Üniversite Öğrencilerinde Ahlaki Uzaklaşma Tutumunun Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 1 - 11, 05.08.2021

Mücahit Kağan , Müfide Merve Yazıcıoğlu

Öz

Bu çalışmanın amacı üniversite öğrencilerinde görülen ahlaki uzaklaşma tutumunun incelenmesi ve çeşitli demografik değişkenler tarafından farklılaşıp farklılaşmadığının ele alınmasıdır. Çalışma grubu, 2019-2020 eğitim öğretim yılı Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi’nde (EBYÜ) öğrenim görmekte olan 235 lisans öğrencisinden oluşmaktadır. Çalışma grubunun %61,7’sini kadın öğrenciler oluşturmakta iken %38,3’ünü erkek öğrenciler oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak Bandura ve arkadaşları (1996) tarafından geliştirilen, Gezici Yalçın ve arkadaşları (2016) tarafından Türkçeye uyarlanan Ahlaki Uzaklaşma Ölçeği ile araştırmacılar tarafından oluşturulan Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Araştırma modeli nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modelidir. Veri analizi için frekans ve betimleyici istatistikler, Kruskal Wallis testi ve Mann Whitney U testianalizleri uygulanmıştır. Yapılan analizler sonucunda elde edilen bulgulara göre, üniversite öğrencilerinde ahlaki uzaklaşma tutumunun düşük düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Çalışma grubunun ahlaki uzaklaşma ölçeğinden elde ettikleri puanların demografik özelliklerine göre farklılaşıp farklılaşmadığına bakıldığında, erkek öğrencilerde kadın öğrencilere göre ahlaki uzaklaşma tutumunun daha fazla görüldüğü tespit edilmiştir. Ancak ahlaki uzaklaşma tutumunun demografik değişkenlerden yaş, sosyo-ekonomik düzey, akademik başarı ve aile ikamet yerine göre istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık göstermediği bulunmuştur. Elde edilen sonuçlar ilgili alan yazın ışığında tartışılmış ve gerekli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ahlaki Uzaklaşma, Üniversite Öğrencileri, EBYÜ

