Ülkemizdeki Palyatif Bakım Modeli ve Ölçüm Araçlarının Kullanımının Değerlendirilmesi

Yıl 2021, , 30 - 41, 30.12.2021

Merve Çelik , Ayşegül Koç

https://doi.org/10.51536/tusbad.959906

Öz

Dünya nüfusunun giderek yaşlanması, kronik hastalıklardaki artış palyatif bakıma olan ihtiyacı arttırmıştır. Palyatif bakımın amacı, ağrı ve diğer semptomların giderilmesi, hafifletilmesi, hasta birey ve bakım verenlerinin bireysel ihtiyaçlarına göre gereksinimin karşılanması ve yaşam kalitesinin arttırılmasıdır. Ciddi hastalıkla baş eden hasta birey ve bakım verenlerinin sıkıntılarının giderilmesi profesyonel sağlık ekibinin önemli sorumluluğudur. Birey, hastalık tanısını alır almaz başlayan palyatif bakım hizmeti boyunca sağlık ekibinin, hasta birey ve ailesine destek olması, bütüncül bakış açısı ile kapsamlı bir şekilde değerlendirip iyilik hallerini sürdürmelerini desteklemesi beklenmektedir. Ölüm sonrası yas sürecinde bakım verenlerin sıkıntılarının giderilmesi ile palyatif bakım hizmeti devam etmektedir. Palyatif bakım ekibinin üyeleri, bakım ve tedavinin istenilen düzeyde olması için palyatif bakım hakkında nitelikli olmalıdır. Eğitim ve klinik deneyimin önemli olduğu palyatif bakım alanında, sağlık profesyonellerinin palyatif bakım hakkında bilgilerinin geçerli ve güvenilir ölçüm araçları ile değerlendirilmesi palyatif bakımın kalitesini arttıracaktır. Palyatif bakım bilgisini değerlendiren ölçüm araçlarının sayısı artmakla beraber ülkemizde palyatif bakım bilgisini ölçmeye yönelik sınırlı, geçerli ve güvenilir ölçüm araçlarına rastlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Palyatif bakım, hemşirelik, öğrenci, geçerlik, güvenirlik

Evaluation of Palliative Care Model and Use of Measurement Tools in Our Country

Öz

The aging of the world population and the increase in chronic diseases have increased the need for palliative care. The aim of palliative care is to relieve and alleviate pain and other symptoms, to meet the needs of the patient and their caregivers according to their individual needs and to increase the quality of life. It is the important responsibility of the professional health team to eliminate the problems of patients and caregivers who are coping with a serious illness. During the palliative care service, which starts as soon as the individual is diagnosed with the disease, it is expected that the healthcare team will support the patient and their families, evaluate them comprehensively with a holistic perspective and support them to maintain their well-being. Palliative care service continues with the elimination of the problems of caregivers during the post-death mourning process. Members of the palliative care team must be qualified about palliative care so that care and treatment are at the desired level. In the field of palliative care, where education and clinical experience are important, evaluating the knowledge of health professionals about palliative care with valid and reliable measurement tools will increase the quality of palliative care. Although the number of measurement tools evaluating palliative care information is increasing, there are limited, valid and reliable measurement tools to measure palliative care information in our country.

