Contributions to derleme sözlüğü [compilation dictionary] from demirci dialect-2 (animals)

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 167 - 197, 20.12.2024

Cihan Çakmak

https://doi.org/10.30563/turklad.1482532

Öz

Language is an important carrier of culture that is passed down from generation to generation. Language, which develops and changes over time and constantly updates itself according to the requirements of the age, contains all the characteristics of oral culture. It is a known fact that many elements of language have changed with the developing technology and that many words, especially from the past, have become forgotten.
In order to preserve the language and transfer it to future generations, various dialect studies are carried out in the settlements where societies live. However, dialect studies, which are generally conducted in regional and provincial centers, do not allow the identification of dialect features in smaller settlements far from the center. For this reason, it is seen that in smaller settlements such as districts, villages and towns, many words that are in the past memory of the people and go back to the Old Turkic period still exist.
In this study, the words compiled from Demirci district center, one of the most distant districts of Manisa province, and 78 villages connected to the center were examined thematically. In the study where the vocabulary of animals is discussed, a comparison was made with the Derleme Sözlüğü [Compilation Dictionary] and words that are not included in the Derleme Sözlüğü [Compilation Dictionary] were identified.

Anahtar Kelimeler

Demirci Dialect, Derleme Sözlüğü [Compilation Dictionary], Animal Theme, Vocabulary

DEMİRCİ AĞZINDAN DERLEME SÖZLÜĞÜ’NE KATKILAR-2 (HAYVANLAR)

Öz

Dil, nesilden nesile aktarılan önemli bir kültür taşıyıcısıdır. Zamanla gelişen, değişen ve çağın gereklerine göre sürekli olarak kendini güncelleyen dil, sözlü kültürün tüm özelliklerini içinde barındırır. Gelişen teknoloji ile birlikte dile ait pek çok unsurun değiştiği ve özellikle eskiye dair pek çok kelimenin unutulmaya yüz tuttuğu bilinen bir gerçekliktir.
Dilin, korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması amacıyla toplumların yaşadıkları yerleşim yerlerinde çeşitli ağız çalışmaları yapılmaktadır. Ancak genellikle bölge ve il merkezlerine yönelik yapılan ağız çalışmaları merkeze uzak daha küçük yerleşim yerlerindeki ağız özelliklerinin tespit edilmesine imkân tanımamaktadır. Bu nedenle ilçe, köy, belde gibi daha küçük yerleşim yerlerinde halkın geçmişe dönük hafızasında yer alan ve Eski Türkçe dönemine kadar giden pek çok kelimenin hâlâ varlığını sürdürdüğü görülmektedir.
Bu çalışmada Manisa ilinin merkeze en uzak ilçelerinden Demirci ilçe merkezi ile merkeze bağlı 78 köyünden derlenen kelimeler tematik olarak incelenmiştir. Hayvanlara ait söz varlığının ele alındığı çalışmada, Derleme Sözlüğü ile karşılaştırma yapılmış ve Derleme Sözlüğü’nde yer almayan kelimeler tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Demirci Ağzı, Derleme Sözlüğü, Hayvan Teması, Söz Varlığı.

Kaynakça

• Çakmak, C. (2022). Demirci Söz Varlığı. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Çakmak, C. (2024). Demirci Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar-1 (Bitkiler). Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, C. 7, S. 2, s. 67-88.
• Derleme Sözlüğü (2009). C (I-VI) (Haz. Ömer Asım Aksoy vd.) Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• http://www.manisa.gov.tr/nufus-ve-dagilim (Erişim tarihi: 09.05.2024)
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri (sozluk.gov.tr) (Erişim tarihi: 22.02.2024)