Research Article
BibTex RIS Cite

Secondary Long Vowels in Words with Primary Long Vowels in the Turkish Dialects

Year 2022, Volume: 6 Issue: 1, 217 - 238, 20.06.2022
https://doi.org/10.30563/turklad.1096354

Abstract

In languages, long vowels are divided into primary long vowels and secondary/indirect long vowels. Primary long vowels are vowels that have been long since the earliest known examples of a language and have not been elongated due to any sound event. Secondary long vowels are; although they are not long in the first known examples of a language, they are generally not separative and occur as a result of consonant drops, syllable fusions, vowel mergers and similar phonetic event later on.
In this study, the situation of secondary long vowels in some Turkish and foreign words containing primary long vowels was evaluated. In some Turkish words that have primary length in Turkey Turkish dialect, secondary length is also formed as a result of various phonetic events. This also applies to borrowed words. Secondary lengths, usually occur as a result of “ğ, k, l, r, v, y” consonants fallig/melting, syllable fusion and word fusions. Since the primary lengths in Turkey Turkish shortened to normal-term vowels, the lengths in such words are generally considered as secondary lengths.

References

  • Akar, A. (2013). Muğla ve Yöresi Ağızları. Ankara: TDK Yayınları.
  • Akca, H. (2012). Ankara İli Ağızları (İnceleme-Metinler-Dizin). Gazi Üniversitesi Türk Dili Doktora Tezi. Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü (TKAE) Yayınları.
  • Aksoy, Ö. A. (1946). Gaziantep Ağzı (III). İstanbul: TDK Yayınları.
  • Buran, A. (2006). Çağdaş Türk Yazı Dillerinde ve Türkiye Türkçesi Ağızlarında İkincil Uzun Ünlüler. II. Kayseri ve Yöresi Kültür, Sanat ve Edebiyat Bilgi Şöleni, Kayseri: 10-12 Nisan 2006.
  • Buran, A. (2015). Türklük Bilimi Terimleri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayıncılık.
  • Buran, A. (2021). Türkçede Uzun Ünlüler ve Bir Terim Önerisi. IX. Uluslararası Türk Dili Kurultayı (1.cilt). s. 549-560.
  • Çelik, A. (2020). Yalova İli Yerli Ağzı. İstanbul: Hiperyayın Yayınları.
  • Demir, N. (2006). Trabzon ve Yöresi Ağızları (1-2-3 cilt). Ankara: Gazi Kitabevi.
  • Erdem, M. D., Bölük, R. (2012). Antalya ve Yöresi Ağızları (Giriş- İnceleme- Metinler). Ankara: Gazi Kitabevi.
  • Erdem, M. D., Dağdelen, G. (2012). Karabük ve Yöresi Ağızları (Giriş-İnceleme-Metinler). Karabük: Karabük Valiliği Yayınları.
  • Eren, E. (1997). Zonguldak-Bartın-Karabük İlleri Ağızları. Ankara: TDK Yayınları.
  • Erol, H. A. (2018). Kilis İli Ağızları. Kilis: Kilis 7 Aralık Üniversitesi Kilis Tarihi ve Kültürü Uygulama ve Araştırma Merkezi (KİTAM) Yayınları.
  • Gülensoy, T., Buran, A. (1994). Elazığ Yöresi Ağızlarından Derlemeler. Ankara: TDK Yayınları.
  • Gülensoy, T. (1988). Kütahya ve Yöresi Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük). Ankara: TDK Yayınları.
  • Gülensoy, T. (2011). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi (2 cilt). Ankara: TDK Yayınları.
  • Gülsevin, G. (2002). Uşak İli Ağızları (Dil Özellikleri-Metinler-Sözlük). Ankara: TDK Yayınları.
  • Günay, T. (2003). Rize İli Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük). Ankara: TDK Yayınları.
  • İlker, A. (2017). Manisa Ağızları. Ankara: TDK Yayınları.
  • Kalay, E. (1998). Edirne İli Ağızları (İnceleme-Metin). Ankara: TDK Yayınları.
  • Karahan, L. (2014). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması. Ankara: TDK Yayınları.
  • Korkmaz, Z. (1994). Nevşehir ve Yöresi Ağızları. Ankara: TDK Yayınları.
  • Özek, F. (2016). Kemaliye Ağzı (Giriş-İnceleme-Metinler-Sözlük). İstanbul: Kesit Yayınları.
  • Özeren, M. (2016). “Salar Türkçesinde Birincil Uzun Ünlüler”, Dil Araştırmaları, Bahar 2016/18, s. 167 – 185.
  • Öztürk, J. (2009). Hatay Ağzı (İnceleme-Metin-Sözlük). Adana: Karahan Kitabevi.
  • Tekin, T. (1995). Türk Dillerinde Birincil Uzun Ünlüler. Ankara: TC. Kültür Bakanlığı Simurg Yayınları.
  • Tosun, İ. (2003). Tekirdağ Merkez İlçe ve Köyleri Ağızları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Türk Dil Kurumu. Türkçe Sözlük. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/
  • Yapıcı, A. İ. (2013). Aydın ve Yöresi Ağızları (İnceleme-metin-sözlük). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDA BİRİNCİL UZUN ÜNLÜ BULUNAN KELİMELERDEKİ İKİNCİL UZUN ÜNLÜLER

