assessing the efficiency of hazelnut production. Journal of Agricultural Research, 4(8): 695-700.
• Külekçi, M. 2014. Antepfıstığı üretiminde kâr etkinliğinin belirlenmesi; Veri zarflama analizi uygulaması. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 31(1): 94-103.
• Külekçi, M., Dönmez, R. ve Güler, M. 2016. Elazığ ilinde kayısı yetiştiren işletmelerin ekonomik performanslarının ölçülmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33(3): 130-136.
• Liao, T.F. 1994. Interpreting Probability Models: Logit, Probit, and Other Generalized Linear Models (No. 101). Sage. Murtaza, G ve Thapa, G.B. 2017. Factors affecting technical efficiency of small-scale apple farms in Balochistan Plateau. Pakistan. Journal of Mountain Science, 14(4): 782–794.
• Ogunniyi, L.T. ve Oladejo, J.A. 2011. Technical efficiency of tomato production in Oyo State Nigeria. Agricultural Science Research Journal, 1(4): 84-91.
• Örmeci, M.Ç., Gül, M. ve Karadağ Gürsoy, A. 2018. Technical efficiency in grape production: A case study of Denizli Turkey. Management, Economic Engineering in Agriculture and Rural Development, 18(4): 211-217.
• Özalp, A. ve Yılmaz, I. 2015. Productiviy and efficiency analysis of pomegranate production in Antalya Province of Turkey. Acta Horticulturae. 1089: 197-204.
• Özçağıran, R., Ünal, A., Özeker, E. ve İsfendiyaroğlu, M. 2003. Ilıman İklim Meyve Türleri ve Sert Çekirdekli Meyve Türleri. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Bornova-İzmir, Yayın No:553, 159-225s.
• Özden, A. ve Öncü, E. 2016. Kiraz İşletmelerinde etkinlik analizleri: Çanakkale ili Lapseki ilçesi örneği. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 53(2): 102-110.
• Özden, A., Özer, O. O., Armağan, G. ve Çınar, G. 2021. Determining the effective factors on technical efficiency and quality efficiency in fig processing businesses. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 9(5): 878-886.
• Paratama, A.Y. ve Sujarwo, S. 2016. Technical efficiency of watermelon farming in Blambangan Village, Muncar Sub-District, Banyuwangi, East-Java, Indonesia. Agricultural Socio-Economics Journal, 16(2): 60-66.
• Parlakay, O. ve Alemdar, T. 2011. Türkiye’de yerfıstığı tarımında teknik ve ekonomik etkinlik. Tarım Ekonomisi Dergisi, 17(2): 47-53.
• Ramanathan, R. 1998. Introductory Econometrics with Applications, USA, Dryden Press. Sarker, B., Majumder, S. ve Khatun, A. 2017. Technical efficiency, determinants and risks of watermelon production in Bangladesh. IOSR Journal of Economics and Finance, 8(2): 51-59.
• Şili, Ş. 2013. Samsun İli Bafra İlçesinde Domates Yetiştiren İşletmelerin Etkinlik Analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Samsun.
• Tarım, A. 2001. Veri Zarflama Analizi: Matematiksel Programlama Tabanlı Göreli Etkinlik Ölçüm Yaklaşımı. Sayıştay Yayın İşleri Müdürlüğü, Araştırma/ İnceleme/ Çeviri Dizisi: 15, Ankara.
• TÜİK, 2021. İstatistik göstergeler. http://www.tuik.gov.tr. Erişim tarihi: 20.05.2021.
• Ullah, A., Khan, D. ve Zheng, S. 2017. The determinants of technical efficiency of peach growers: Evidence from khyber pakhtunkhwa, Pakistan. Custos e Agronegocio, 13(4):211-238.
• Wang, L., Hu o, X. ve Kabir, S. 2013. Technical and cost efficiency of rural household apple production. China Agricultural Economic Review, 5(3): 391-411.
• Woo, S.G., Yoo, J.C., Kang, K.H.ve Shin, Y.K. 2002. An analysis on Korean pear farm efficiency; A case study using non-parametric method. Journal of Agricultural Extension & Community Development, 9(2):263-277.
• Yamane, T. 1967. Elementary Sampling Theory Prentice. Hall Inc., Englewood Cliffs, N.J., USA.
• Yekti, A., Darwanto, D.H., Jamhari, J. ve Hartono, S. 2015. Technical efficiency of melon farming in Kulon Progo: A stochastic frontier approach (SFA). International Journal of Computer Applications, 132(6): 15-19.
• Yolalan, R. 1993. İşletmeler Arası Göreli Etkinlik Ölçümü. Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları: 483, Ankara.