A Myth About the Emergence of the Qaramanid Dynasty as Reflected in the Ottoman Sources

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 12 - 21, 22.12.2022

Mehmet Akif Erdoğru

https://doi.org/10.56252/turktarars.1149545

Öz

The issue of when and how the Qaramanid dynasty or tribe that founded the Qaramanid state came to Anatolia is still an unsolved historical problem. The view put forward by famous Turkologist the late Fuat Köprülü (1890-1966) in 1922 remains largely valid. This issue will remain unresolved unless a new source work is released. The general view was that the Qaramanid tribe, belonging to the Afshar branch of the Oghuzs who escaped from the Mongol invasion, came to the Shirvan or Arran region of Azerbaijan. From here they came to Ermenak by way of Sivas. It was claimed that the Babai uprising of Sivas had an impact on the establishment of the Qaramanid State. In the middle of the thirteenth century, the Qaraman tribe began to act independently in Ermenak, which was situated in the Seljuk-Armenian border (uc), under the leadership of Qaraman Bey. Their relations with the Mongols, Armenians and Seljuk sultans were not regular. They have dealt with plunder in the region. When Qaraman Bey captured the fortress of Ermenak from the Armenians, he turned this place into a political center. Later he captured the town of Laranda.
Seljuk, Arab and Armenian historical sources related to this subject have been extensively studied by scholars. Whether the information given by the Mamluk historians about the Qaramanids is reliable or not is an issue that needs to be addressed separately. Ottoman chroniclers such as Mustafa Ali, Ruhi, Müneccimbaşı, Kâtip Çelebi, Hayrullah Efendi, Hezarfen Hüseyin Efendi, Cenabi, Rustem Pasha and Müneccimbaşı also contemplated the emergence of the Qaramanid dynasty. However, these sources are problematic in terms of historical methodology, since they are of late date. As a matter of fact, Fuat Köprülü did not take these sources into account. Most likely, these are just a compilation. The information in the Şikari History, the official history of the Qaramanids, and the information given by Ottoman chroniclers do not match with each other. In this article, we are at least publishing these texts about the Qaramanids. The problem unfortunately remains unresolved.