Year 2022, Volume: 6 Issue: 1, 217 - 238, 20.06.2022
https://doi.org/10.30563/turklad.1096354

Abstract

Dillerde uzun ünlüler, birincil/aslî uzun ünlüler ve ikincil/dolaylı uzun ünlüler olarak ikiye ayrılırlar. Birincil uzun ünlüler; bir dilin bilinen ilk örneklerinden beri uzun olan ve herhangi bir ses olayına bağlı olarak uzamamış olan ünlülerdir. İkincil uzun ünlüler ise; bir dilin bilinen ilk örneklerinde uzun olmadıkları hâlde, daha sonra, ünsüz düşmeleri, hece kaynaşmaları, ünlü birleşmeleri ve benzeri ses olayları sonucunda meydana gelen ve genellikle anlam ayırıcı olmayan uzun ünlülerdir.
Bu çalışmada, birincil uzun ünlü bulunduran bazı Türkçe ve yabancı kökenli kelimelerdeki ikincil uzun ünlülerin durumu değerlendirilmiştir. Türkiye Türkçesi ağızlarında birincil uzunluk bulunan kimi Türkçe kelimelerde, çeşitli ses olayları sonucu ikincil uzunluk da oluşmaktadır. Bu durum alıntı kelimeler için de geçerlidir. İkincil uzunluklar, genellikle, “ğ, k, l, r, v, y” ünsüzlerinin düşmesi/erimesi, hece kaynaşmaları ve sözcük birleşmeleri sonucunda meydana gelmektedir. Türkiye Türkçesinde birincil uzunluklar kısalarak normal süreli ünlülere dönüştüğü için, bu tür kelimelerdeki uzunluklar, genellikle ikincil uzunluk olarak değerlendirilmiştir.

