MESNEVİDE HAYVAN KARAKTERLERİ (METAFORLARI)

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 1, 29 - 47, 31.05.2017

İsmail Hakkı Nur

Öz

Bu çalışmada 24 (yirmidört) tür üzerinde bir değerlendirme
yapılmaya çalışıldı. Bu çalışmanın amacı ünlü Türk düşünürü Mevlânâ Celâleddîn
Rûmî (1207-1273)’nin ahlâkın temel kavramlarından olan iyi ve kötü kavramlarını
hem nasıl değerlendirdiğini ve Ahlaki öğretisini Hayvan hikâyeleri ile insanı
nasıl bir araya getirdiğini ortaya koymaktır. Aynı zamanda Mevlana Mesnevi’de
kullandığı hayvanlara bazı karakterler yüklemiştir. Bu çalışma hayvan
karakterleri ile insan arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Böylelikle
düşünürümüzün ahlâk anlayışını ve ahlâkî yargıların belirlenmesi konusundaki
yaklaşımını belirginleştirmektedir. Bilindiği gibi düşünce tarihindeki ahlâkî
ekollerin ve görüşlerin şekillenmesinde ve iyi-kötü gibi ahlâkî terimlere
içerik kazandırılmasında benimsenen anlayışlar önemli rol oynamıştır. 

Anahtar Kelimeler

Mevlânâ, İyi, Kötü, Ahlâk, İslam Ahlâkı, Mesnevi ve Hayvanlar, metafor

ANİMAL METPHORS in MATHNAWİ

Öz

In
this study, 24 species were assessed on. The aim of this study was the famous
Turkish philosopher Mawlana Jalaluddin Rumi (1207-1273) of the basic concepts
of morality and how the evaluation is to examine the concepts of good and evil,
both ethical teachings to educate people with stories of animals. Mawlana
attributed some characters the animals used by in Mathnaw. The study was done
about animal stories and animal metaphors in Mathnawi. This allows us to
analyse his understanding of his ethical and actiological views. As it is known
that concepts of good and evil frame different schools and views of ethical
approaches in the history of thought. 

