Sağlık Okuryazarlığı ve Yerel Yönetimlerin Çalışmaları: Bahçelievler Belediyesi Örneği

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: Özel Sayı 1, 41 - 56, 21.10.2025

Hakan Bahadır

https://doi.org/10.51536/tusbad.1699850

Öz

Bu çalışma, sağlık okuryazarlığı kavramını ve yerel yönetimlerin sağlık okuryazarlığını geliştirmedeki rolünü Bahçelievler Belediyesi örneği üzerinden incelemektedir. Sağlık okuryazarlığı, bireylerin sağlık bilgilerine erişme, anlama, değerlendirme ve uygulama becerilerini kapsayan bir kavramdır. Türkiye'de yapılan araştırmalar, toplumun yaklaşık %65'inin sağlık okuryazarlığı düzeyinin düşük veya yetersiz olduğunu göstermektedir. Bu durum, sağlık hizmetlerinin etkin kullanımı, kronik hastalıkların yönetimi ve genel toplum sağlığı açısından önemli bir sorun teşkil etmektedir. Yerel yönetimler, özellikle belediyeler, halka en yakın kamu yönetim birimleri olarak sağlık okuryazarlığının geliştirilmesinde önemli bir role sahiptir. Bahçelievler Belediyesi, yaşlı destek projeleri, sağlık işleri müdürlüğü çalışmaları, evde sağlık hizmetleri, sağlıklı yaşam ve spor tesisleri ile okullarda temizlik ve sağlık çalışmaları gibi çeşitli alanlarda hizmet sunmaktadır. Belediye ayrıca eğitim ve bilinçlendirme faaliyetleri, dijital sağlık uygulamaları, sağlık merkezleri ve paydaş işbirlikleri yoluyla sağlık okuryazarlığını geliştirmeye yönelik çalışmalar yürütmektedir. Bu çalışmalar, özellikle dezavantajlı gruplar için büyük önem taşımakta ve sağlık eşitsizliklerinin azaltılmasına katkı sağlamaktadır. Geleceğe yönelik olarak veri toplama ve analiz çalışmaları, hedef odaklı programlar, dijital sağlık okuryazarlığını geliştirme, toplum katılımını artırma, işbirliklerini genişletme ve yapay zeka teknolojilerinden etkin yararlanmayı hedefleyen projeler ön plandadır. Sonuç olarak, yerel yönetimlerin sağlık okuryazarlığının geliştirilmesindeki rolü, toplum sağlığının iyileştirilmesi ve sağlık hizmetlerinin daha verimli kullanılması açısından kritik öneme sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Halk sağlığı , Sağlık okuryazarlığı , Yerel Yönetim

Etik Beyan

Etik kurul izni gerektirmemektedir.

Destekleyen Kurum

Bulunmamaktadır.

Health Literacy and Local Government Practices: The Case of Bahçelievler Municipality

Öz

This study examines the concept of health literacy and the role of local governments in improving health literacy through the case of Bahçelievler Municipality. Health literacy encompasses individuals' skills in accessing, understanding, evaluating, and applying health information. Research conducted in Turkey indicates that approximately 65% of the population has low or inadequate health literacy levels. This situation poses a significant problem in terms of effective use of health services, management of chronic diseases, and general public health. Local governments, especially municipalities, have an important role in developing health literacy as they are the closest public administration units to the public. Bahçelievler Municipality provides services in various areas such as elderly support projects, health affairs directorate activities, home health services, healthy living and sports facilities, and cleanliness and health studies in schools. The municipality also conducts activities aimed at improving health literacy through educational and awareness-raising activities, digital health applications, health centers, and stakeholder collaborations. These efforts are particularly important for disadvantaged groups and contribute to reducing health inequalities. Future projects focus on data collection and analysis studies, target-oriented programs, improving digital health literacy, increasing community participation, expanding collaborations, and effective utilization of artificial intelligence technologies. In conclusion, the role of local governments in developing health literacy is critically important for improving public health and more efficient use of health services.