References

  • Akar, A. (2013). Muğla ve Yöresi Ağızları. Ankara: TDK Yayınları.
  • Akca, H. (2012). Ankara İli Ağızları (İnceleme-Metinler-Dizin). Gazi Üniversitesi Türk Dili Doktora Tezi. Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü (TKAE) Yayınları.
  • Aksoy, Ö. A. (1946). Gaziantep Ağzı (III). İstanbul: TDK Yayınları.
  • Buran, A. (2006). Çağdaş Türk Yazı Dillerinde ve Türkiye Türkçesi Ağızlarında İkincil Uzun Ünlüler. II. Kayseri ve Yöresi Kültür, Sanat ve Edebiyat Bilgi Şöleni, Kayseri: 10-12 Nisan 2006.
  • Buran, A. (2015). Türklük Bilimi Terimleri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayıncılık.
  • Buran, A. (2021). Türkçede Uzun Ünlüler ve Bir Terim Önerisi. IX. Uluslararası Türk Dili Kurultayı (1.cilt). s. 549-560.
  • Çelik, A. (2020). Yalova İli Yerli Ağzı. İstanbul: Hiperyayın Yayınları.
  • Demir, N. (2006). Trabzon ve Yöresi Ağızları (1-2-3 cilt). Ankara: Gazi Kitabevi.
  • Erdem, M. D., Bölük, R. (2012). Antalya ve Yöresi Ağızları (Giriş- İnceleme- Metinler). Ankara: Gazi Kitabevi.
  • Erdem, M. D., Dağdelen, G. (2012). Karabük ve Yöresi Ağızları (Giriş-İnceleme-Metinler). Karabük: Karabük Valiliği Yayınları.
  • Eren, E. (1997). Zonguldak-Bartın-Karabük İlleri Ağızları. Ankara: TDK Yayınları.
  • Erol, H. A. (2018). Kilis İli Ağızları. Kilis: Kilis 7 Aralık Üniversitesi Kilis Tarihi ve Kültürü Uygulama ve Araştırma Merkezi (KİTAM) Yayınları.
  • Gülensoy, T., Buran, A. (1994). Elazığ Yöresi Ağızlarından Derlemeler. Ankara: TDK Yayınları.
  • Gülensoy, T. (1988). Kütahya ve Yöresi Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük). Ankara: TDK Yayınları.
  • Gülensoy, T. (2011). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi (2 cilt). Ankara: TDK Yayınları.
  • Gülsevin, G. (2002). Uşak İli Ağızları (Dil Özellikleri-Metinler-Sözlük). Ankara: TDK Yayınları.
  • Günay, T. (2003). Rize İli Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük). Ankara: TDK Yayınları.
  • İlker, A. (2017). Manisa Ağızları. Ankara: TDK Yayınları.
  • Kalay, E. (1998). Edirne İli Ağızları (İnceleme-Metin). Ankara: TDK Yayınları.
  • Karahan, L. (2014). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması. Ankara: TDK Yayınları.
  • Korkmaz, Z. (1994). Nevşehir ve Yöresi Ağızları. Ankara: TDK Yayınları.
  • Özek, F. (2016). Kemaliye Ağzı (Giriş-İnceleme-Metinler-Sözlük). İstanbul: Kesit Yayınları.
  • Özeren, M. (2016). “Salar Türkçesinde Birincil Uzun Ünlüler”, Dil Araştırmaları, Bahar 2016/18, s. 167 – 185.
  • Öztürk, J. (2009). Hatay Ağzı (İnceleme-Metin-Sözlük). Adana: Karahan Kitabevi.
  • Tekin, T. (1995). Türk Dillerinde Birincil Uzun Ünlüler. Ankara: TC. Kültür Bakanlığı Simurg Yayınları.
  • Tosun, İ. (2003). Tekirdağ Merkez İlçe ve Köyleri Ağızları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Türk Dil Kurumu. Türkçe Sözlük. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/
  • Yapıcı, A. İ. (2013). Aydın ve Yöresi Ağızları (İnceleme-metin-sözlük). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
There are 28 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Linguistics
Journal Section Research article
Authors

Ezgi Aral 0000-0001-8460-7659

Publication Date June 20, 2022
Submission Date March 31, 2022
Published in Issue Year 2022 Volume: 6 Issue: 1

Cite

APA Aral, E. (2022). TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDA BİRİNCİL UZUN ÜNLÜ BULUNAN KELİMELERDEKİ İKİNCİL UZUN ÜNLÜLER. Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (TÜRKLAD), 6(1), 217-238. https://doi.org/10.30563/turklad.1096354

LİSANS

TÜRKLAD'ın içeriği Creative Commons Atıf-Gayriticari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.   E-ISSN: 2587-1293

Fırat Üniversitesi İnsani ve Sosyal Bilimler Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü – Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü, Rektörlük Yerleşkesi ELAZIĞ-TÜRKİYE / Telefon: +90 424 237 00 00 – 3525 / 3637; Belgeç: +90 424 233 00 62; elmek: uluturklad@gmail.com

13220  13225 13228 13230 13231 13234 13239 13241132411323813235132271438414444  16761