KAMU DENETÇİLİĞİ (OMBUDSMANLIK)’NİN DEMOKRATİKLEŞMEYE ETKİSİ VE ÖNEMİNİN AB SÜRECİ YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRMESİ

Yıl 2015, Cilt: 4 Sayı: 6, 68 - 82, 15.09.2015

Sabit Menteşe

Öz

Kamu denetçiliği (Ombudsmanlık)’inin farklı adlarla kamu

yönetiminde denetim yöntemi olarak yer alması yeni bir uygulama değildir.

Devletin en üstün güç olarak kontrol edilebilme ihtiyacı çoğu kere bazı

kurumsal tedbirlerin alınmasını gerekli kılmıştır. Nitekim çağdaş devletlerde

bu ihtiyacın güçler ayrılığı ilkesiyle sağlanmasının yanında, farklı denetim

yollarına da başvurulmuştur. Günümüz demokratik toplumlarındaki denetim

yöntemlerinden üzerinde en çok durulanlardan biri “Ombudsmanlık” tır.

Betimsel nitelikteki bu çalışmada, “Kamu Denetçiliği Kurumu

(Ombudsmanlık) Türkiye’de demokratikleşmeye katkısı Avrupa Birliği

(AB) süreci yönünden değerlendirilmiştir. Kamu Denetçiliği

(Ombudsmanlık) Kurumunun Türk Kamu Yönetim sistemine dâhil

edilmesinin, demokratikleşmeye ve AB’ye girme sürecine önemli katkılar

sunması beklenirken, mevcut anayasal sistem dâhilinde bunu başarması

oldukça güç görünmektedir. Bu nedenle Türkiye’nin öncelikle AB ülkeleri

standardında bir anayasal sisteme kavuşması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kamu denetçiliği (Ombudsmanlık), Kamu Yönetimi, Evrensellik, Demokratikleşme

