Evaluation of Chickpea (Cicer arietinum L.) Varieties for Yield and Yield Components under Mardin-Kızıltepe and Şanlıurfa-Bozava Conditions

Year 2023, Volume: 10 Issue: 3, 739 - 749, 23.07.2023

Yusuf Doğan Medya Yücedağ Serap Doğan

https://doi.org/10.30910/turkjans.1254156

Abstract

This study was conducted during the 2019-2020 growing season in the dry conditions of Mardin-Kızıltepe and Şanlıurfa-Bozova locations. Twelve registered chickpea varieties (Seçkin, Caner, Sezgin, İnci, Onur, Arda, Hasanbey, Azkan, Diyar-95, Aksu, Aslanbey, and Çağatay) were used in the study. The experiments were established in a randomized complete block design with three replications. According to the variance analysis results, significant differences at the 1% and 5% level were observed among varieties, locations, and variety x location interactions for the investigated traits. Based on the average results obtained from different locations, the following ranges were observed for the studied varieties; emergence days ranged from 19.2 to 25.3 days, flowering days ranged from 115.8 to 125.0 days, plant height ranged from 50.2 to 70.7 cm, first pod height ranged from 20.6 to 36.8 cm, number of branches ranged from 3.0 to 4.3 per plant, number of pods ranged from 21.3 to 38.9 per plant, number of seeds ranged from 22.8 to 45.2 per plant, 100-seed weight ranged from 34.6 to 47.5 g, grain yield ranged from 176.1 to 292.1 kg da -1, biological yield ranged from 470.9 to 695.6 kg da -1, harvest index ranged from 36.5% to 41.5%, and protein content ranged from 17.9% to 23.3%. Based on the obtained results, Hasanbey variety stood out in terms of grain yield, and Arda variety stood out in terms of protein content.

Keywords

Mardin-Kızıltepe, Şanlıurfa-Bozova adaptation, chickpea, yield

Nohut (Cicer arietinum L.) Çeşitlerinin Mardin-Kızıltepe ve Şanlıurfa-Bozova Koşullarında Verim ve Verim Unsurları Bakımından Değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışma 2019-2020 yetiştirme yılında Mardin-Kızıltepe ve Şanlıurfa-Bozova lokasyonlarında kuru şartlarda yapılmıştır. Çalışmada tescil edilmiş 12 nohut (Seçkin, Caner, Sezgin, İnci, Onur, Arda, Hasanbey, Azkan, Diyar-95, Aksu, Aslanbey ve Çağatay) çeşidi kullanılmıştır. Denemeler tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Varyans analiz sonuçlarına göre incelenen özellikler bakımından çeşitler, lokasyonlar arasında ve çeşit x lokasyon interaksiyonlarında istatistiki açıdan %1 ve %5 düzeyinde önemli farklılıklar oluşmuştur. Araştırma sonunda farklı lokasyonlardan elde edilen ortalama sonuçlara göre; çıkış gün sayısı 19.2-25.3 (gün), çiçeklenme gün sayısı 115.8-125.0 (gün), bitki boyu 50.2-70.7 (cm), ilk bakla yüksekliği 20.6-36.8 (cm), dal sayısı 3.0-4.3 (adet/bitki), bakla sayısı 21.3-38.9 (adet/bitki), tane sayısı 22.8-45.2 (adet/bitki), 100 tane ağırlığı 34.6-47.5 (g), tane verimi 176.1-292.1 (kg/da), biyolojik verim 470.9-695.6 (kg/da), hasat indeksi % 36.5-41.5 ve protein oranı %17.9-23.3 arasında değişmiştir. Elde edilen sonuçlara göre tane verimi bakımından Hasanbey çeşidi, protein oranı bakımından Arda çeşidi ön plana çıkmıştır.

