AN ANALYSIS ON GOROGHLU EPIC’S MYTHOLOGICAL CHARACTERS

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 42 - 49, 20.06.2020

Naile Asker

https://doi.org/10.30563/turklad.716129

Öz

The Epic of Koroghlu is a common work of Turkish people and has spread to a wide geography in Eurasia. The epic is divided into two major versions and hundreds of regional variants. A version of epic which is in the east from the Caspian Sea, middle Asia or Turkistan part has more mythological floors and its roots go back to ancient times. The epic is full of ehtraordinary birth of Turkmen Goroghlu, his name, his horse, his marriage to the fairy daughter Aghayunus, his magical weapons, Hizir, Erenler and so on mythological motifs and characters.

In this paper, a short overview of the general structure of Turkmen Koroghlu (Goroghlu) will be given and the mythological characters and motifs of the epic will be analyzed.

Anahtar Kelimeler

Goroghlu Epos, Goroghlu, Character, Mythology, Fairy, Horse, Motif

GÖROĞLU DESTANININ MİTOLOJİK KARAKTERLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Köroğlu Destanı, Türk halklarının ortak yapıtıdır ve Avrasya`da geniş bir coğrafyaya yayılmıştır. Destan, iki büyük versiyona ve yüzlerce bölgesel varyanta bölünmüştür. Destanın Hazar Denizi`nin doğusundaki versiyonu, Orta Asya veya Türkistan kısmı daha çok mitolojik katlara sahip olup kökleri eski dönemlere inmektedir. Destanın Türkmen versiyonu olan Göroğlu`nda kahramanın olağanüstü doğumu, ad alması, atı, peri kızı Ağayunus ile olan evliliği, Hızır, erenler vb. mitolojik motif ve karakterler ile zengindir.

Bu makalede Türkmen Göroğlu Destanının genel yapısına kısa bir bakış atılacak, destanın mitolojik karakter ve motifleri tahlil edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Göroğlu Destanı, Göroğlu, Mitoloji, karakter, peri, at, motif

Kaynakça

• ALKAYA, E., SHADIYEVA, G. (2019). “Dede Korkut Hikâyeleri ve Kazak Destanlarında Geçen Deniz Kulunu, Su Atı Üzerine”, Dünya Kültür Mirası Dede Korkut Uluslararası Sempozyumu (25-27 Nisan 2019/ Bayburt) Bildirileri. − Bayburt. ALPTEKİN, A. B. (1997). “Kazakistan`da Anlatılmakta Olan Dede Korkut ile İlgili Efsaneler”, V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi - Halk Edebiyatı. − Ankara. BAYAT, F. (2005). Mitolojiye Giriş. – Çorum, Keram. BAYAT, F. (2009). Türk Destancılık Tarihi Bağlamında Köroğlu Destanı; Türk Dünyasının Köroğlu Fenomenolojisi. − İstanbul, Ötüken. BORATAV, P. N. (2003). 100 Soruda Türk Folkloru. − İstanbul, K Kitaplığı. ÇETİN, İ. (2016). “Medeniyet Değişiminde Kahraman-Mit ve Destandan Hikâyeye”, VI. Uluslararasi “Köroğlu ve Türk Dünyası Destan Kahramanları” Sempozyumu Bildirileri. 10-12 Ekim 2016. – Bolu / Türkiye. ELÇİN, S. (1997). “Atların Doğusları ile İlgili Efsâneler”, Halk Edebiyatı Arastırmaları 2. – Ankara, Akçağ Yayınları. Görogly. Türkmen halk Destanı, I cilt. (1996). Taỳỳarlan: Nurmemmet A. − Ankara. Bilig Yayınları. İBRAYEV, Ş. (1998). Destanın Yapısı. (Akt. Ali Abbas Çınar). − Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları. KABA, A. (2011). Altay, Tuva, Hakas ve Şor Destanlarında At Motifi Üzerine Bir İnceleme. − Kırşehir. KARADAVUT, Z. (1996). Köroğlu`nun Zühuru Kolu Üzerine Mukayiseli Bir Araştırma (İnceleme-metinler). − Konya. Kitabi-Dede Qorqud. (2004). − Bakı, Önder neşriyyatı. OCAK, A. Y. (1985). İslâm Türk İnançlarında Hızır yahut Hızır-İlyas Kültü. − Ankara, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları. ÖGEL, B. (1989). Türk Mitolojisi-1. (Kaynakları ve Açıklamaları ile Destanlar). − Ankara, TTK Yayınları. QURBANOV, N. (2011). Azerbaycan folklorunda mifoloji-kosmoqonik görüşler. − Bakı. TEHMASİB, M. (2010). Seçilmiş eserleri. 2 cildde, I cild. − Bakı, Mütercim. КОРОГЛЫ, Х. Г. (1983). Взаимосвязи эпоса народов Средней Азии, Ирана и Азердбайжана. – Москва, Издательство Наука. МЕЛЕТИНСКИЙ, Е. М. (2004). Происхождение героического эпоса: Ранние формы и архаические памятники. – 2-е изд., испр. − Москва, Вост. лит.