Anahtar Kelimeler

Nursing, Palliative care, Student, Reliability, Validity

Kaynakça

• 1. Fadıloğlu Ç. Kanserde Palyatif Bakım. Can G (editör). Onkoloji Hemşireliği, 2. Baskı, Ankara. Nobel Tıp Kitapevleri; 2019. s. 1157-1175.
• 2. Şahan Uslu F, Terzioğlu F. Dünyada ve Türkiye’de palyatif bakım eğitim ve örgütlenmesi. Cumhuriyet Hem Der. 2015; 4(2):81-90.
• 3. Ulusoy S. Hemşirelerin Palyatif Bakıma Yönelik Bilgi Ve Tutumları, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Evde Bakım Hemşireliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 2019.
• 4. Sarman A. Palyatif/pediatrik palyatif bakımın tarihsel gelişim süreci, ilkeleri ve hemşirelik bakımı. BAUN Sağ Bil Derg. 2019; 8(3):153-160.
• 5. Seven A. Hemşirelerin Palyatif Bakım Hakkındaki Bilgi Düzeyleri ve Ölmekte Olan Hasta Bakımına İlişkin Tutumları, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi, 2015.
• 6. Türk Dil Kurumu. Türk dil kurumu sözlükleri [Internet]. [cited 2021 Mar 14] Available from: https://sozluk.gov.tr/.
• 7. World Health Organization. Pallative Care [Internet]. [cited 2021 Mar 23]. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/palliative-care.1.
• 8. The World Health Organization-World wide Palliative Care Alliance [Internet]. Global Atlas of Palliative Care at the End of Life. [cited 2021 Mar 10]. Available from: https://www.who.int/nmh/Global_Atlas_of_Palliative_Care.pdf.
• 9. The World Health Organization-World wide Palliative Care Alliance [Internet]. Global Atlas of Pallative Care 2nd Edition. [cited 2021 Mar 10]. Available from: http://www.thewhpca.org/resources/global-atlas-on-end-of-life-care.1.
• 10. European Association of Palliative Care [Internet]. What is Palliative Care? [cited 2021 Mar 10]. Available from: https://www.eapcnet.eu/about-us/what-we-do/.
• 11. National Hospice and Pallative Care Organization. Explanation of pallative care [Internet]. [cited 2021 Mar 15]. Available from: https://www.nhpco.org/palliative-care-overview/explanation-of-palliative-care/.
• 12. Koç O. Türkiye’de Palyatif Bakım. Aksakal N, Kahveci K, Koç O (editörler). Palyatif Bakım Hemşireliği El Kitabı, 1. Baskı. Ankara. Akademisyen Kitapevi; 2018. s. 9-15.
• 13. Fadıloğlu Ç. Palyatif Bakım. Yıldırım Y, Fadıloğlu Ç (editörler). Palyatif Bakım Semptom Yönetimi ve Yaşam Sonu Bakım, 1. Baskı. Ankara. Nobel Tıp Kitapevleri; 2017 s. 1-37.
• 14. Boyraz G. Yenidoğan Palyatif Bakım Tutum Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması ve Web Tabanlı Palyatif Bakım Eğitiminin Etkinliğinin Değerlendirilmesi, Gülhane Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara: Sağlık Bilimleri Üniversitesi, 2019.
• 15. Saygılı M. Üç Farklı Palyatif Bakım Hizmet Modelinin Kanserli Hasta- Hastaya Bakım Veren Aile Üyeleri Açısından Değerlendirilmesi ve Maliyet- Etkililik Analizi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, 2016.
• 16. Çıtıl R, Okan İ, Önder Y, Çeltek NY, Süren M, Bulut YE. Tıp fakültesi öğrencilerinin palyatif bakım konusundaki farkındalıklarının değerlendirilmesi. Bezmialem Science. 2018; doı: 10.14235/bs.2018.1582.
• 17. World Health Organization [Internet]. Integrating palliative care and symptom relief into primary healthcare: a WHO guide for planners, implementersand managers. [cited 2021 Apr 12]. Available from: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/274559/9789241514477eng.pdf?ua=1.
• 18. Evde Bakım Hizmetleri Sunumu Hakkında Yönetmelik, T.C. Resmi Gazete, sayı: 2575, 10 Mar 2005.
• 19. Sağlık Bakanlığınca Sunulan Evde Sağlık Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönerge, T.C. Resmi Gazete, Sayı: 389520, 01 Feb 2010.
• 20. Palyatif Bakım Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönerge, T.C. Resmi Gazete, Sayı: 15722819/840, 7 Jul 2015.
• 21. Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ, T.C. Resmi Gazete, sayı: 29215, 24 Sep 2014.
