IĞDIR ÜNİVERSİTESİ ŞEHİT BÜLENT YURTSEVEN YERLEŞKESİ' NİN KURAKÇIL PEYZAJ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Year 2025, Volume: 9 Issue: 1, 141 - 156, 30.04.2025

Rıdvan Tik , Tuncay Kaya

https://doi.org/10.32328/turkjforsci.1620066

Abstract

Peyzaj çalışmalarında kullanılan, su isteği yüksek bitki seçimleri ve yoğun olarak oluşturulan çim alanlar; küresel ısınma ve kuraklığın çok fazla etkisinin yaşandığı bu dönemde, sınırlı su kaynaklarının üzerindeki baskıyı arttırmaktadır. Bundan dolayı aşırı sulama isteyen klasik peyzaj yaklaşımı gibi yaklaşımların aksine daha az su kullanımı gerektiren kurakçıl peyzaj (Xeriscape) benzeri peyzaj yaklaşımlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışmada Iğdır Üniversitesi Şehit Bülent Yurtseven Yerleşke’sinde bulunan bitkilerin kurakçıl peyzaj açısından incelenmesi hedeflenmiştir. Bu bağlamda çalışma sahasında kullanıldığı belirlenen 82 bitki taksonunun bilimsel adları ve Türkçe isimleri açıklanarak, bu taksonlar; yaprak tipi, yaşam formu, yaprak durumu ve su isteği açısından ele alınmıştır. Yapılan değerlendirmeler sonucunda çalışma sahasında belirlenen 82 bitkiden; % 56 (48 takson) oranıyla ağaç ve ağaççıklar en büyük grubu oluşturmuş, % 39 (32 takson) oranıyla çalılar ve % 5 (4 takson) oranı ile sarılıcılar bunu takip etmiştir. Belirlenen bitki sayısının 26’sının doğal, 56’sının ise egzotik olduğu ve bu bitkilerden % 62’sinin (51 takson) yaprak döken, % 38’inin (31 takson) ise herdem yeşil olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca su isteği az olan 10 takson, su isteği az-orta olan 31 takson ve su isteği orta olan 28 bitki taksonu belirlenmiştir. Yerleşkedeki çim alanlarının ve çim karışımının kurakçıl peyzaj açısından uygun olmadığı belirlenmiştir. Sonuç olarak doğal taksonların sayısı ve su isteği az olan bitkilerin tercih edilmesi ve yoğun çim alanları yerine uygun yer örtücü taksonların kullanılması kurakçıl peyzaj açısından uygun olacağı sonucuna varılmıştır. Ayrıca bu çalışmanın; sürdürülebilir yeşil kent dokusunun oluşturulmasına katkıda bulunmak amacıyla kurakçıl peyzajın temel ilkelerini benimseyen kurağa dayanıklı, bölge ekolojisine uygun alternatif bitki taksonları ve sulama ile ilgili öneriler sunularak, yapılması planlanan diğer kurakçıl peyzaj çalışmalarına yön vermesi öngörülmektedir.

Keywords

Iğdır üniversitesi , kurakçıl peyzaj , doğal bitkiler.

Ethical Statement

Bu çalışma için etik kurul onayı gerekmemektedir.

Supporting Institution

Çalışma için herhangi bir maddi destek alınmamıştır.

