PLATON’UN ŞÖLEN’İ BAĞLAMINDA EROS KAVRAMI İLE TASAVVUFTAKİ AŞK KAVRAMI

Year 2018, Volume: 1 Issue: 13, 432 - 451, 25.06.2018

Süleyman Dönmez , Hüseyin âdem Tülüce , Zafer Çaylı

Abstract

Biz bu çalışmamızda Batı
medeniyetindeki sevgi ile doğrudan bağlantılı çeşitli kavramları ele alıp İslam
medeniyetinde var olan kavramlarla karşılaştırıp aralarındaki benzerlik ve
farklılıkları ortaya koymaya çalışacağız. Diğer yandan sevgiyi edebiyat ve
tasavvufta olduğu gibi duygunun konusu değil düşüncenin konusu yapmaya gayret
göstereceğiz. Bu çerçevede Batı düşünce tarihinde kullanılan “eros”, “agape”,
“philio” ve “storge” kavramlarının açıklamasını yapıp aralarındaki anlam
farkları ile ilişkisine dikkat çekeceğiz. Bununla birlikte merkeze aldığımız
sözcük “eros” olacak.  İslam medeniyetinde
kullanılan “muhabbet, aşk, sevgi” gibi kavramları açıklayıp Batı’da kullanılan
benzer kavramlarla olan anlam farklılıklarına değineceğiz. Burada ise merkeze
aldığımız sözcük “aşk” olacak. Ayrıca “eros” ve “Afrodit” kavramlarını “nous”
ve “logos” kavramları çerçevesinde çözümleyeceğiz. “Eros”u “nous” bağlamında
harekete geçirici içsel güç olarak değerlendirirken “afrodit”i ise “dile gelen
dışsal logos” olarak değerlendireceğiz. Bu karşılaştırma sürecinde İslam
medeniyetinde kullanılan aşk kavramının “eros”la olan benzerliğini ve
“muhabbet” kavramının “logos”la benzerliğini ortaya koymayı deneyeceğiz.
Çalışmamızın merkezine Platon’un Şölen adlı eserindeki “eros” kavramını aldık.
Şölen’de Platon “eros”un farklı tanımları ve özelliklerini ortaya koyar.
“Eros”, esas itibariyle içsel hareket ettirici bir tinsel güçtür. Bu tinsel
güç, varlıklar üzerinde farklı şekillerde tezahür eder. Burada “nous” kavramı
üzerinden “eros” kavramını açıklamaya çalışacağız. “Eros”un farklı varlıklardaki
tezahürünü ele alırken “afrodit”in maddî yani tensel boyutu üzerinde duracağız.
“Afrodit”teki bu tensel boyutu ise “logos” bağlamında açıklayacağız. Son olarak
günümüz dünyasında “aşk”ın cinsellik ve sevgiden kopuşunu ele alacağız. Modern
hayatta nasıl ki görüngüler esas kabul edilmiş ve asıl olandan uzaklaşılmışsa
“aşk”, mutlak bir güzellik olarak insanların hayatından uzaklaşmış ve bir
görsel meta haline getirilmiştir. “Aşk” adı altında metalaşan şey ise
cinselliktir.

Anahtar Kelimeler: 

Keywords

Eros, Şölen, Platon, Aşk, Logos, Nous

References

• ADAMSON,P., TAYLOR,R.C. (2008). İslam Felsefesine Giriş, Çev: Cüneyt Kaya, Küre Yayınları, İstanbul.
• EKİCİ, Mustafa. (2006). Hıristiyanlıkta Ve İslam’da Sevgi (Basılmamış yüksek lisans tezi) Ankara.
• GÜRER, Betül. (2017). Ahmed Yesevî’nin Dîvân-I Hikmet’i Ekseninde Tasavvufi Düşüncede İlahi Aşk, Bilig, KIŞ/2017/SAYI 80,17-41.
• GÖRKAŞ, İrfan. (2016) Halveti Halifesi Yozgatlı Büyükşeyh Ahmet Efendi’de Aşk Kavramı, https://bozoksempozyumu.bozok.edu.tr/dosya/cilt4/445-456.pdf (22.06.2018).
• HAMİLTON.E., (2016). Mitologya, Varlık Yayınları, Çev: Ülkü Tamer, İstanbul.
• MAY, Rollo. (2016). Aşk ve İrade, Çev. Judit Namer, İstanbul, Okuyan Us Yay.
• PETERS, Francis E. (2004). Antik Yunan Felsefesi Terimleri Sözlüğü, Çev: Hakkı Hünler, Paradigma Yayınları, İstanbul.
• PLATON, (2011). Three Dialogues: Protagoras, Philebus, and Gorgias. Tr. by Benjamin Jowett. s. 15, New York:2011 Cosimo.
• PLATON, (2007). Symposion. Çev. Eyüp Çoraklı. S. 45-47 Kabalcı Yay. İstanbul.
• PLATON, (2005). Şölen. Çev: Cüneyt Çetinkaya, Bordo-Siyah Yayınları, Dünya Klasikleri-Felsefe, İstanbul.
• TAŞDELEN, Vefa. (e.t.2018) Bir Güzellik Ve Sevgi Felsefesi: Platon’un Şölen Diyaloğu ile Fuzûlî’nin Leylâ Ve Mecnun Mesnevîsinin Karşılaştırılması.
• http://www.ayk.gov.tr/wp-content/uploads (22.06.2018).
• VEYSAL, Çetin (e.t.2018) Cinsellik, Sevgi Ve Aşkın Diyalektiği (http://www.flsfdergisi.com/sayi9/49-76.pdf) (22.06.2018).
• https://www.communio-icr.com/articles/view/eros-and-agap-the-divine-passion-of-love) (Eros and Agape: The Divine Passion of Love -Ysabel de Andia. (22.06.2018).
• https://www.mcleanbible.org/sites/default/files/MultiplyResources/Chap3/GreekWordsforLov WS_Chapter3.pdf) (22.06.2018).
• https://www.etimolojiturkce.com/kelime/a%C5%9Fk1 (22.06.2018).