• 22. Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumuna Bağlı Sağlık Tesislerinde Görevli Personele Ek Ödeme Yapılmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmelik, T.C. Resmi Gazete, sayı: 29440, 9 Agus 2015.
• 23. Şencan İ, Keskinkılıç B, Gültekin M, Karaca AS, Öztürk C, Boztaş G, Karaca M Z, Utku EŞ, Hacıkamiloğlu E, Turan H, Dede İ, Dündar S. (editörler). Türkiye Kanser Kontrol Programı, 1. Baskı. Ankara. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kanser Daire Başkanlığı; 2016. s. 62-65.
• 24. Kahveci C, Gökçınar D. Knowledge about pallative care in the families of patients. Acta Medica. 2014: 30:1370- 1372.
• 25. International Council of Nurses [Internet]. Nurses’ role in providing care to dying patient sand their families. [cited 2021 Feb 7]. Available from: https://www.icn.ch/sites/default/files/inlinefiles/A12_Nurses_Role_Care_Dying_Patients.pdf.
• 26. Elçigil A. Palyatif bakım hemşireliği. GülhaneTıpDerg. 2012; doi:10.5455/gulhane.30582.
• 27. T.C. Sağlık Bakanlığı. Sağlık alanı sertifikalı eğitim standartları. Palyatif bakım hemşireliği. [cited 2021 Apr 15]. Available from: https://shgmesdb.saglik.gov.tr/Eklenti/4074/0/palyatif-bak-hems-sep-standartlaripdf.pdf.
• 28. Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü [Internet]. Palyatif Bakım Hemşireliği Sertifikalı Eğitim Programı Uygulama Yetkisi Alan Sağlık Tesisleri. [cited 2021 Apr 7]. Available from: https://khgmsaglikbakimdb.saglik.gov.tr/TR,44162/9-palyatif-bakim-hemsireligi sertifikali-egitim-programi-uygulama-yetkisi-alan-saglik-tesisleri.html. 2.
• 29.Davis A, Lippe M, Burduli E, Leiker BC. Development of a new under graduate palliative care knowledge measure. J Prof Nurs. 2020; doi.org/10.1016/j.
• 30. Shimizu M, Nishimura M, Ishii Y, Kuramochi M, Kakuta N, Miyashita M. Development and validation of scales for attitudes, self-reported practices, difficulties and knowledge among home care nurses providing palliative care. Eur J Oncol Nurs. 2016; doi.org/10.1016/j.ejon.2016.02.009.
• 31. Şencan H. Sosyal ve Davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik, 1. Baskı. Ankara. Seçkin Yayıncılık; 2005. s. 160.
• 32. Kozlov E, Carpenter BD, Rodebaugh TL. Development and validation of the palliative care knowledge scale (PaCKS). Palliat Support Care. 2016; doi:10.1017/S1478951516000997.
• 33. R Core Team R: A language and environment for statistical computing [Internet]. R Foundation for Statistical Computing, Vienna, Austria. [cited 2021 Apr 15]. Available from: https://www.R-project.org/.
• 34. Rosseel, Y. Lavaan: An R package for structural equation modeling and more. Version0.5–12 (BETA). J Stat Softw. 2012; 48(2):1-36.
• 35. Davis LL. Instrument review: getting the most from a panel of experts. Appl Nurs Res. 1992; 5:194-197.
• 36. Mulaik SA, James LR, Van Alstine, J, Bennett N, Lind, S, Stilwell, CD. Evaluation of goodness-of-fit indices for structural equation models. 1989;https://doi.org/10.1037/0033-2909.105.3.430.
• 37. Canbolat Ö, Özkal F. Palyatif bakım dersi alan ve almayan hemşirelik öğrencilerinin palyatif bakıma yönelik düşünceleri. JGEHES. 2019; 1(1):27-39.
• 38. Özveren H, Kırca K, Gülnar E, Güneş NB. Palyatif bakım dersinin öğrencilerin palyatif bakıma ilişkin bilgisine etkisi. G.O.P. Taksim E.A.H. JAREN. 2018; 4(2):100-10.
• 39. Gültekin A, Özdemir A, Kavak F. Hemşirelik öğrencilerinin palyatif bakımla ilgili görüşleri. 5. Uluslararası evde sağlık ve sosyal hizmetler kongresi, Antalya, 2018; 61-66.
• 40. Karkada S, Nayak B, Nayak M.G. Awareness of palliative care among diploma nursing students. Indian J Palliat Care. 2011; 17(1):20-23.
• 41. Al Qadire M. Knowledge of palliative care: an online survey. Nurse Educ Today. 2014; 34(5):714-718.
• 42. Esin MN. Veri toplama yöntem ve Araçları ve veri toplama araçların güvenirlik ve geçerliği İçinde: Erdoğan S, Nahçivan N, Esin MN (editörler). Hemşirelikte araştırma, 3. Baskı, Ankara. Nobel Tıp Kitapevleri; 2018. s. 195-220.