EVALUATION IN TERMS OF XERISCAPE IN IĞDIR UNIVERSITY SEHIT BULENT YURTSEVEN CAMPUS

Abstract

In this period of global warming and drought, the selection of plants with high water demand and intensively created grass areas used in landscaping works increase the pressure on limited water resources. Therefore, in contrast to approaches such as classical landscaping approaches that require excessive irrigation, there is a need for landscape approaches such as arid landscaping (Xeriscape) that require less water use. In this study, it was aimed to examine the plants in Iğdır University Şehit Bülent Yurtseven Campus in terms of arid landscape. In this context, the scientific names and Turkish names of 82 plant taxa used in the study area were explained and these taxa were examined in terms of leaf type, life form, leaf condition and water demand. As a result of the evaluations made, of the 82 plants identified in the study area; trees and shrubs constituted the largest group with 56% (48 taxa), followed by shrubs with 39% (32 taxa) and vines with 5% (4 taxa). It was determined that 26 (26 taxa) were native and 56 (56 taxa) were exotic and 62% (51 taxa) of these plants were deciduous and 38% (31 taxa) were evergreen. In addition, 10 taxa with low water demand, 31 taxa with low-medium water demand and 28 plant taxa with medium water demand were identified. It was determined that the grass areas and grass mixture in the campus are not suitable for arid landscaping. As a result, it was concluded that the number of natural taxa and the preference of plants with low water demand and the use of suitable ground cover taxa instead of dense grass areas would be appropriate in terms of arid landscape. In addition, it is envisaged that this study will give direction to other arid landscaping studies planned to be carried out by presenting suggestions on alternative plant taxa and irrigation, which adopt the basic principles of arid landscaping in order to contribute to the creation of a sustainable green urban fabric

Keywords

Iğdir university , xeriscape , natural plants.

