PERMAKÜLTÜR KONUSUNDA TÜRKİYE'DE HAZIRLANMIŞ LİSANSÜSTÜ TEZLERİN BİBLİYOMETRİK ANALİZİ

Year 2025, Volume: 9 Issue: 2, 217 - 239, 27.10.2025

Ahmet Karcı , Sinan Kordon

https://doi.org/10.32328/turkjforsci.1761436

Abstract

Permakültür; sürdürülebilirlik, ekolojik tasarım, kentsel tarım ve topluluk temelli planlama gibi çok disiplinli kavramlarla etkileşim hâlinde olan bir yaklaşım olarak, çevresel sorunların derinleştiği günümüz kentlerinde hem araştırma hem de uygulama boyutunda artan bir öneme sahiptir. Bu çalışma, Türkiye'de permakültür konusunda hazırlanmış olan lisansüstü tezlerin sistematik biçimde bibliyometrik analizini sunmayı, bu alandaki akademik üretimin niceliksel ve niteliksel eğilimlerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda, YÖK Ulusal Tez Merkezi verilerinden alınan permakültür konulu 37 lisansüstü tez, tez yılı, tez türü, danışman sayısı ve unvanı, üniversite ve enstitü türü, ana bilim ve bilim dalı, yazım dili, sayfa ve kaynak sayısı, anahtar kelime yoğunluğu olmak üzere toplamda 17 farklı tematik içerik bu kriterler doğrultusunda analiz edilmiştir. Bulgular, permakültür konulu lisansüstü tezlerin sayıca son yıllarda, özellikle 2022 ve 2024 yıllarında belirgin bir artış gösterdiğini, çalışmaların büyük oranda yüksek lisans düzeyinde ve devlet üniversitelerinde üretildiğini ortaya koymuştur. Tezlerde en sık karşılaşılan temalar; permakültür yaklaşımının teorik temelleri, sürdürülebilir mimarlık, ekolojik konut ve kent bostanları gibi uygulama modelleri, kültürel ve sosyolojik perspektifler ile eğitim ve yönetim politikaları olmuştur. Disiplinler arası dağılım, mimarlık, peyzaj mimarlığı, şehir ve bölge planlama, çevre bilimleri ve sosyal bilimler arasında geniş bir yelpazeye yayılmıştır. Sayfa ve kaynak sayısı analizleri, çalışmaların bilimsel yeterlilik düzeyine dair önemli göstergeler sunarken, anahtar kelime analizleri içerik yoğunluğu hakkında bilgi vermektedir. Bu bibliyometrik analiz, permakültürün Türkçe literatürde bir ivmelenme yakalayarak, araştırmacıların gündemine girmeyi başardığını ve özellikle sürdürülebilir yaşam pratikleriyle bağlantılı özgün tez çalışmalarına zemin oluşturduğunu göstermektedir. Çalışmanın sonunda, bu alanda literatürdeki boşlukların giderilmesi ve disiplinlerarası iş birliklerinin artırılmasına yönelik çeşitli öneriler sunulmuştur.

Keywords

Sistematik tarama , Araştırma konuları , Permakültür , Peyzaj Mimarlığı

Ethical Statement

Bu çalışma, araştırma ve yayın etiği ilkelerine uygun olarak yürütülmüştür. Araştırmada insan katılımcı, hayvan ya da hassas kişisel veri kullanılmamıştır; bu nedenle etik kurul onayı gerekmemektedir. Yazarlar, herhangi bir çıkar çatışması olmadığını beyan etmektedir. Kullanılan tüm kaynaklara uygun şekilde atıf yapılmış olup, çalışma derginin belirlemiş olduğu etik kurallara uygundur.

Supporting Institution

Bu çalışmada herhangi bir kuruluştan finansal destek alınmamıştır.

