Research Article
BibTex RIS Cite

Center and subordinate relationship in sentence and word expanders

Year 2023, Volume: 7 Issue: 2, 239 - 248, 20.12.2023
https://doi.org/10.30563/turklad.1300775

Abstract

In this article, the connection of words in the semantic-structural relation of the sentence, the question of their practical and non-practical position, the direct or indirect effect of the word, which is the construction material of the sentence, i.e. the issue of uniting certain lexemes around itself as a center or performing the function of subordine word as an expander will be analyzed. One of the fundamental problems of syntax which is step-by-step syntactic analysis, concepts of syntactic relations, hierarchy of clauses, the manifestation of the center-subordinate relationship at the syntactic level, the realization of the center-subordinate connection in simple sentences, clarifying the situation of actants at the level of sentence construction through the analysis of the connection of words in the linguistic syntactic pattern of the sentence (LSP), determination of the semantic and grammatical connection between the parts (components) of the linguistic sentence at the language stage of the sentence, the question of the status of sentence and word expander in hierarchy will be covered.

Project Number

-

References

  • Iskandarova, Sh. M. (1999). O‘zbek Tili Leksikasini Mazmuniy Maydon Sifatida O`Rganish (Shaxs Mikromaydoni): Filol. Fanlari d-ri… dis. Toshkent.
  • Nurmonov, A. va boshq. (2015). Hozirgi O‘Zbek Adabiy Tili. Akademik Litsey va Kasb-Hunar Kollejlarining 3-Kurs Talabalari Uchun Darslik. Toshkent: ILM ZIYO.
  • Nurmonov, А. (1988). Gap Haqidagi Sintaktik Nazariyalar. Toshkent.
  • Qo‘chqortoyev, I. (1977). So`z Ma’nosi Va Uning Valentligi. Toshkent.
  • Qodirov, M. va boshqalar, (2014). Ona Tili: 8-Sinf Uchun Darslik. Toshkent: Cho‘lpon.
  • Qurbonova, M. M. (2001). O‘zbek Tilshunosligida Formal-Funksional Yo‘Nalish va Sodda Gap Qurilishining Talqini: Filologiya fanlari doktori… dis. Toshkent.
  • Sayfullayeva, R.; Mengliyev, B.; Qurbonova, M. M.; Abuzalova, M.; Boqiyeva, G.; Yunusova, Z. (2009). Hozirgi O‘zbek Adabiy Tili. Toshkent.
  • Баскаков, Н. А. (1961). Простое предложение в каракалпакском языке // Исследования по сравнительной грамматике тюрских языков. ИИИ. Синтаксис. Мoсквa.
  • Дмитриев, Н. К. (1961). Детали простого предложения. Мoсквa.
  • Кузнецова, Е. В. (1983). О статусax слова. Исследования по семантике... - Уфа.
  • Литвин, Ф. А. (1984). Многозначность слов в языке и реч. Мoсквa.: Высшая школа.
  • Храковский, Б. С. (1985). Концепция членов предложения в русском язикознания ХIХ века.-В кн.: Грамматические концепции в язикознании ХIХ века. Л.

GAP VA SO‘Z KENGAYTIRUVCHILARIDA MARKAZ QURSHOVLILIK MUNOSABATI

Year 2023, Volume: 7 Issue: 2, 239 - 248, 20.12.2023
https://doi.org/10.30563/turklad.1300775