References

• Açıkgöz, E. (1994). Çim alanlar yapım ve bakım tekniği. Çevre Ltd. Şti. Yayınları: 4, 1. Baskı, Ön-Mat A.Ş., Bursa, 203s.
• Akkemik, Ü. (2014a). Türkiye‟nin Doğal – Egzotik Ağaçları ve Çalıları I. Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 736 sy.
• Akkemik, Ü. (2014b). Türkiye‟nin Doğal – Egzotik Ağaçları ve Çalıları II. Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 680 sy.
• Aksoy, O. K., Akdoğan, S., & Sünbül, V. (2022). Çankiri kenti örneğinde kent parklarinin kurakçil peyzaj açısından irdelenmesi. Turkish Journal of Forest Science, 6(1), 327-338.
• AlHalim, W. A. (2020). Xeriscape as an approach to save water in landscape projects. JES. Journal of Engineering Sciences, 48(2), 287-301.
• Altay, B., & Uslu, A. O. (2022). A pioneering approach in urban landscape design against global climate/environmental problems in the cities of the future; Xeriscape. Proceedıng Book, 172.
• Atıl, A., Gülgün, B., & Yörük, İ. (2005). Sürdürülebilir kentler ve peyzaj mimarlığı. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 42(2), 215-226.
• Aybey, R. (2024). Bursa ili Nilüfer ilçesi'nde yer alan bazı parkların kurakçıl peyzaj tasarımı ilkeleri bakımından değerlendirilmesi. (Yüksek lisasn tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı, Bursa. 210s.
• Baykan, N. M., & Birişçi, T. (2013). Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi bahçesi örneğinde sürdürülebilir peyzaj tasarımı yaklaşımıyla Xeriscape, V. Süs Bitkileri Kongresi, 6(09), 523-529.
• Bayramoğlu, E., Demirel, Ö., & Işık, B. Ö. (2012). Peyzaj Alanlarında Randımanlı Su kullanımında Damla Sulamanın Önemi. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 2(5).
• Bayramoğlu, E. (2016). Sürdürülebilir peyzaj düzenleme yaklaşımı: KTÜ Kanuni Kampüsü’nün xeriscape açısından değerlendirilmesi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 17(2), 119-127.
• Cengiz, B., Dağlı, P. K., & Yiğittekin, S. (2017). Peyzaj ekonomisi açısından peyzaj ve süs bitkileri fidanlık işletmelerine yönelik sektörel bir analiz. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 19(2), 50-62.
• Çetin, N., & Mansuroğlu, S. (2018). Akdeniz koşullarında kurakçıl peyzaj düzenlemelerinde kullanılabilecek bitki türlerinin belirlenmesi: Antalya/Konyaaltı örneği. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 55(1), 11-18.
• Çilek, M. Ü. (2022). Kurakçıl peyzaj tasarımının yedi basamağı: Arizona Eyalet Üniversitesi Kampüsü. ArtGRID-Journal of Architecture Engineering and Fine Arts, 4(2), 222-239.
• Corbaci, O. L., & Bayramoglu, E. (2021). Drought tolerant landscape design approach example of RTE Campus. Fresenius Environmental Bulletin, 30(11), 11948-11955.
• Çorbacı, Ö. L., & Ekren, E. (2022). Kentsel Açık Yeşil Alanların Kurakçıl Peyzaj Açısından Değerlendirilmesi Ankara Altınpark Örneği. Peyzaj Araştırmaları ve Uygulamaları Dergisi, 4(1), 1-11.
• Çorbacı, Ö. L., Özyavuz, M., & Yazgan, M. E. (2011). Peyzaj mimarlığında suyun akıllı kullanımı: Xeriscape. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, (1), 25-31.
• Çorbacı, Ö. L., Ertekin, M., & Özyavuz, M. (2011). Kurak ve Yarı kurak Alanlarda Peyzaj Mimarlığı Uygulamaları, Kurak ve Yarı Kurak Alan Yönetimi Çalıştayı, 5-8 Aralık 2011, Ürgüp, Nevşehir, Türkiye, 2011.
• Çorbacı, Ö. L., & Özyavuz, M. (2024). Kentsel açık yeşil alanlarda kurakçıl peyzaj (xeriscape) çalışmaları, İnce, K. Kentsel Yeşil Alanların Sürdürülebilir Yönetimi, 109-171.
• Davis, P.H. (1965–1988). Flora of Turkey and East Aegean Islands (I–XI volumes). Edinburgh Universitesi Press, Edinburgh.
• Gür, N., & Kahraman, Ö. (2024). Şanlıurfa kent dokusunda önemli yere sahip bazı tarihi ve kültürel alanların kurakçıl peyzaj açısından değerlendirilmesi. Journal of the Institute of Science and Technology, 14(1), 447-457.
• Karaoğlu, M. (2011). Zirai meteorolojik açıdan Iğdır iklim etüdü. Journal of the Institute of Science and Technology, 1(1), 97-104.
• Karaca, E., & Kuşvuran, A. (2012). Çankırı kenti peyzaj düzenlemelerinde kullanılan bazı bitkilerin kurakçıl peyzaj açısından değerlendirilmesi. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, (2), 19-24.
• Kavuran, D., & Yılmaz, R. (2022). Kurakçıl peyzaj çalışmalarında uygun bitki türü seçimi: Süleymanpaşa, Tekirdağ örneği. Peyzaj, 4(2), 69-91.
• Kaylı, A., & Gölbey, A. G. (2020). Yeşil altyapı ve yeşil bina bileşeni olarak kurakçıl peyzaj uygulamaları. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 57(2), 303-311.
• Kısakürek, Ş., Oğuz, H., & Yılmaz, M. B. (2020). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi (KSÜ) Avşar Yerleşkesi’nin kurakçıl peyzaj açısından değerlendirilmesi. ArtGRID-Journal of Architecture Engineering and Fine Arts, 2(2), 110-121.
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü. (2024). https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler/ istatistik.aspx?k=A&m=Igdir/Erişim Tarihi 25.12. 24.
• Oğuztürk, G. E., & Bayramoğlu, E. (2020). Kurakçıl peyzaj açısından Rize sahil parkının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 10(21), 13-24.
• Tülek, B. (2008). Xeriscape” kurakçıl peyzaj. Yüksek Lisans Semineri, AÜ Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Yazıcı, N., Dönmez, Ş., & Şahin, C. K. (2014). Isparta kenti peyzaj düzenlemelerinde kullanılan bazı bitkilerin kurakçıl peyzaj tasarımı açısından değerlendirilmesi. Journal of Forestry Faculty of Kastamonu University, 14(2), 199-208
• Yazgan, M. E.; Özyavuz, M., (2008). Xeriscape (Kuru Peyzaj) Peyzaj mimarlığında yeni bir sistem. Basılmamış ders notları, Ankara.