Çölyak Hastalığı İle Tamamlayıcı Beslenme, Anne Sütü Ve Emzirme İlişkisi

Yıl 2021, , 85 - 98, 30.12.2021

Hande Öngün , Hayriye Yıldırım

https://doi.org/10.51536/tusbad.804950

Öz

Gluten Enteropatisi veya Çölyak Sprue olarak da bilinen Çölyak Hastalığı (ÇH), gluten içeren yiyeceklerle yaşamın ilk aylarındaki tamamlayıcı beslenme sürecinde tanışılması ile ortaya çıkan kronik otoimmün bir ince bağırsak hastalığıdır. Çevresel etmen olan glutenin tetikleyici özelliğinin ortadan kaldırılması ile ömür boyu süren tıbbi beslenme tedavisi sonucunda tam düzelme sağlanabilmektedir. Az miktarda yulafta bulunmakla birlikte daha çok arpa, çavdar ve buğdaydaki bitkisel protein glutenin diyetten elimine edilmesi gereklidir. Hastalığı aktive etmeyen taneler ise mısır, pirinç ve ülkemizde karabuğday olarak bilinen greçkadır. Çölyak Hastalığı ile anne sütü, tamamlayıcı beslenme uygulamaları, glutene başlama yaşının etkisi ve emzirmenin koruyuculuğu üzerindeki tartışmalar devam etmektedir. Anne sütü ve emzirmenin klinik semptomların ortaya çıkışını önleyip önlemediği ya da geciktirip geciktirmediği; tamamlayıcı beslenme döneminde glutenle tanışma zamanlamasının veya gluten miktarının ne olması gerektiği ile ilgili konular halen çelişkilidir. Öte yandan Avrupa Pediatrik Gastroenteroloji, Hepatoloji ve Beslenme Birliği (ESPGHAN) tarafından tamamlayıcı beslenme dönemindeki glutenle tanışma zamanının erken (<4 ay) ya da geç (≥7 ay) olmaması gerektiği ve glutenin beslenme programına dahil edilirken emzirmenin de sürdürülmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Bu yazıda tamamlayıcı beslenmenin ÇH semptomlarının başlangıcı üzerindeki etkisi ile anne sütü ve emzirme ilişkisine dair çalışmalar irdelenerek güncel literatürün derlenmesi hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Anne Sütü, Çölyak Hastalığı, Emzirme, Glutensiz Diyet

The Relationship Between Celiac Disease and Complementary Feeding, Breast Milk and Breast-feeding

Öz

Celiac Disease (CD), also known as Gluten Enteropathy or Celiac Sprue, is an autoimmune chronic intestinal disease that occurs when gluten-containing foods are introduced during the complementary feeding process in the first months of life. In order to eliminate the triggering feature of gluten, which is an environmental factor, a full recovery can be achieved as a result of the effect of lifelong medical nutrition therapy. Although there is a small amount of oats, the vegetable protein gluten in mostly barley, rye and wheat should be completely eliminated from the diet. The grains that do not activate the disease are corn, rice and greçka known as buckwheat in our country. Discussions continue on the effect of age at initiation of gluten and the protection of breast-feeding in breast milk and complementary feeding practices with Celiac Disease. There are still controversies regarding whether breast milk prevents or delays the emergence of clinical symptoms in CD, or whether the timing of gluten introduction and the amount of gluten should be during the complementary feeding period. On the other hand, it is emphasized by the European Association of Pediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition (ESPGHAN) that the time to meet gluten in the complementary feeding period should not be early (<4 months) or late (≥7 months) and breast-feeding should be continued while gluten is included in the nutrition program. In this article, it is aimed to review the current literature by examining the effects of complementary feeding on the onset of symptoms and the relationship between breast milk and breast-feeding in Celiac Disease.