Keywords

Mardin-Kızıltepe, Şanlıurfa-Bozova, adaptasyon, nohut, verim

References

• Aboyami, Y.A. ve Adeyini, A.M. 2005. Comparative germination responses of cowpea and maize genotypes of soil moisture content. Agrosearch, 7 (1-2), 34-42.
• Anonim, 2020. Mardin Meteoroloji Müdürlüğü Verileri. Mardin.
• Anonim, 2022.Türkiye İstatistik Kurumu. https://www.tuik.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 23.01.2023).
• Arshad, M., Bakhsh, A. ve Ghafoor, A. 2004. Path coefficient analysis in chickpea (Cicer arietinum L.) under rainfed conditions. Pakistan Journal of Botany. 36 (1): 75-81.
• Aydoğan, Y. 2019. Eskişehir ekolojik koşullarında bazı nohut çeşitlerinin tarımsal özelliklerinin ve özellikler arası ilişkilerin belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kırşehir.
• Babagil, G.E. 2010. Muş ekolojik koşullarında bazı nohut çeşitlerinin verim ve verim unsurlarının değerlendirilmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 7(3),181-186.
• Babagil, E.G. 2011. Erzurum ekolojik koşullarında bazı nohut çeşitlerinin verim ve verim özelliklerinin incelenmesi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 26(2),122-127.
• Bakoğlu, A. 2009. Elazığ ekolojik koşullarında bazı nohut çeşitlerinin verim ve verim öğeleri üzerine araştırma. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13(1), 1-6.
• Bayrak, H. 2010. Konya ekolojisinde tarımı yapılan yerel nohut popülasyonları ve çeşitlerin tarımsal, teknolojik ve besinsel karakterlerinin belirlenmesi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Beykara, İ. 2019. Bingöl ekolojik koşullarında farklı ekim zamanlarının bazı nohut (Cicer arietinum L.) genotiplerinde verim ve verim özelliklerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Bingöl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bingöl.
• Biçer, B.T. ve Anlarsal, A.E. 2004. Bazı nohut(Cicer Arietinum L.) çeşitlerinde bitkisel ve tarımsal özelliklerin belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi,10(4), 289-396.
• Biçer, B.T., Albayrak, Ö. ve Akıncı, C. 2017. Farklı ekim zamanlarının nohutta verim ve verim unsurlarına etkisi. ADÜ Ziraat Dergisi. 14 (1): 51-57.
• Ceran, F. 2015. Farklı zamanlarda ekilen nohut çeşitlerinin bazı tarımsal özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Demirci, Ö. ve Bildirici, N. 2020. Şanlıurfa ekolojik koşullarında yetiştirilen bazı nohut çeşitlerinin verim ve verim unsurlarının belirlenmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (20), 656-662.
• Doğan, Y. 2014. Mardin-Kızıltepe ekolojik koşullarında kışlık olarak yetiştirilebilecek nohut çeşitlerinin belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 31 (1), 37-46.
• Doğan, S. ve Doğan, Y. 2023. "Yarı kurak iklim koşullarında bazı nohut (Cicer arietinum L.) hat ve çeşitlerinin verim ve verim unsurlarının belirlenmesi." Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi. 27 (01), 73-82.
• Doğan, Y., Çiftçi, V. ve Ekinci, B. 2015. Mardin Kızıltepe ekolojik koşullarında farklı bitki sıklıklarının nohutta (Cicer arietinum L.) verim ve bazı verim öğelerine etkisi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(1),73-81.
• Doğan,Y. ve Çiftçi, V. 2019. Van ekolojik koşullarında farklı bitki sıklıkları ve ekim şekillerinin bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinde verim ve bazı verim öğelerine etkisi. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi/Journal of Bahri Dagdas Crop Research, 8 (1), 91-105.
• Doğan, S., Doğan, Y. ve Kendal, Y. 2019. Bazı nohut (Cicer arietinum L.) genotiplerin Mardin koşullarındaki verim ve adaptasyon yeteneklerinin belirlenmesi. Anadolu Multidisipliner Çalışmalar Kongresi. 918-922.
• Dıamond, J., 2005. Tüfek, Mikrop ve Çelik-Ön söz. Pegasus Yayınları. 15.
• Erdin, F. ve Kulaz, H. 2014. Van–Gevaş ekolojik koşulların da bazı nohut (cicer arietinum l.) çeşitlerinin ikinci ürün olarak yetiştirilmesi. Turkish Journal of Agricultural and Natural Sciences Special Issue, 1.
• Geçit, H., Çifçi, C., Emekliler, H., İkincikarakaya, S. ve Adak, S. 2009. Tarla Bitkileri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın no: 1569, Ders Kitabı: 521.
• Gürbüz, A., Türkan A., Soydaş, S. ve Aydın, N. 2004. Nohutta Korelasyon ve Path Analizi, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi.
