ÖZBEK TÜRKÇESİNDEKİ KALIP SÖZLERİN TÜRKİYE TÜRKÇESİNDEKİ KALIP SÖZLER İLE KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2020, , 189 - 199, 20.12.2020

Mukhabbat Kurbanova , Furkan Ozan Öz

https://doi.org/10.30563/turklad.790123

Öz

Bir dilin söz varlığı hazinesine dair önemli kaynaklardan biri olan kalıp sözler konusu, incelemeye değer önemli bir konudur. Günlük hayatta sık kullandığımız, birçok farklı durum içerisinde bulunduğumuz esnada bize hem pratik hem de anlamlı cevaplar verme fırsatı sağlayan kalıp sözler, bu çalışmada Özbek Türkçesi ve Türkiye Türkçesi üzerinden kısa bir biçimde işlenecektir. Öncelikle anlam olarak kalıp sözlerin ne olduğuna, neye yaradığına dair bilgiler verilecektir. Daha sonra ise sırasıyla Türkiye Türkçesinde ve Özbek Türkçesinde kalıp sözlerin işlenişi, kapsamı, üzerine yapılan çalışmalar ve sınıflandırılmasına dair konulardan bahsedilecektir. Bir sonraki bölümde ise kalıp sözlerin genel olarak işlevlerine değinilecektir. En son bölümde ise Özbek Türkçesi metinler içerisinden tespit edilen kalıp söz örnekleriyle Türkiye Türkçesindeki karşılıkları birlikte incelenerek ortaya çıkan benzerlikler ve farklılıklar ifade edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Kalıp sözler, Türkiye Türkçesinde kalıp sözler, Özbek Türkçesinde kalıp sözler, Kalıp sözlerin işlevleri

COMPARISON FORMULAIC EXPRESSIONS WITH UZBEK AND TURKISH LANGUAGES

Öz

Formulaic expressions are one of the most important sources about the vocabulary of a language, an important issue worth exploring. We often use them in everyday life, when we are in many different situations, so that the formulaic expressions provide an opportunity to formulate practical and meaningful answers. In this work, formulaic expressions in the Uzbek and Turkish languages will be investigated. First of all, information will be given about what formulaic expressions are and what they are for. Then the formulaic expressions and their classifications in the Uzbek and Turkish languages will be analyzed. In the next section of the article, we will discuss in general the functions of formulaic expressions. In the final part, sentences in the Uzbek and Turkish languages will be compared, and the similarities and differences between them will be determined.

Anahtar Kelimeler

Formulaic Expressions, Formulaic Expressions In The Turkish Language, Formulaic Expressions In The Uzbek Language, Functions Of Formulaic Expressions.

Kaynakça

• AKSAN, D. (1987). Türkçenin Gücü / Türk Dilinin Zenginliklerine Tanıklar, Ankara: Saydam Matbaacılık.
• AKSAN, D. (2004). Türkçenin Söz Varlığı (3. b.). Ankara: Engin Yayınevi.
• ARSLAN, N., MAVAŞOĞLU, M. (2018). A comparative study of formulaic expressions in textbooks of Turkish as a foreign language. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Dergisi, 8(2), 159-180.
• DOĞANÇAY, S. (1990). "Your eye is sparkling": Formulaic expressions and routines and Turkish. Working Papers in Educational Linguistics (WPEL), 6(2), 49-64.
• GÖKDAYI, H. (2008). Türkçede Kalıp Sözler. Bilig 44. Sayı, s. 89-110.
• GÖKDAYI, H. (2012). Dilde Kalıplaşma Dereceleri. Prof. Dr. Mine MENGİ Adına TÜRKOLOJİ SEMPOZYUMU BİLDİRİLERİ. Adana: Çukurova Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü. s. 660-670
• GÖKDAYI, H. (2019). Türkiye Türkçesinde Kalıplaşma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(68), s. 168-176.
• GÖKDAYI, H. (2020). Türkçede Kalıp Sözler (3.b.). İstanbul: Kriter.
• İMER, K. , KOCAMAN, A. ve ÖZSOY, S. A. (2011). Dilbilim Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• İWATSUKİ, K. , AİZAWA, A. (2018). Using Formulaic Expressions in Writing Assistance
• QOBULJONOVA, G. K. ve ZOKİROVA, H.R. (2010). O’zbek Tili, Andijon.
• RAMMELL, S. ve SİDTİS, V. L. (2017). Perception of formulaic and novel expressions under acoustic degradation. The Mental Lexicon, 12(2), s. 234-262.
• SAYFULLAYEVA R., MENGLİYEV B., BOQİYEVA G., QURBONOVA M., YUNUSOVA Z., ABUZALOVA M. (2009). Hozirgi O`zbek Adabiy Tili. Toshkent: “Fan va texnologiya” nashriyot.
• SİDTİS, D. V. (2010). Formulaic Expressions in Mind and Brain. The Handbook of Psycholinguistic and Cognitive Processes. Abingdon: Routledge. s. 247-272. Systems. Proceedings of the 27th International Conference on Computational Linguistics. Santa Fe, New Mexico: USA: Association for Computational Linguistics. s. 2678–2689.
• TANNEN, D. ve ÖZTEK, P. C. (1977). Health to Our Mouths: Formulaic Expressions in Turkish and Greek. Proceedings of the 3rd Annual Meeting of the Berkeley Linguistics. Berkeley, California: Berkeley Linguistics Society. s. 516-534
• TURSUNOV, U., MUXTOROV, A. RAHMATULLAYEV, Ş. (1992). Hozirgi O’zbek Adabiy Tili, Toshkent: “O’zbekiston” Nashriyoti.
• UMURQULOV, B.U. (2009). Hozirgi O’zbek Tili, Termiz.
• YULDOŞEVA, N.E. ve FARANGİZ, M. (2018). Sodda Gaplarda Kesim va Uning Mavqeyi, MODERN SCİENTİFİC CHALLENGES AND TRENDS, Sayı: 10, Cilt:2. Varşova: Wydawnictwo Naukowe "iScience". S. 94-98.
• Abdulla Ayizov. (2011). Palvon Yig’lagan Tun (kıssa), (n.ziyouz.com kutubxonasi)
• Abdulhamid İsmoil. Murtad (kıssa), (n.ziyouz.com kutubxonasi)