Anahtar Kelimeler

Breast-feeding, Breast milk, Coeliac Disease, Gluten-Free Diet

Kaynakça

• 1.Husby S, Koletzko S, Korponay-Szabo IR, Mearin ML, Phillips A, Shamir R, et al. European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition guidelines for the diagnosis of coeliac disease. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition. 2020 70 (1): 141–156
• 2. Vriezinga, S.L., et al.Randomized Feeding Intervention in Infants at High Risk for Celiac Disease. N Engl J Med 2014; 371;14
• 3. Biesiekierski, J. R. What is gluten? Journal of gastroenterology and hepatolog. 2017.32, 78-81.
• 4. Lionetti, E., et al.Introduction of Gluten, HLA Status, and the Risk of Celiac Disease in Children. Sütten Kesme ve ÇH Riski SIGENP.N Engl J Med 2014; 371: 1295-1303
• 5. Metin S. Çölyak Hastalığında Nutrisyon. Güncel Gastroenteroloji Dergisi, 2016; 20(3):259-262
• 6. Şanlıer, N. ve Bolluk, S. Çölyak Hastalığının Önlenmesinde Bebek Beslenmesinin Önemi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. ACU Sağlık Bil Derg 2014(1):15-19 Cilt: 5
• 7. Pinto-Sanchez et al. Gluten Introduction to Infant Feeding and Risk of Celiac Disease: Systematic Review and Meta-Analysis. The Journal of Pediatrics. 2015; Volume 168, Pages 132–143.e3
• 8. Dalgıç, B. Sarı, S. Özcan, B. Baştürk, B. Ensari, A. Eğritaş, O. ve ark. Türk çocuklarında çölyak hastalığı ile ilişkili olası etmen ve belirtilerin değerlendirilmesi. Turk Arch Ped 2011;46:323-330.
• 9. Emiroğlu, H.H ve ark. Çölyak Hastalığı Tanısı ile İzlenen Çocuklarda Klinik Özellikler: Tek Merkez Sonuçları. J Contemp Med 2017; 7(4): 333-339
• 10. Dimitri Poddighe, Marzhan Rakhimzhanova,Yelena Marchenko, Carlo Catassi. Pediatric Celiac Disease in Central and East Asia: Current Knowledge and Prevalence. Medicina 2019, 55, 11
• 11. Ludvigsson, Jonas F.and Green, Peter H.R. The Missing Environmental Factor in Celiac Disease. N Engl J Med 2014; 371:1341-1343
• 12. A Ivarsson, L A Persson, L Nyström, H Ascher, B Cavell, L Danielsson, A Dannaeus, T Lindberg, B Lindquist, L Stenhammar, O Hernell. Epidemic of coeliac disease in Swedish children.Acta Paediatr. 2000 Feb;89(2):165-71.
• 13. Kuloğlu, Z. Çölyak Hastalığı. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi Turkish Journal of Pediatric Disease. 2014;8(2) : 105-111
• 14. Topal, S., Çınar, N., Altınkaynak, S. Süt Çocukluğu Döneminde Beslenme. DÜ Sağlık Bil Enst Derg Journal of Duzce University Health Sciences Institute / J DU Health Sci Inst 2016; 6 (1): 63-70
• 15. Guandalini S. The approach to Celiac Disease in children. Int J Pediatr Adolesc Med. 2017 Sep; 4(3): 124–127.
• 16. Szajewska H, Shamir R, Mearin L, et al. Gluten Introduction and the Risk of Coeliac Disease: A Position Paper by the European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition. J Pediatr Gastroenterol Nutr 2016;62(3):50713.
• 17. Ivarsson A, Hernell O, Stenlund H, Persson LA. Breast-feeding protects against celiac disease. Am J Clin Nutr 2002 ; 75:5 914 – 921
• 18. Pekcan, G. Tamamlayıcı Beslenme: Avrupa Pediatrik Gastroenteroloji, Hepatoloji ve Beslenme (ESPHGAN) Birliği Komitesi Görüş Raporu. Bes Diy Derg 2018;46(1):1-6
• 19. Yazıcı, B. Tamamlayıcı Beslenme. Klinik Tıp Pediatri Dergisi 2018;10(1): 7-16
• 20. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, TNSA, 2018. T.C Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ve TÜBİTAK. Syf :143-146
• 21. Silano, M., Agostoni, C., Guandalini, S. Effect of the timing of gluten introduction on the development of celiac disease. World J Gastroenterol 2010 April 28; 16(16): 1939-1942
• 22. Radlovic, Nedeljko P., et al. Influence of Early Feeding Practices on Celiac Disease in Infants Clinical Sciences Croat Med J. 2010; 51: 417-22
• 23. Stordal, K. et al. Early Feeding and Risk of Celiac Disease in a Prospective Birth Cohort. PEDIATRICS Volume 132, Number 5, November 2013
• 24. PreventCD: European scientific research project to prevent coeliac disease. [Internet]. 2021 [cited 2021, Ağustos 30]. Available from https://preventceliacdisease.com/en/
• 25. Chmielewska, A. et al.Celiac Disease – Prevention Strategies through Early Infant Nutrition. Evidence-Based Research in Pediatric Nutrition. World Rev Nutr Diet. Basel, Karger, 2013, vol 108, pp 91–97
• 26. Lionetti, E., et al. Long-Term Outcome of Potential Celiac Disease in Genetically at-Risk Children: The Prospective CELIPREV Cohort Study. J Clin Med. 2019 5 Şub; 8 (2). 186
• 27. Chmielewska, A. et al. Primary Prevention of Celiac Disease: Environmental Factors with a Focus on Early Nutrition. Ann Nutr Metab 2015;67(suppl 2):43–50
• 28. Zingone, F. et al. Case report With antitransglutaminase antibodies in the breast milk, is breastfeeding beneficial or harmful? Celiac Center, Gastrointestinal Unit, AOU S. Nutrition 41 (2017) 126–127
• 29. Aronsson, C., A. et al. Age at Gluten Introduction and Risk of Celiac Disease. TEDDY STUDY GROUP PEDIATRICS. Volume 135, Number 2, February 2015
• 30. Yıldırım, E. (2020). Çölyak hastalığı ve glutensiz beslenme, Genel Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(3), 175- 187
• 31. Ulusoy H.G., Rakıcıoğlu N. (2019) Glutensiz Diyetin Sağlık Üzerine Etkileri. Bes Diy Derg, 47(2), 87-92
• 32. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Daire Başkanlığı. (2019). Çölyak Hastalığında Aile Hekimleri İçin Tanı, Tedavi ve İzlem Rehberi, Sağlık Bakanlığı Yayın No: 1111, Ankara
• 33. Tunçer, E., Yabancı Ayhan, N. Çölyak Hastalığında Mikro Besin Ögesi Eksiklikleri Ve Beslenme Önerileri. BANÜ Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi. (2021). 3(1), 29-38.