Lise Öğrencilerindeki Psikolojik İyi Oluş İle Riskli Davranışlar Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 239 - 265, 01.01.2024

Utku Can , Mücahit Kağan

Öz

Bu çalışmada lise öğrencilerindeki riskli davranışlar ile psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmaktadır Ayrıca psikolojik iyi oluş ve riskli davranışlar çeşitli demografik değişkenler açısından incelenmektedir. Çalışma grubu 2022-2023 eğitim-öğretim yılında Elazığ İl Milli Eğitim Müdürlüğü bünyesinde bulunan devlet ve özel ortaöğretim okullarında öğrenimine devam etmekte olan 715 lise öğrencisinden oluşmaktadır. Çalışma grubu okul türüne göre 149 (%20,8) Sosyal Bilimler Lisesi, 267 (%37,3) Anadolu Lisesi ve 299 (%41,8) Meslek Lisesi öğrencisinden; sınıf düzeyine göre 191’i (%26,7) 9.sınıf, 193’ü (%27) 10.sınıf, 190’ı (%26,6) 11.sınıf, 141’i (%19,7) 12.sınıf öğrencisinden; cinsiyete göre ise 358’i (%50,1) kadın, 357’si (%49,9) erkek öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak Gençtanırım-Kuru (2010) tarafından geliştirilen Riskli Davranışlar Ölçeği, Diener, Scollon ve Lucas (2010) tarafından geliştirilen ve Telef (2013) tarafından Türkçeye uyarlaması yapılan Psikolojik İyi Oluş Ölçeği ile araştırmacılar tarafından oluşturulan Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Araştırma modeli nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modelidir. Veri analizi için betimleyici istatistikler, Kruskal Wallis testi ve Mann Whitney U testi analizleri uygulanmıştır. Yapılan analizler sonucunda elde edilen bulgulara göre, öğrencilerin psikolojik iyi oluş düzeyi ile riskli davranışları arasında negatif yönde yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Çalışma grubunun Psikolojik İyi Oluş Ölçeğinden elde ettikleri puanların demografik özelliklerine göre farklılaşıp farklılaşmadığına bakıldığında, kız öğrencilerin psikolojik iyi oluş puan ortalamalarının erkek öğrencilerin puan ortalamalarından daha yüksek olduğu; Sosyal Bilimler lisesi ve Anadolu lisesinde okuyan öğrencilerin psikolojik iyi oluş toplam puanlarının Mesleki ve Teknik Anadolu lisesinde okuyan öğrencilerin psikolojik iyi oluş toplam puanlarından daha yüksek olduğu ve 9.sınıfta ve 10.sınıfta okuyan öğrencilerin her iki sınıf düzeyinde de psikolojik iyi oluş toplam puanlarının 11 ve 12.sınıfta okuyan öğrencilerin psikolojik iyi oluş toplam puanlarından daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Çalışma grubunun Riskli Davranışlar Ölçeğinden elde ettikleri puanların demografik özelliklerine göre farklılaşıp farklılaşmadığına bakıldığında, erkek öğrencilerin riskli davranışlar puan ortalamalarının kız öğrencilerin puan ortalamalarından daha yüksek olduğu; Mesleki ve Teknik Anadolu lisesinde okuyan öğrencilerin riskli davranışlar toplam puanlarının Sosyal Bilimler lisesi ve Anadolu lisesinde okuyan öğrencilerin riskli davranışlar toplam puanlarından daha yüksek olduğu; 11.sınıfta ve 12.sınıfta okuyan öğrencilerin her iki sınıf düzeyinde de riskli davranışlar toplam puanlarının 9.sınıf ve 10.sınıfta okuyan öğrencilerin riskli davranışlar toplam puanlarından daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlar ilgili alan yazın ışığında tartışılmış ve gerekli önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar kelimeler: Riskli Davranışlar, Psikolojik İyi Oluş, Lise Öğrencileri

Anahtar Kelimeler

Anahtar kelimeler: Riskli Davranışlar, Psikolojik İyi Oluş, Lise Öğrencileri

Kaynakça

• Aras, Ş., Günay, T., Özan, S. ve Orçın, E. (2007). İzmir ilinde lise öğrencilerinin riskli davranışları. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 8, 186-196.
• Can, U. (2023). Lise Öğrencilerinde Psikolojik İyi Oluş, Algılanan Sosyal Destek ve Riskli Davranışlar Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Yüksek lisans tezi. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Erzincan.
• Çalışkan, S. (2021). Ergenlerin sahip olduğu gelecek beklentisi, umut ve psikolojik iyi oluş düzeyi arasındaki yordayıcı ilişkiler. Yüksek lisans tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Deniz, N. (2011). Liseye Devam Eden Ergenlerin Risk Alma Davranışları İle Mükemmeliyetçilik Düzeyleri Arasındaki İlişki. Yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Diener, E., Suh, E. M., Lucas, R. E. ve Smith, H. L. (1999). Subjective weil-being: Three decades of progress. Psychological Bulletin, 125(2), 276-302. https://doi.org/10.1037/0033-2909.125.2.276
• Flowers, L. A. (2002). Developing purpose in college: Differences between freshmen and seniors. College Student Journal, 36, 478-484.
• Glozah, F. N. (2013). Effects of academic stress and perceived social support on the psychological wellbeing of adolescents in Ghana. Open Journal of Medical Psychology, 2, 143-150.
• Görüroğlu, Y. (2019). Ergenlerde riskli davranışlar ile anne-baba tutumlarının belirlenmesi. Yüksek lisans tezi. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi, Hatay.
• Gulacti, F. (2014). Investigating University Students’ Predictors of Psychological Well-Being. International Journal of Academic Research, 6, 318–324. DOI:10.7813/2075-4124.2014/6-1/B.43
• Güler, M. (2019). Üniversite öğrencilerinde, siber zorbalık ve psikolojik iyi oluşun incelenmesi. Yüksek lisans tezi. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Erzincan.
• Gülgez, Ö.E. (2007). Lise Öğrencilerinin Olumsuz Risk Alma Davranışlarının Psikolojik Belirtiler, Yas ve Cinsiyet Değişkenleri Açısından İncelenmesi: Ankara İli Örneği. Yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.