• Gündoğdu Gürbüz, L. 2018. Bingöl ekolojik koşullarında bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Bingöl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, s. 53, Bingöl.
• Hakverir, E. ve Erman, M. 2019. Aşılı ve aşısız koşullarda topraktan demir uygulamalarının nohut'un (Cicer arietinum L.) verim ve verim değerlerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Karasu, A. 1993. Bazı nohut çeşitlerinin Cicer arietinum L.) agronomik ve teknolojik karekterleri üzerinde bir araştırma. Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Kaya, M., Karaman, R. ve Çapar, M. 2016. Göller bölgesi illerinde yetiştirilen nohut genotiplerinin bazı kalite ve teknolojik özellikleri yönünden değerlendirilmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25(1), 184-190.
• Mart, D., Öktem, A., Akın, Ramazan., Türkeri, M., Atmaca, E., Mart, S. ve Karaköy, T. 2023. Şanlıurfa'da tescilli bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin verim, morfolojik ve kalite özelliklerinin değerlendirilmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 10(1), 152-160.
• Oğuz, A. 2018. Siirt ekolojik koşullarında farklı ekim zamanlarının bazı nohut çeşitlerinde verim, verim öğeleri ve nodülasyon etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Siirt Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Siirt.
• Ölmez, M., Erman, M., Erden, Z. ve Çöçen, E. 2020. Farklı sıra arası ve bitki sıklığı uygulamalarının ‘aziziye-94’ nohut çeşidinde bitki çeşidinde gelişimi ve verime etkisinin belirlenmesi. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi, 9(2), 166-177.
• Özkan, R. 2016. Ekmeklik ve Makarnalık Buğdayda Azotlu Gübreye Tasarruflu Çeşitlerin Belirlenmesi. Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, s. 145, Şanlıurfa
• Pekşen, E. ve Artık, C. 2005. Antibesinsel maddeler ve yemeklik tane baklagillerin besleyici değerleri. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 20(2), 110-120.
• Sarımurat, M.Ş. 2017. Van Ekolojik Koşullarında Yetiştirilen Bazı Nohut (Cicer arietinum L.) Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, s. 51, Van
• Şanlı, A. 2007. Tohum muameleleri ile farklı ekim zamanlarının nohut (Cicer arietinum L.)’un verim ve verim unsurlarına etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Ton, A. ve Anlarsal, A.E. 2016. Akdeniz iklim koşullarında bazı kışlık nohut Cicer arietinum L.) genotiplerinin önemli bitkisel ve tarımsal özelliklerinin saptanması. 1. Uluslararası Akdeniz Bilim ve Mühendislik Kongresi, s:4290-4296.
• Tetik, S. 2019. Türkiye’de tescil edilmiş bazı nohut çeşitlerinin bolu şartlarında verim ve bazı öğelerinin tespit edilmesi. Yüksek lisans Tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Tekatlı, M., Kılınç, C. ve Çınkır, M. 2017. Bazı kışlık nohut (Cicer arietinum L.) hatlarında bazı tarımsal karakterlerin ve karakterler arası ilişkilerin belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 138-141.
• Toğay N., Toğay, Y., Erman, M., Doğan, Y. ve Çığ, F. 2005. Kuru ve sulu koşullarda farklı bitki sıklıklarının bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin verim ve verim öğelerine etkisi. Tarım Bilimleri Dergisi, 2005 11(4), 417-421.
• Wallace, T., Murray, R. ve Zelman, K. 2016 The nutritional value and health benefits of chickpeas and hummus. Nutrients 8:766. https://doi.org/10.3390/nu8120766
• Yaşar, M. 2010. Diyarbakır ekolojik koşullarında bazı nohut (Cicer arietinum L.) hat ve çeşitlerinin verim ve verim ögelerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Yalçın, F., Mut, Z., Doğanay, Ö. ve Köse, E. 2018. Afyonkarahisar ve Yozgat koşullarında yüksek verim sağlayacak uygun nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Ziraat Fakültesi Dergisi. 35 (1): 46-59.
• Yiğitoğlu, D. 2006. Kahramanmaraş koşullarında farklı bitki sıklıklarının kışlık ve yazlık ekilen bazı nohut çeşitlerinde verim ve verim ile ilgili özelliklerine etkisi. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Yücel, Ö.D. 2004. Çukurova koşullarında farklı ekim zamanları ve sıklıklarının bazı nohut çeşitlerinde verim ve verimle ilgili özelliklere etkisi üzerine araştırma, Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.