BIBLIOMETRIC ANALYSIS OF POSTGRADUATE THESES ON PERMACULTURE IN TÜRKİYE

Abstract

Permaculture, as an approach that interacts with multidisciplinary concepts such as sustainability, ecological design, urban agriculture, and community-based planning, has gained increasing importance in both research and practice in cities where environmental problems are intensifying. This study presents an examination of a bibliometric review of permaculture-related theses and dissertations held in Türkiye to identify the quantitative and qualitative trends in academic production in this field. In this context, 37 postgraduate theses on permaculture retrieved from the National Thesis Center database of the Council of Higher Education were analyzed based on 17 different thematic criteria: publication year, thesis type, advisor information, university and institutional information, major and branches, language, length, reference count, and keyword density. The findings revealed the number of postgraduate studies on permaculture has increased significantly in recent years, especially in 2022 and 2024, and that these studies are largely produced at the master's level and at state universities. The most frequently addressed topics were the theoretical foundations of the permaculture approach, implementation models such as sustainable architecture, ecological housing, and urban gardens, cultural and sociological perspectives, and educational and management policies. The interdisciplinary distribution spanned a wide spectrum, including landscape architecture, architecture, urban and regional planning, environmental sciences, and social sciences. Page and reference count analyses provide important indicators of the scientific adequacy of studies, while keyword analyses provide information on content density. This bibliometric analysis demonstrates that permaculture has gained momentum within Turkish academic literature, contributing to the development of original research focused on sustainable living practices. The study concludes with several recommendations to address the literature gaps and ways to encourage interdisciplinary collaborations.

Keywords

Systematic review , Research topics , Permaculture , Landscape Architecture

Ethical Statement

This study was conducted in accordance with the principles of research and publication ethics. No human participants, animals, or sensitive personal data were involved in the research; therefore, an ethics committee approval was not required. The authors declare that there is no conflict of interest. All sources used have been appropriately cited, and the study complies with the ethical standards specified by the journal criteria.

Supporting Institution

There is no funding used for this study from any institution.