Abstract

Ushbu maqolada gapning semantik-struktur munosabatida so‘zlar bog‘lashuvi, ularning amaliy va noamaliy mavqeyi masalasi, gapning qurilish ashyosi bo‘lgan so‘zning gap qurilishiga bevosita yoki bilvosita ta’siri, ya’ni markaz sifatida o‘z atrofida ma’lum bir leksemalarni birlashtirishi yoki kengaytiruvchi sifatida qurshov vazifasini bajarish masalasi tahlilga tortiladi. Sintaksisning fundamental muammolaridan biri pog‘onali sintaktik tahlil, sintaktik aloqalar tushunchalari, gap bo‘laklarining iyerarxiyasi, markaz qurshovlilik munosabatining sintaktik sathda namoyon bo‘lishi, sodda gaplarda markaz va qurshov munosabatining voqelanishi, gapning LSQida so‘zlar bog‘lashuvini tahlil qilish orqali aktantlarning gap qurilish sathidagi vaziyatini aniqlashtirish, gapning til bosqichidagi lisoniy gap bo‘laklari (takibiy qismlari) o‘rtasidagi semantik, grammatik bog‘lanishni oydinlashtirish gap va so‘z kengaytiruvchisining iyerxiyadagi maqomi masalasi yoritiladi.

Supporting Institution

-

Project Number

-

Thanks

-

References

  • Iskandarova, Sh. M. (1999). O‘zbek Tili Leksikasini Mazmuniy Maydon Sifatida O`Rganish (Shaxs Mikromaydoni): Filol. Fanlari d-ri… dis. Toshkent.
  • Nurmonov, A. va boshq. (2015). Hozirgi O‘Zbek Adabiy Tili. Akademik Litsey va Kasb-Hunar Kollejlarining 3-Kurs Talabalari Uchun Darslik. Toshkent: ILM ZIYO.
  • Nurmonov, А. (1988). Gap Haqidagi Sintaktik Nazariyalar. Toshkent.
  • Qo‘chqortoyev, I. (1977). So`z Ma’nosi Va Uning Valentligi. Toshkent.
  • Qodirov, M. va boshqalar, (2014). Ona Tili: 8-Sinf Uchun Darslik. Toshkent: Cho‘lpon.
  • Qurbonova, M. M. (2001). O‘zbek Tilshunosligida Formal-Funksional Yo‘Nalish va Sodda Gap Qurilishining Talqini: Filologiya fanlari doktori… dis. Toshkent.
  • Sayfullayeva, R.; Mengliyev, B.; Qurbonova, M. M.; Abuzalova, M.; Boqiyeva, G.; Yunusova, Z. (2009). Hozirgi O‘zbek Adabiy Tili. Toshkent.
  • Баскаков, Н. А. (1961). Простое предложение в каракалпакском языке // Исследования по сравнительной грамматике тюрских языков. ИИИ. Синтаксис. Мoсквa.
  • Дмитриев, Н. К. (1961). Детали простого предложения. Мoсквa.
  • Кузнецова, Е. В. (1983). О статусax слова. Исследования по семантике... - Уфа.
  • Литвин, Ф. А. (1984). Многозначность слов в языке и реч. Мoсквa.: Высшая школа.
  • Храковский, Б. С. (1985). Концепция членов предложения в русском язикознания ХIХ века.-В кн.: Грамматические концепции в язикознании ХIХ века. Л.
There are 12 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects South-East (Latest Uyghur/Uzbek) Turkic Dialects and Literatures, Linguistics
Journal Section Research article
Authors

Mukhabbat Kurbanova 0000-0002-2303-0777

Dilobar Sulaymanova 0009-0003-9162-0044

Project Number -
Publication Date December 20, 2023
Submission Date May 22, 2023
Published in Issue Year 2023 Volume: 7 Issue: 2

Cite

APA Kurbanova, M., & Sulaymanova, D. (2023). GAP VA SO‘Z KENGAYTIRUVCHILARIDA MARKAZ QURSHOVLILIK MUNOSABATI. Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (TÜRKLAD), 7(2), 239-248. https://doi.org/10.30563/turklad.1300775

LİSANS

TÜRKLAD'ın içeriği Creative Commons Atıf-Gayriticari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.   E-ISSN: 2587-1293

Fırat Üniversitesi İnsani ve Sosyal Bilimler Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü – Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü, Rektörlük Yerleşkesi ELAZIĞ-TÜRKİYE / Telefon: +90 424 237 00 00 – 3525 / 3637; Belgeç: +90 424 233 00 62; elmek: uluturklad@gmail.com

13220  13225 13228 13230 13231 13234 13239 13241132411323813235132271438414444  16761