Sulama Sistem Performansının Değerlendirilmesi: Truva Sulama Birliği Örneği

Year 2021, Volume: 8 Issue: 4, 1110 - 1118, 24.10.2021

Murat Tekiner , Duygu Aktürk , Elif Dikici

https://doi.org/10.30910/turkjans.958554

Abstract

Sulama birliklerinin suyun iletim ve dağıtım hizmetine karşılık elde ettikleri gelir ile hizmetlerinin devamlılığını sağlayacak ekonomik bir yapıda olması istenir. Bu ekonomik yapı da sulama sistem performansına bağlıdır. Bu çalışmada, Truva Sulama Birliği’nde tarımsal etkinlik göstergelerinden sulama oranı ve şebeke sulama oranı ile birlikte FAO ve IPTRID tarafından yayınlanmış olan Karşılaştırmalı Değerlendirme Rehberi'ndeki 7 ekonomik gösterge ile sulama sistem performansı değerlendirilmeye çalışılmıştır. Yapılan 8 yıllık (2010-2017) değerlendirme sonucunda Sulama Oranı (SO): %68.1-88.5, Şebeke Sulama Oranı (ŞSO): %68.1-90.2, Su Ücreti Toplama Performansı (SÜTP): %32.2-85.8, Toplam Su Ücreti Toplama Performansı (TSÜTP): %60.3-128.2, Masrafları Karşılama Oranı (MKO): %55.6-124.0, Bakım Masraflarının Gelire Oranı (BMGO): %1.3-54.5, Toplam İşletme Bakım Yönetim Masrafı (TİBYM): 81.6-527.4 TL ha-1, Personel Başına Düşen Masraf (PBDM): 17 162-58 401 TL kişi-1 ve Mali Yeterlilik Oranı (MYO): 0.84-1.72 arasında değerler aldığı tespit edilmiştir. Göstergelerin 8 yıllık sonuçları kullanılarak yapılan değerlendirmeler sonucunda, sulama suyu ücret tarifesinin yüksek olmasının gerek sulama oranının gerekse su ücreti toplama performansının daha iyi duruma gelmesini engellediği düşünülmektedir. Bu nedenle sulama suyu ücretleri belirlenirken daha özenli olunması önerilmektedir. Ayrıca ileride öngörülemeyen onarım masraflarının çıkmaması için gerek sulama sezonu öncesi gerekse sulama sezonu sonrasında şebeke bakımlarının zamanında ve titizlikle yapılması özellikle önerilmektedir.

Keywords

Sulama şebekeleri, karşılaştırmalı değerlendirme, şebeke sulama oranı, mali yeterlilik oranı, Çanakkale.

References

• Akçay, S. 2018. Sulama Birliklerinin Ekonomik ve Kurumsal Performansının Karşılaştırmalı Değerlendirmesi: Batı Ege Örneği, Tarım Ekonomisi Dergisi, 24(2), pp.109-115.
• Aktürk. D., Tekiner, M., Savran, F., Tatlıdil, F.F. 2010. Bayramiç-Ezine Sulama Birliğinin Ekonomik Göstergeler ile Sulama Sistem Performansının Değerlendirilmesi, Türkiye IX. Tarım Ekonomisi Kongresi. 22-24 Eylül 2010, Harran Üniversitesi, s. 65-71.
• Anonim. 2018. 2017 Yılı DSİ’ce İşletilen ve Devredilen Sulama Tesisleri Değerlendirme Raporu. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Aydın, A. 2019. Aydın İlinde Bulunan Sulama Kooperatiflerinin Su Yönetim Performanslarının Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Aydın.
• Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu. 2021. World water day 2020: How water and climate change are ‎inextricably linked and how UNECE instruments help. United Nations Econ. Comm. Eur. Press. URL https://unece.org/environment/press/world-water-day-2020-how-water-and-climate-change-are-inextricably-linked-and-how (Erişim Tarihi 28.03.2021).
• Burt, C.M. and S.W. Styles, 2004. Conceptualizing irrigation project modernization through benchmarking and the rapid appraisal process, Irrigation and Drainage 53: 145–154.
• Dünya Bankası. 2021. Annual freshwater withdrawals, agriculture (% of total freshwater withdrawal). URL https://data.worldbank.org/indicator/ER.H2O. FWAG.ZS?locations=1W (Erişim Tarihi 28.03.2021).
• Grant, S.B., Saphores, J.D., Feldman, D.L., Hamilton, A.J., Fletcher, T.D., Cook, P.L.M., Stewardson, M., Sanders, B.F., Levin, L.A., Ambrose, R.F., Deletic, A., Brown, R., Jiang, S.C., Rosso, D., Cooper, W.J., Marusic, I. 2012. Taking the “waste” out of “wastewater” for human water security and ecosystem sustainability. Science (80-. ). https://doi.org/10.1126/science.1216852
• Malano, H., Burton, M., 2001. Guidelines for benchmarking performance in the irrigation and drainage sector. FAO, Rome.
• Molden, D., Sakthivadivel, R., Perry, C., de Fraiture, C., Kloezen, W., 1998. Indicators for comparing performance of irrigated agricultural systems, Research Report 20. Colombo, Sri Lanka.
• Nalbantoğlu, G., Çakmak, B. 2007. Akıncı Sulama Birliğinde Sulama Performansının Karşılaştırmalı Değerlendirilmesi. A. Ü. Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, Ankara, 13(3): 213-223.
• Pala, M., 2019. Balıkesir’deki Bazı Su Kullanıcı Örgütlerinin Sulama Sistem Performansının Karşılaştırmalı Değerlendirmesi, Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Çanakkale.
• Şengönül Aslan, G. 2019. Yozgat İlindeki Bazı Sulama Birliklerinin Karşılaştırmalı Performans Değerlendirmesi. Yüksek Lisans Tezi. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Bursa.
• Tavman, C. A., 2019. Konya Havzası sulama şebekelerinde sulama performansının değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Tekiner, M. 2020. Pompajla su temin eden bazı sulama birliklerinin sulama sistem performansının değerlendirilmesi, Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 7(4), pp.1087-1097.
• Uluslararası Sulama ve Drenaj Komisyonu. 2021. World Irrigated Area-2018. Int. Comm. Irrig. Drain. URL https://www.icid.org/world-irrigated-area.pdf. (Erişim Tarihi 28.03.2021).
• Yıldırım M., Çakmak B., Gökalp Z. 2007. Benchmarking and assessment of irrigation management transfer effects on irriagtion performance in Turkey. Journal of Biological Sciences , cilt.7, sa.6, ss.911-917.