Anahtar Kelimeler

Health literacy , Local government , Public health

Kaynakça

• 1. Nutbeam D. Health literacy as a public health goal: a challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st century. Health Promot Int. 2000;15(3):259-67.
• 2. Sørensen K, Pelikan JM, Röthlin F, Ganahl K, Slonska Z, Doyle G, et al. Health literacy in Europe: comparative results of the European health literacy survey (HLS-EU). Eur J Public Health. 2015;25(6):1053-8.
• 3. World Health Organization. Health literacy: the solid facts. Copenhagen: WHO Regional Office for Europe; 2013.
• 4. Mancuso JM. Assessment and measurement of health literacy: an integrative review of the literature. Nurs Health Sci. 2009;11(1):77-89.
• 5. Tözün M, Sözmen MK. Halk sağlığı bakışı ile sağlık okuryazarlığı. Smyrna Tıp Derg. 2015;2(1):48-54.
• 6. Baker DW, Wolf MS, Feinglass J, Thompson JA, Gazmararian JA, Huang J. Health literacy and mortality among elderly persons. Arch Intern Med. 2007;167(14):1503-9.
• 7. Berkman ND, Sheridan SL, Donahue KE, Halpern DJ, Crotty K. Low health literacy and health outcomes: an updated systematic review. Ann Intern Med. 2011;155(2):97-107.
• 8. Sağlık Bakanlığı Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü. Türkiye sağlık okuryazarlığı düzeyi ve ilişkili faktörleri araştırması. Ankara: Sağlık Bakanlığı; 2019.
• 9. Durusu-Tanrıöver M, Yıldırım HH, Ready FND, Çakır B, Akalın HE. Türkiye sağlık okuryazarlığı araştırması. Ankara: Sağlık-Sen Yayınları; 2014.
• 10. Nielsen-Bohlman L, Panzer AM, Kindig DA, editors. Health literacy: a prescription to end confusion. Washington: National Academies Press; 2004.
• 11. Özkal Sayan İ. Belediyeler ve sağlık hizmetleri. Mülkiye Derg. 2007;31(257):123-34.
• 12. Şirin H, Deniz S, Oğuzöncül AF, Ketrez G, Ertuğrul O, Memiş D. Bir üniversite hastanesine başvuran çocukların ebeveynlerinin sağlık okuryazarlık düzeyi. Güncel Pediatri. 2021;19(3):401-12.
• 13. Toprak Z. Yerel yönetimler. Ankara: Siyasal Kitabevi; 2018.
• 14. Türkiye. Belediye Kanunu, 5393. Resmî Gazete, 13 Tem 2005;25874.
• 15. Paasche-Orlow MK, Wolf MS. The causal pathways linking health literacy to health outcomes. Am J Health Behav. 2007;31 Suppl 1:S19-26.
• 16. Osborne H. Health literacy from A to Z: practical ways to communicate your health message. Burlington: Jones & Bartlett Publishers; 2012.
• 17. Bahçelievler Belediyesi. Faaliyet raporu. İstanbul: Bahçelievler Belediyesi; 2024.
• 18. Türkiye Belediyeler Birliği. Belediyelerde sağlık hizmetleri: iyi uygulama örnekleri. Ankara: Türkiye Belediyeler Birliği; 2023.
• 19. Baker DW. The meaning and the measure of health literacy. J Gen Intern Med. 2006;21(8):878-83.
• 20. Sezer A, Kadıoğlu H. Yetişkin sağlık okuryazarlığı ölçeğinin geliştirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Derg. 2014;17(3):165-70.
• 21. Nutbeam D. Health promotion glossary. Health Promot Int. 1998;13(4):349-64.
• 22. Berkman ND, Davis TC, McCormack L. Health literacy: what is it? J Health Commun. 2010;15 Suppl 2:9-19.
• 23. Uğraş Dikmen A, Özkan S. Göçmenler ve sağlık okuryazarlığı. In: Özkan S, editor. Sağlık okuryazarlığı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2019.
• 24. Kickbusch I, Pelikan JM, Apfel F, Tsouros AD. Health literacy: the solid facts. Copenhagen: WHO Regional Office for Europe; 2013.
• 25. DeWalt DA, Hink A. Health literacy and child health outcomes: a systematic review of the literature. Pediatrics. 2009;124 Suppl 3:S265-74.
• 26. Bennett IM, Chen J, Soroui JS, White S. The contribution of health literacy to disparities in self-rated health status and preventive health behaviors in older adults. Ann Fam Med. 2009;7(3):204-11.
• 27. Wagner C, Knight K, Steptoe A, Wardle J. Functional health literacy and health-promoting behaviour in a national sample of British adults. J Epidemiol Community Health. 2007;61(12):1086-90.
• 28. Değerli H, Tüfekçi N. Toplumun sağlık okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Derg. 2018;6(15):467-88.
• 29. Liu YB, Liu L, Li YF, Chen YL. Relationship between health literacy, health-related behaviors and health status: a survey of elderly Chinese. Int J Environ Res Public Health. 2015;12(8):9714-25.
• 30. Güner TA, Kuzu A, Bayraktaroğlu T. Diyabetli bireylerde sağlık okuryazarlığı ve akılcı ilaç kullanımı arasındaki ilişki. Türkiye Diyabet ve Obezite Derg. 2020;4(3):214-23.
• 31. Inoue M, Takahashi M, Kai I. Impact of communicative and critical health literacy on understanding of diabetes care and self-efficacy in diabetes management: a cross-sectional study of primary care in Japan. BMC Fam Pract. 2013;14:1-9.
• 32. Gamsızkan Z, Sungur MA. Düzce Üniversitesi’nde öğrenim gören öğrencilerin sağlık okuryazarlık düzeyi: kesitsel bir çalışma. Türkiye Aile Hekimliği Derg. 2020;24(3):117-25.
• 33. Eichler K, Wieser S, Brügger U. The costs of limited health literacy: a systematic review. Int J Public Health. 2009;54(5):313-24.
• 34. Ulusoy E, Yılmaz TE, Çifci A, Yılmaz T, Kasım İ, Özkara A. Sağlam çocuk takibinde ebeveynlerin rolü ve sağlık okuryazarlığı. Ankara Med J. 2020;20(3):588-604.
• 35. Abrams MA, Klass P, Dreyer BP. Health literacy and children: introduction. Pediatrics. 2009;124 Suppl 3:S262-4.
• 36. Sariyar S, Fırat Kılıç H. The health literacy of university students in North Cyprus. Health Promot Int. 2021;36(1):101-8.
• 37. Norman CD, Skinner HA. eHealth literacy: essential skills for consumer health in a networked world. J Med Internet Res. 2006;8(2):e9.
• 38. Bahçelievler Belediyesi. 2025-2029 yılı stratejik planı ve performans programı. İstanbul: Bahçelievler Belediyesi; 2025.
• 39. WHO. Shanghai Consensus on Healthy Cities 2016. Health Promotion International. 2017;32(4):603-605.
• 40. Başaran İ. Sağlıklı kentler kavramının gelişiminde sağlıklı kentler projesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2007;9(3):207-229.
• 41. Online Doktor Projesi, İstanbul: Bahçelievler Belediyesi; 2025. doktor.bahcelievler.bel.tr