Kaynakça

• ABDİOĞLU, Hasan. (2007). Yönetişim İlkelerinin Uygulanmasında Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık) Kurumu ve Avrupa Birliği Sürecinde Türkiye Açısından Önemi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S: 6 (11), ss. 79- 102. AKTEL, Mehmet. (2003). Küreselleşme ve Türk Kamu Yönetimi, Ankara: Asil Yayın Dağıtım. AYDIN, A. Hamdi. (2011). Türk Kamu Yönetimi, Ankara: Seçkin Yayıncılık. DPT. (2006). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Ankara. DURSUN, Hasan. (2011). “Türkiye’de Ombudsmanlığın (Kamusaylığın) Etkin Olarak İşleyebilme Yetisi Yoktur”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S:95, ss: 377-419. EFE, Haydar (2011), “Marmara Avrupa Ombudsman’ının AB İçinde İyi Yönetim, Hukukun Üstünlüğü ve İnsan Haklarını Koruyucu Rolü”. Avrupa Çalışmaları Dergisi. S: 19, No: 2. EKEN, Musa. (1998). Yönetim Karşısında Vatandaşın Korunmasında Ombudsman Kurumunun Rolü, Türkiye’de Yönetim Geleneği; Kurumlar, Sorunlar ve Yeniden Yapılanma Arayışları, Davut Dursun ve Hamza Al (Ed), İstanbul: İlke Yayıncılık, ss. 131-139. ERGUN, Turgay. (1996). “Ombudsman Kavramı”. AİD, C. 29, Sayı: 3. ERHÜRMAN, Tufan. (1998). “Ombudsman”. Amme İdaresi Dergisi, Sayı: 31(3), ss.87- 102. Gözübüyük, Şeref. (1999). Anayasa Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi. Küçüközyigit, H. Galip. (2006). “Ombudsmanlık Kurumu -Hukuksal ve Siyasal Bir İnceleme”.Uluslararası Hukuk ve Politika Cilt 2, No: 5. ÖZGÜL, A. Macit. (2006). Demokratik Hukuk Devletine Bir Katkı: Ombudsman Adalet Dergisi, Sayı: 24. Ankara. PİCKL, Victor J.(1986), “Ombudsman ve Yönetimde Reform”,Çev. Turgay Ergun. Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 19. Resmi Gazete (2012), Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu, Kanun Numarası: 6328, Kabul Tarihi: 14.6.2012, Yayımlandığı R. Gazete: Tarih: 29.6.2012, Sayı: 28338. SAĞLAM, Abdi. (2012). “Kamu Denetçiliği ve İdari Yargı ile İlişkisi”. Adalet Dergisi, Sayı:44, ss: 27-49. SAYGIN, Engin.(2008).“Ombudsmanı Beklerken: Anayasa Mahkemesi’nin Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu İptaline Dair Gerekçeli Kararı Üzerine Bir İnceleme”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XII, Sayı: 1-2, ss. 1045-1072. SEZGİNER, Murat (2009). İdarenin İşleyişi, Yargıya Yansımaları ve Genel İdari Usul, İdari Yargıda İstinaf.Ankara: Adalet Bakanlığı Yayınları. ŞAFAKLI, Veli. (2009). “Kamu Denetiminde Etkinlik Aracı Olarak “Ombudsman” Ve AB Sürecindeki Uygulamaya Karşılaştırmalı Bir Bakış”, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi. Cilt: X I, Sayı: II, 2009. ŞAHİN, Ramazan. (2010). “Ombudsman Kurumu ve Türkiye’de Kurulmasının Türkiye’nin Demokratikleşmesi ve Avrupa Birliği Üyeliği Üzerine Etkileri”, Türk İdare Dergisi. Sayı: 468. ŞAHİN, Yusuf (2010). Yönetim Bilimi ve Türk Kamu Yönetimi, 2. Baskı, Murathan Yayınevi, Trabzon. ŞENGÜL, Ramazan (2003), Fransa’da Kamu Yönetiminin Denetlenmesinde Kamu Arabulucusunun Rolü, Danıştay Dergisi, Sayı:. 105. T.C. Başbakanlık (2003), Kamu Yönetiminde Yeniden Yapılanma: 1, Değişimin Yönetimi İçin Yönetimde Denetim, Ankara. T.C. Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, (2011), Avrupa Birliği Antlaşması ve Avrupa Birliği’nin İşleyişi Hakkında Antlaşma, Isbn 978-975-19-5028-4, ANKARA. TORTOP, Nuri (1974 a). Yönetimin Denetlenmesi ve Denetim Biçimleri, Amme İdaresi Dergisi, Cilt:7, Sayı:1. TORTOP, Nuru (1989 b). Yönetim Hukuku, A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi, Üçüncü Baskı, Sevinç Matbaası, ANKARA. TÜSİAD (1997). Ombudsman (Kamu Hakemi) Kurumu İncelemesi: Devlette Bir Toplam Kalite Mekanizması Örneği, Yayın No. T/97-206. İNTERNET KAYNAKLARI http://www.nedir.antoloji.com/ombudsman / 01.10.2013 AB Bakanlığı, http://www.abgs.gov .tr/index. php?p = 89&l=1 / 06.10.2013. European Commission (1998), Regular Report on Turkey’s Progress Towards Accession, http://ec.europa.eu/enlargement/archives/pdf/key_documents/1998/turkey_en.pdf/15.03.2014. http://turkey.setimes.com/tr/articles/ses/articles/features/departments/national/2013/09/23/feature-01 / 26.09.2013 http://www. basbakanlik. gov.tr/docs/kkgm/kanuntasarilari/kamu %20denetciligi.doc / 26.09.2013. http://www.kamudenetcisi.com/6328-sayili-kamu-denetciligi-kurumu-kanununungerekcesi- ve-komisyon-raporlari/; Ankara – 2011 / 05.10.2013. http://www.ombudsman.gen.tr/makale/detay.asp?id=30http://www.cankaya.gov.tr/tr_html/ACIKLAMALAR/ 01.07.2006-3512.html; Erişim: 01.10.2013). http://www.ombudsman.gov.tr/custom_page-346-hakimizade.html; Erişim: 24.09.2013. Işıkay, Mahir (2001). Ombudsmanlık-AB ve Türkiye’de ki Konumu, -Bölüm IYurttaşların Hak ve Özgürlüklerinin Yönetime Karşı Korunmasında Bağımsız Bir Denetim Organı: Ombudsman, (Kaynahttp://Archiv.Jura.Uni- Saarland.De/Turkish/Mısikay.Htmlk; Erişim Tarihi: 26.09.2013). KÖSEOĞLU, Özer Ve YURTTAŞ, Fatma (2005 ). Yönetimden Yönetişime Geçiş Sürecinde Yerel Yönetimler, III. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi http://www.sbe.sakarya.edu.tr/kongree.php, (Erişim Tarihi: 07.10. 2013). T.C. TBMM Başkanlığı Kamu Denetçiliği Kurumu, (http://www.kamudenetçisi.com/6328; 05.10.2013).