References

• Abiral, B. (2015). Felaket dolu gelecekler, endişeli bugünler: Türkiye’deki permakültür hareketinde yaşam tarzı aktivizmi ve umut (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Sabancı Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Açıksöz, S. (2001). Ankara'da kentsel tarım kapsamında Atatürk Orman Çiftliği'nin günümüz koşullarında yeniden değerlendirilmesi üzerinde bir araştırma (Yayınlanmış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Ağbaht, F. (2022). Metamodernizmde posthüman temayül: Permakültür çiftliği örneği (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akyol, M. (2011). Kentsel tarımın tarihi gelişimi ve kentsel tarım tasarım kriterlerinin belirlenmesi (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Al-Obaıdı, E. M. S. (2022). Amerikan beyaz kelebeğinin (Hyphantria cunea drury) biyokontrolü amacıyla Türkiye’den izole edilen Bacillus thuringiensis (bt) suşlarının spor-cry toksinlerinin kullanımı üzerine araştırımalar (Yayınlanmış Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Albayrak, H. (2016). AB tarım politikaları açısından Türk tarımında katılımcı bir model önerisi: TİGEM örneği (Yayınlanmış Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Başerkafaoğlu, P. D. (2024). Cadianda Nekropolü: Tipolojisi ve Lykia bölgesi örnekleriyle karşılaştırılması (Yayınlanmış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bayar, M. Ş. (2016). Sürdürülebilir yaşam tasarımı permakültür: İstanbul'a ilişkin ön değerlendirme (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Bil, Ş. (2023). Psikososyal yaşama uygun ekolojik konut tasarımı: Siirt kurtalan örneği (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Cicik, Ş. (2019). Tatuta çiftliklerindeki uygulamaların permakültür gönüllülerinin motivasyonlarına etkisi (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çakır, M., & Tuğluer, M. (2022). Evaluation of tree species diversity of Kılavuzlu Park (Kahramanmaraş, Turkey). 2nd International Architectural Sciences and Applications Symposium Baku, Azerbaijan.
• Çorbacı, Ö. L., & Ekren, E. (2022). Kentsel açık yeşil alanların kurakçıl peyzaj açısından değerlendirilmesi Ankara Altınpark örneği. Journal of Landscape Research And Practices, 4(1), 1-11.
• Demir, E., Yaşar, E., Özkoçak, V., & Yıldırım, E. (2020). The evolution of the field of legal medicine: A holistic investigation of global outputs with bibliometric analysis. Journal of forensic and legal medicine, 69, 101885.
• Demir, H. A. (2019). İstanbul'un karma kullanımlı yapılarında sürdürülebilir yaşam alanları ve bir avm pilot projesi (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Demirci, B., & Aktepe, B. (2021). Türkiye’de yenilebilir bitkilerle ilgili yapılan araştırmaların bibliyometrik analizi. Journal of Global Food Research, 2(1), 14-39.
• Derman, E. A. (2022). Sürdürülebilir turizm kapsamında Türkiye'de permakültür uygulamaları (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Duman, F. (2022). Mimari bir tasarım yöntemi olarak permakültür (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Gebze Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Durkaya, F. (2025). Permakültür araştırmalarındakı̇ küresel eğı̇lı̇m üzerı̇ne bı̇bliyometrı̇k analı̇z. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 11(1), 1-20.
• Ekren, E., Çorbacı, Ö. L., & Kordon, S. (2024). Evaluation of plants based on ecological tolerance criteria: A case study of urban open green spaces in Rize, Türkiye. Turkish Journal of Forest Science, 8(2), 107-131.
• Engin, Ç. (2015). Hastanelerde permakültürün yerleştirilmesi (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Fırat, A. (2021). Türkiye'de yer alan permakültür alanları ve ekolojik yaşam çiftliklerinin ekolojik sürdürülebilirlik kapsamında değerlendirilmesi (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Kilis 7 Aralık Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Gencer, N. (2018). Sosyal ağlarda dayanıklılık: Twitter #permakültür sosyal ağı dayanıklılık analizleri (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gurlaş, F. (2017). Alternatif turizm için sürdürülebilir dengeli skor kartın permakültür ekolojik köy ve çiftliklerinde uygulanması: Pastoral Vadi örneği (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gündoğan, M. (2022). Mı̇lan 6. bölgede doğa temellı̇ çözüm ve permakültür tasarımının bı̇rlı̇kte çalışabı̇lı̇rlı̇ğı̇nı̇n araştırılması ve buna göre değerlendı̇rı̇lmesı̇. Politecnico di Milano, School of Architecture Urban Planning Construction Engineering, Master of Science Sustainable Architecture and Landscape Design.
• Güney, G. (2024). Sürdürülebilirliğin kalkınma ve tarımdaki rolü ve önemi: Permakültür ekonomisi ve mali kazanımlar (Yayınlanmış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gürsoy, Ö. B., & Çolak, E. (2023). Kentsel tarım literatürü üzerine bibliyometrik bir analiz. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 24(2), 45-57.
• Gürtunca, Ö. (2024). Yerelde sürdürülebilir tasarım için permakültür temelli bir yaklaşım: tarım ve turizm ekseninde Gökçeada örneği (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Teknik Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Kara, E. (2014). Ekolojik kaygı temelli yerleşimlerde sürdürülebilirliğin tüm boyutlarıyla incelenmesi: Ekoköyler (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Kılıç, M. A. (2014). Gözardı edilen çocuk ve doğal-yapılı çevre ilişkisini permakültür yöntemi yoluyla tasarlanan okul bahçesiyle yeniden kurma (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Mühendislik ve Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Kordon, S. (2024). From industrıal foods to urban gardens: Reclaiming food systems through community-based urban agriculture. In C. Karagülle (Ed.), Architecture, Planning And Design In Theory And Practice (pp. 54-67). Duvar Publishing.
