Çağatayça +(X)mtUl yapım eki hakkında

Year 2012, Volume: 19 Issue: 1, 33 - 42, 01.04.2012

éva Kincses-nagy

https://doi.org/10.1501/Trkol_0000000234

Cited By: 2

Abstract

İlk olarak 14.yy.’da yazılan eserde geçmekte olan +(X)mtUl yapım eki, genellikle renk adlarına getirilen, türediği adın temsil ettiği renge yakın, ancak ondan daha hafif derecede bir özellik belirten küçültme-azaltma işlevli bir ektir. Makale ekin kökeniyle ilgili şimdiye dek yapılmış önerileri sıralayıp değerlendirdikten sonra yeni bir öneri sunuyor

Keywords

+(X)mtUl yapım eki, etimoloji, Moğolca-Türkçe dil ilişkisi

ON +(X)mtUl DERIVATIONAL AFFIX IN CHAGATAI LANGUAGE

Abstract

The paper deals with the origin of the suffix +(X)mtUl which was first attested in the 14th century. It is generally added to colour names, although not exclusively, with a diminutive function describing a lighter tone. The author sums up and evaluates the hypotheses of former scholars according to the history of the suffix and presents a new proposal

Keywords

suffix +(X)mtUl, etymology, Mongolic ‒ Turkic language contact

References

• ATALAY, B. (1970), Abuşka Lugatı veya Çağatay sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu.
• BARUTÇU-ÖZÖNDER, F. S. (1996), ‘Alî Şîr Nevâyî : Muḥâkemetü'l-luġateyn: Đki dilin Muhakemesi. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• DANKOFF, R., KELLY, J. (1982-1985), Maḥmūd al-Kāšġarī, Compendium of the Turkic Dialects (Dīwān Lugāt at-Turk) I-III, Harward University.
• DENY, J. (1921), Grammaire de la langue Turque (Dialecte osmanlı), Paris.
• DOERFER, G. (1963-1975), Die Türkischen und Mongolischen Elemente im Neupersischen I-IV, Wiesbaden.
• ECKMANN, J. (1959), “Das Tschagataische”, Philologiae Turcicae Fundamenta I, Wiesbaden, s. 138-160. (Deny, J. et al. (eds.).
• ECKMANN, J. (1966), Chagatai Manual, Bloomington.
• ERDAL, M. (1991), Old Turkic Word Formation: A Functional Approach to the Lexicon I-II, Wiesbaden.
• ERDAL, M. (2004), A Grammar of Old Turkic, Leiden.
• GABAĐN, A. VON (1945), Özbekische Grammatik mit Bibliographie, Lesestücken und Wörterverzeichnis, Leipzig ‒ Wien.
• GABAĐN, A. VON (19743 ), Alttürkische Grammatik, Wiesbaden.
• LAUDE-CĐRTAUTAS, I. (1961), Der Gebrauch der Farbbezeichnungen in den Türkdialekten, Wiesbaden.
• KONONOV, A. N. (1960), Grammatika Sovremennogo Uzbekskogo Literaturnogo Yazıka, Moskva – Leningrad.
• KOTWĐCZ, W. (1953), Studia nad językami ałtajskimi: Rocznik Orientalistyczny 16. 1-317.
• KÚNOS, I. (1902), Šejχ Sulejman Efendi’s Čagataj-Osmanisches Wörterbuch, Budapest. MAHMŪD ĐBN 'ALĪ AL-SARAYĪ, Nehcü'l-ferādīs. Uştmahlarnıng açuq yolı. Cennetlerin açık yolu. (tıpkıbasım ve çevriyazı: János Eckmann, Yayınlayanlar: Semih Tezcan, Hamza Zülfikar, Ankara 1995.) ME = POPPE 1938/1971.
• PC = PAVET DE COURTEĐLLE, A. (1870), Dictionnaire Turk-Oriental, Paris.
• POPPE, N. (1938/1971), Mongol´skij slovar´ Muqaddimat al-Adab I-II, Moskva – Leningrad.
• R = RADLOFF, W. (1960repr.), Versuch eines Wörterbuches der Türk-Dialekte. (Opyt slovarja tjurkskih narečij) I-IV, Pritsak, O. (intr.) Gravenhage.
• RAMSTEDT, G. J. (1935), Kalmükisches Wörterbuc,. Helsinki.
• RAMSTEDT, G. J. (1912), Zur Verbstammbildungslehre der mongolisch-türkischen Sprachen: JSFOu 28/3, s. 1-86. RAMSTEDT, G. J. (1952), Einführung in die altaische Sprachwissenschaft II, Formenlehre, Aalto, P. (ed.) Helsinki.
• RÄSÄNEN M. (1957), Materialen zur Morphologie der türkischen Sprachen, Helsinki.
• SCHÖNĐG, C. (2000), Mongolische Lehnwörter im Westoghusischen, Wiesbaden.
• ŞÇERBAK, A. M. (1962), Grammatika Starouzbekskogo Yazıka, Moskva –Leningrad.
• ŞÇERBAK, A. M. (1997), Rannie Tyurksko-Mongol´skie Yazıkovıe Svyazi VIII-XIV vv., Sankt-Peterburg.
• TENĐŞEV, Ė. R. (red.) (1988), Sravnitelʹno-Đstoriçeskaya Grammatika Tyurkskih Yazıko:, Morfologija, Moskva.
• TS (1963-1977): Tarama Sözlüğü XIII. yüzyıldan Beri Türkiye Türkçesiyle Yazılmış Kitaplardan Toplanan Tanıklariyle I-VIII, Ankara: Türk Dil Kurumu.
• TMEN = DOERFER (1963-1975).
• VÁMBÉRY, Á. (1862), Abuska Csagatajtörök szógyűjtemény, Pest.
• VÁMBÉRY, A. (1867), Ćagataische Sprachstudien, Leipzig.