Anahtar Kelimeler

Avsar, Qaramanoghullari, Qaramanids, Ermenak, Seljuks, Oghuzs

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

Sara Nur Yıldız

A MYTH ABOUT THE EMERGENCE OF THE QARAMANID DYNASTY AS REFLECTED IN THE OTTOMAN SOURCES

Öz

Karaman Devletini kuran Karamanlı hanedanının veya boyunun Anadolu’ya ne zaman ve nasıl geldiği konusu, halâ çözümlenememiş tarihsel bir problemdir. Ünlü Türkolog merhum Fuat Köprülü’nün (1890-1966), 1922 yılında ileri sürdüğü görüş, büyük ölçüde geçerliliğini halâ korumaktadır. Yeni bir kaynak eser çıkmadığı sürece, bu sorun, çözümlenmeden kalacaktır. Genel görüş, Moğol istilasından kaçan Oğuzların Afşar şubesine mensup Karamanlı boyunun Azerbaycan’ın Şirvan veya Arran bölgesine geldikleridir. Buradan da Sivas yoluyla Ermenak havalisine gelmişlerdir. Sivas’ta çıkan Babaî ayaklanmasının, Karaman devletinin kurulmasında tesiri olduğu ileri sürülür. On üçüncü yüzyıl ortalarında Selçuklu-Ermeni uc bölgesi olan Ermenak’ta, Karaman Beyin riyasetinde, Karamanlı aşireti bağımsız davranmaya başlamıştır. Bunların, Moğollar, Ermeniler ve Selçuklu sultanlarıyla ilişkileri düzenli değildir. Onlar, bu bölgede, yağma ve talan ile uğraşmışlardır. Karaman Bey, Ermenak’ı Ermenilerden alınca, burayı siyasi bir merkez haline getirmiştir. Daha sonra Larende’yi ele geçirmiştir. Bu konuyla ilgili Selçuklu, Arap ve Ermeni kaynakları, büyük ölçüde incelenmiştir. Karamanlılar hakkında Memluklu tarihçilerinin bu konuda verdiği bilgilerin güvenilir olup olmadığı ayrıca ele alınması gereken bir konudur. Mustafa Ali, Ruhi, Müneccimbaşı, Kâtip Çelebi, Hayrullah Efendi, Hezarfen Hüseyin Efendi, Cenabi ve Müneccimbaşı gibi Osmanlı vakanüvisleri de, Karamanlı hanedanının ortaya çıkışı üzerine kafa yormuşlardır. Ancak bu kaynaklar, geç tarihli olduğundan dolayı, tarih metodolojisi açısından sorunludur. Nitekim ünlü makalesinde Fuat Köprülü bu kaynakların çoğunu dikkate almamıştır. Ancak, Osmanlı tarihçilerinin, bu konuyu nasıl algıladıklarını göstermesi açısından, bu metinler önemlidir. Bu konudaki Osmanlı metinlerinin, kaynağı da belirsizdir. Büyük ihtimalle, bunlar bir derlemeden ibarettir. Karamanlıların resmi tarihi Şikarî Tarihi’ndeki bilgiler ile Osmanlı tarihçilerinin verdikleri bilgiler birbiriyle uyuşmaz. Biz bu makalemizde, en azından, Karamanlılarla ilgili bu metinleri bir araya getirerek yayınlamaktayız. Yukarıda belirttiğimiz gibi, sorun, ne yazık ki çözümlenmeden kalmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ermenak, Avşar, Karamanlılar, Selçuklular, Karamanoğulları, Oğuzlar

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Cahen, Claude, Baba’i, EI, vol. 1, second edition, Leiden, pp. 843-844.
• Cengiz, Halil Erdoğan, Yücel, Yaşar, ‘Ruhi Tarihi’, TTK Belgeler, XIV/ 18, Ankara 1989-1992, pp.359-472.
• Erdoğru, Mehmet Akif, ‘The Titles and Epithets Received by the Qaramanids According to the Inscriptions’, Selçuklu Araştırmaları Dergisi, 16, Spring 2022, Konya, pp. 109-124.
• Katip Çelebi, Cihannüma, the Müteferrika edition, İstanbul, p. 614.
• Köprülü, Fuat, ‘Anadolu Beylikleri Tarihine Aid Notlar’, İzmir Araştırmaları Dergisi, 3, Latinized by M. Akif Erdoğru, İzmir 2016, p. 93.
• Köprülü, Fuat, ‘Anadolu’da İslamiyet’, Edebiyat Fakültesi Mecmuası, 2/4, Eylül 1338.
• Sümer, Faruk, Karaman Oghullari, EI, vol. IV, second edition, Leiden 1997, s. 619.
• Sümer, Faruk, Karamanoğulları, DİA, vol. 4, İstanbul 2001, p. 209.
• Şikari Karamanname, Ed. Metin Sözen, Necdet Sakaoğlu, İstanbul 2005, pp. 43-45.
• Tekindağ, M. C. Şehabeddin, ‘Karamanlılar’, İslam Ansiklopedisi, 6. Cilt, Eskişehir 1997, second edition, p. 316.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri, Turkish Historical Society publication, 2. Edition, Ankara 1969, p. XIII.
• Yıldız, Sara Nur, Mongol Rule in the Thirteenth Seljuk Anatolia: The Politics of Conquest and History Writing, 1243-1282, unpublished doctoral thesis, The University of Chicago, Department of Near East Languages and Civilizations, 2006, p. 388-410.
• Hüseyin Efendi Hezarfen, Tenkih-i Tevarih-i Müluk, Paris Copy, pp. 118-119, dated 24 Shawwal 1083 (12 February 1673)