• Kordon, S., & Miller, P. (2023). People’s reasons not to participate in community gardens in disadvantaged neighborhoods of Roanoke, Virginia. ArtGRID-Journal of Architecture Engineering and Fine Arts, 5(2), 110-125.
• Kordon, S., Miller, P. A., & Bohannon, C. L. (2022). Attitudes and perceptions of community gardens: Making a place for them in our neighborhoods. Land, 11(10), 1762.
• Mercimek, M. (2023). Ekolojik ve sürdürülebilir bir yaşam biçimi: Permakültürün anlam dünyası (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Mollison, B. (1988). Permaculture a designers’ manual. Tagari Publications. Najafıdashtape, A., & Hamamcıoğlu, C. (2018). Sorumlu üretim ve tüketim bağlamında permakültür ve kentsel açık ve yeşil alan ilişkisi. Journal of Architectural Sciences and Applications, 3(1), 1-17.
• Najafıdashtapeh, A. (2018). Kentsel açık ve yeşil alanların permakültür tasarım ilkeleri bağlamında değerlendirilmesi: Yedikule Bostanları örneği (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Öcal, Y. (2020). Kentsel yerleşimlerde permakültür tasarım potansiyeli: Burdur Karamanlı örneği (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Özadak, A. (2016). Köye geri dönüş: Türkiye'deki ekolojik çiftliklerde birlikte yaşam deneyimleri ve yeni köylülük (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Bilgi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özçalık, M., & Yörübulut, S. (2022). Permakültür Tutum Ölçeği Geliştirme Çalışması. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 9(4), 1131–1145.
• Özgür, H., & Çelenk, B. (2023). Yirmi birinci yüzyılda çevresel krizler, iklim değişikliği ve gıda güvensizliği. In Murat ERCAN & E. GEMİCİ (Eds.), Uluslararası Küresel Güvenlik Sorunları (Vol. 1, pp. 203). Efe Akademi.
• Parlak, N. N. (2018). Ekolojik peyzaj tasarımı ve permakültür yaklaşımı (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Parlak, N. N. (2024). Permakültürün kent dirençliliğini artırmada bir araç olarak kullanılma potansiyelinin irdelenmesi (Yayınlanmış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Patel, A. (2022). Bütünsel şifa ve permakültür: çağdaş İslami permakültür girişimlerinde kişisel dönüşüm ve kolektif şifanın rolünü keşfetmek (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). İbn Haldun Üniversitesi, Medeniyetler İttifakı Enstitüsü.
• Rhodes, C. J. (2012). Feeding and healing the world: through regenerative agriculture and permaculture. Science progress, 95(4), 345-446.
• Rhodes, C. J. (2015). Permaculture: Regenerative–not merely sustainable. Science progress, 98(4), 403-412. Sağlık, Z. (2024). Fen bilgisi öğretmen adaylarının permakültür tutumlarının incelenmesi (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Shafique, M., Luo, X., & Zuo, J. (2020). Photovoltaic-green roofs: A review of benefits, limitations, and trends. Solar Energy, 202, 485-497.
• Tosun, A. İ. (2019). Küresel ve yerel bağlamda gelişen mekânsal dönüşümün eko-köyler kapsamında incelenmesi ve estetik yaklaşımlar (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Tuğluer, M., & Çakır, M. (2021). Ecological importance of urban trees and their role in sustainable cities. Archtectural Science, 2, 81-95.
• Türker, H. B., & Anaç, İ. (2022). Türkiye’de kentsel tarım alanında yapılan akademik çalışmaların incelenmesi. Journal of Architectural Sciences and Applications, 7(1), 383-404.
• Usta, E. Ü. (2021). Permakültür bahçelerinde kullanım potansiyeli olan Stevia rebaudiana bertoni ve Hypericum perforatum l. bitkilerinin kuraklık stresi altında büyüme koşullarının belirlenmesi (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Düzce Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Uzun, M. (2021). Beşikten mezara yaşam döngüsü değerlendirmesi metodolojisi kullanılarak ve buğday sapından biyoetanol üretiminde faydalanılarak geliştirilen siyez ekmeği çevresel performansı (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Boğaziçi Üniversitesi, Çevre Bilimleri Enstitüsü.
• Üsküplü, E. M. (2022). Permakültür çocuk oyun alanları: Bursa Kenti' nde değerlendirmeler (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Variyenli, N. (2023). Permakültür uygulamalarının fen bilgisi öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınmaya yönelik farkındalık ve tutumuna etkisi (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Xu, J., Li, Y., Zhang, M., & Zhang, S. (2024). Sustainable agriculture in the digital era: Past, present, and future trends by bibliometric analysis. Heliyon, 10(14).
• Yılmaz, H. (2024). Kurumsal teori açısından sürdürülebilir yaşam alanı tasarım bilimi olarak Türkiye'deki permakültür girişimleri ve meşruluk kaynakları (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Yürük, D. (2023). Sürdürülebilir kent tarımı için sistem tasarımlarının analizi: İstanbul bostanları için öneriler (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). MEF Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.