Anahtar Kelimeler

Mawlana, Good and Evil, İslamic Ethics, Ethics, Masnawi and animals, Metaphor

Kaynakça

• 1. Gölpınarlı, Abdülbâki, Mesnevî Tercemesi ve Şerhi, II. Basım. İnkılap ve Aka Kitapevi Basımevi, İstanbul.1984. 2. Nahîfî, Süleyman, Mesnevî-i Şerîf Tam Metin Tercümesi, Timaş Yay., İstanbul,2007. 3. Çev:Veled Çelebi İZBUDAK, Mevlānā, Mesnevi, Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları:60, İstanbul-2004, C.I/Beyit No. 825-835. 4. Özgün BAYKAL.1985. Mevlana’nın mesnevisinde hayvan hikayeleri. Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Basım evi.Sayı:3. Cilt:1,Sayfa:601-620. 5. Özgün BAYKAL.1964.. Mevlana’nın mesnevisinde hayvan hikaye ve motifleri.Şarkiyat Mecmuası, İ.Ü.Edebiyat Fak. Yayınları. Cilt:5.Sayfa:24-30 6. Furkan Abdulgaffar AKYAZI. Mevlana Celalettin Rumi’nin Mesnevi’sinde Geçen hayvanların Metaforik Anlatımı. Fârâbî e-dergi, Yıl: 1, Sayı: 1 / Aralık 2011. Sayfa: 122-139. 7. Çev: Veled Çelebi İzbudak, Mevlâna, Mesnevî, Önsözü C: I, İst. 1973. 8. Prof. Dr. İsmet KAYAOĞLU,Mevlana’da tabiat sevgisi.U VIII. Millî Mevlâna Kongresi, Tebliğler, S. Ü. Selçuklu Araştırmaları Merkezi Yay., Konya, 1996, s. 115-123) 9. Serpil YILMAZ,Mesnevide Geçen Hayvan Metafor’larının Tasavvufi yorumu. Yüksek Lisans Tezi.S.Ü.Sosyal Bilimler Ens. Temel İslam Bilimleri ABD.Tasavvuf Bilim Dalı. 2011,Konya. 10. Nejdet DURAK.Mevlana’nın Ahlak öğretisinde iyi ve kötü kavramları.. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Yıl: 2007/2, Sayı: 6. Sayfa.1-24. 11. Saim SAKAOĞLU,, “Mesnevi’deki Hikayelerin Kaynakları ve Tesirleri”, I. Milli Mevlana Kongresi (3-5 Mayıs 1985) Tebliğler, Konya 1985, s.105-113. 12. İsmail GÜLEÇ, Mesnevi’de Gecen “Taassup Yuzunden Hıristiyanları Olduren Yahudi Padisahın Hikayesi”ndeki Vezir, Aziz Pavlus mudur? Essays in Momery of Hazel E. Heughan, ed. Ismail Erunsal vd., Edinburgh: Hazel E. Heughan Educational Trust, 2007, s. 113-134. 13. Çev. Veled İzbudak. Mevlânâ,: Mesnevi I. 5. Baskı. İstanbul 1966,s 71 – 111. 14. BEYDABA. Kelile ve Dimne. Çeviren: Ömer Rıza Doğrul 1985, Ankara. 15. Mustafa AKSOY ‚ Mevlânâ Mesnevi’sinin Yaygın Olarak Okunmasına Ontolojik Bir Yaklaşım‛, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, Yazı 2007, S. 42, s. 123-136. 16. Nejdet DURAK, “Mesnevi'de Metaforik Anlatımlarda Kullanılan Hayvan Motifleri ve Felsefî Değerlendirmesi” Uluslararası Düşünce ve Sanatta Mevlânâ Sempozyumu, Çanakkale 2006, ss. 155–165. 17. Nihat KEKLİK, “Mevlânâ’da Metafor Yoluyla Felsefe”, Felsefe Arkivi, S. 26, İstanbul 1987, s.19–55, s. 48. 18. William L. REESE, Dictionary of Philosophy and Religion: Eastern and Western Thought, Humanity Books, New York 1996, s. 58. 19. Ahmet CEVİZCİ, Paradigma Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yayınları, İstanbul 1999, 203. 20. Ahmet ARSLAN, Felsefeye Giriş, Adres Yayınları, Ankara 2007, s. 129. 21. İoanna KUÇURADİ, Etik, Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, Ankara, 2006, s. 181. 22. Mevlânâ, Fîhi MâFih, Hazırlayan:Abdulbaki Gölpınarlı. Remzi Kitapevi.Yükselen Matbaası, İstanbul, 1959. s. 198-199 22/1- Mevlânâ, Fîhi MâFih, s. 59. 23. Mevlânâ, Dîvân-ı Kebîr, Hazırlayan: Abdulbaki Gölpınarlı. Remzi Kitapevi.Yükselen Matbaası, İstanbul, 1957. Cilt: I, s. 16, b. 104-105. 24. Ahmet ÖĞKE, “Mevlânâ’nın Mesnevî’sinde ‘Hâr (eşek) Metaforu”, Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, S. 18, Erkam Yay., Ankara, 2007. “Mevlânâ’nın Mesnevî’sinde ‘Hâr (eşek) Metaforu” , s.23-25. 25. Ahmet, Avni KONUK, Mesnevî-i Şerîf Şerhi, ( haz. Prof. Dr. Mehmet Demirci, Prof Dr. Mustafa Tahralı, Süleyman Gökbulut), Kitabevi Yay., İstanbul, 2008. 25/1- Ahmet Avni Konuk, a.g.e.,C.IV.s.348 25/2- Ahmet Avni Konuk. a.g.e.,C. I., s. 164-165. 25/3- Ahmet Avni Konuk.a.g.e., C. IX., s. 268 25/4- Ahmet Avni Konuk, a.g.e.,C. III., s. 321-322. 25/5- Ahmet Avni Konuk.a.g.e., C. IX., s.287 26. Mehmet DOĞAN, Büyük Türkçe Sözlük, İz.Yay., 11. Baskı, İstanbul, 1996, s. 874.ve 1416. 27. Ahmet ÖĞKE, Elmalı Erenlerinde Mana Dili, Elmalı Belediyesi Yay. Ankara, 2007, s. 120., 28. Ahmet ÖĞKE, “Mevlânâ’nın Mesnevî’sinde Öküz Metaforu”, Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, S. 22, Erkam Yay., Ankara, 2008. 29. Tâhirü’l-Mevlevî, Şerh-i Mesnevî, Selam Yay., Konya, 1967.C.I.Kitap.III.s.641 29/1- Tâhirü’l-Mevlevî, Şerh-i Mesnevî .age.c.III.kitap.II.s.454 29/2-Tâhirü’l-Mevlevî, Şerh-i Mesnevî. a.g.e., C. I., Kitap V., s. 1412. 30. Tâhirü’l-Mevlevî, Mesnevî Dersleri, C. II., Kısım, I., Işıl Matbaası, İstanbul, 1951, s. 1659, 1662. 31.http://www.halveti.net/Mesnevi.asp?mc=5&mid=30