Kaynakça

• Akgül, A. ve Çevik, O. (2003). İstatistiksel Analiz Teknikleri. Emek Ofset, Ankara.
• Bandura, A. (1990). Selective Activation and Disengagement of Moral Control. Journal of Social Issues, 46(1), 27-46.
• Bandura, A.; Barbaranelli, C., Caprara, G. V. and Pastorelli, C. (1996). Mechanisms Of Moral Disengagement İn The Exercise Of Moral Agency. Journal of Personality and Social Psychology, 71(2), 364-374.
• Bandura, A. (2002). Selective moral disengagement in the exercise of moral agency. Journal of Moral Education, 31(2), 101-119.
• Barchia, K. and Bussey, K. (2011). Individual And Collective Social Cognitive İnfluences On Peer Aggression: Exploring The Contribution Of Aggression Efficacy, Moral Disengagement and Collective Efficacy. Aggressive Behavior, 35, 1–14.
• Büyüköztürk, Ş. Çokluk, Ö. ve Köklü, N. (2015). Sosyal Bilimler İçin İstatistik, Ankara: Pegem Akademi, 7. Baskı.
• Byrnes, J. P., Mıller, D. C. and Schafer, W. D. (1999). Gender Differences İn Risk Taking: A Meta-Analysis, Psychological Bulletin, 125 (3); 367-383.
• Coker, K.L. (2007). Role Of Trauma In Socıal-Cognıtıve Adjustment Strategıes And Moral Dısengagement Among Afrıcan-Amerıcan Urban Youth. (Doctoral Dissertation). Proquest Dissertations Publishing, 3368970.
• Çetin, R. (2019). Ortaöğretim Öğrencilerinin Dindarlık Düzeyleri ve Ahlaki Çözülme Eğilimleri. Yüksek Lisans Tezi, Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Durmaz, M., Şener, O. A., İmamoğlu, O. (2019). Spor Fakültesi Öğrencilerinde Ahlaktan Uzaklaşma Eğilimleri. 2. Uluslararası Herkes İçin Spor Ve Wellness Kongresi, Tam Metin Kitabı, 638-645.
• Gencer, N. (2020). Gençlik Ve Ahlaki Kayıtsızlık: Lise Öğrencilerinin Ahlaki Kayıtsızlık Düzeyleri Üzerine Bir Değerlendirme. USBAD Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi 2(3), 308- 335.
• Gezici Yalçın, M., Şenyurt, A. Y., Gültepe, B. ve Coşkun, H. (2016). Ahlâkî Uzaklaşma Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması. Kalem Eğitim Ve İnsan Bilimleri Dergisi, 6 (1), 309-332.
• Güvendi, B. ve Işım Türksoy, A. (2019). Moral Disengagement And Aggression İn Fight Sport Athletes. Journal of Education And Training Studies, 7(7), 118-123.
• Karasar, N. (2015) . Bilimsel Araştırma Yöntemi. Nobel Akademik Yayıncılık, 28. Baskı.
• Kandemir Özdinç, N. (2019). Sibling Bullying and Peer Bullying Relations to Empathy, Moral Disengagament, Problem Solving and Parental Acceptance- Rejection. Doktora Tezi, Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Kocatürk, M. & Türk-Kurtça, T. (2020). Moral Disengagement, Attitudes Towards Violence And Irrational Beliefs As Predictors Of Bullying Cognition İn Adolescence. International Education Studies; Vol. 13, No. 10, 47-59.
• Kokkınos, C. M., Voulgarıdou, I. and Markos, A. (2016). Personality And Relational Aggression: Moral Disengagement and Friendship Quality As Mediators. Personality and Individual Differences, 95, 74-79. https://doi.org/10.1016/j.paid.2016.02.028
• Köklü, A. (2019). Ergenlerde Ahlaki Uzaklaşma ile Riskli Davranışlar ve Empati Yeteneği Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Beykent Üniversitesi.
• Malave, M. (2014). Unmet Needs and Moral Disengagement Among Inner-city, African American Adolescent Males. (Doctoral Dissertation). Proquest Dissertations Publishing, 3734078.
• Myers, J.R.O. (2015), Understandıng The Effects Of Parental Attachment And Student Resıdentıal Status On Socıal Adjustment And Moral Dısengagement In Emergıng Adulthood. (Doctoral Dissertation). Proquest Dissertations Publishing, 3664361.
• Okutan, N. (2016). Ahlaki Söylem Ve Siyasal Kimlik İle Ahlaki Çözülme Arasındaki İlişkiler, Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Özalp, U. ve Yirci, R. (2019). Meslek Lisesi Öğrencilerinin Ahlaki Uzaklaşma Algılarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (Özel Sayı), 1-16.
• Özkan, A. (2019). Üniversite Öğrencilerinin Narsisizm Düzeyleri ile Ahlaki Kayıtsızlık ve Saldırganlık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Paciello, M., Fida, R., Tramontano, C., Lupinetti, C., & Caprara, G. V. (2008). Stability and Change Of Moral Disengagement And İts İmpact On Aggression and Violence İn Late Adolescence. Child Development, 79,1288–1309.
• Parladıcı, R. M. (2020). Ergenlerde Problemli İnternet Kullanımı, Saldırganlık ve Olumlu Sosyal Davranış Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Ahlaki Uzaklaşmanın Aracı Rolü. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi.
• Perren, S., Gutzwiller Helfenfinger, E. (2012). Cyberbullying And Traditional Bullying İn Adolescence: Differential Roles Of Moral Disengagement, Moral Emotions, and Moralvalues. European Journal Of Developmental Psychology, 9, 195–209. Quarello, M. (2017). The Relationship Between Moral Disengagement and School Disengagement Among Court-Involved Youth. (Doctoral Dissertation). Proquest Dissertations Publishing, 10812047.
• Turner, R. M. (2008). Moral Disengagement as a Predictor of Bullying and Aggression: Are The Gender Differences?. (Doctoral Dissertation). Proquest Dissertations Publishing, 3315157.
• Thornberg, R. & Jungert, T. (2013). Bystander Behavior İn Bullying Situations: Basic Moral Sensitivity, Moral Disengagement And Defender Selfefficacy. Journal Of Adolescence, 36, 475–483.
• Yazıcıoğlu, M.M. (2020). Üniversite Öğrencilerinde Algılanan Sosyal Destek, Ahlaki Uzaklaşma ve Riskli Davranışlar Arasındaki ilişkilerin İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi,Erzincan.