Çok Yıllık Ürünlerin Yetiştirildiği Arazide Yapılan İrtifak Kamulaştırması Bedelinin Belirlenmesi

Year 2025, Volume: 12 Issue: 3, 311 - 319, 31.10.2025

Osman Kılıç

https://doi.org/10.19159/tutad.1761604

Abstract

Makalenin amacı, çok yıllık ürünlerin yetiştirildiği arazide yapılan irtifak kamulaştırması bedelinin nasıl belirlenmesi gerektiğini bir örnekle ortaya koymaktır. İrtifak kamulaştırması bedelinin belirlenmesinde, Kamulaştırma Kanunu’nda da belirtildiği gibi araziden elde edilen net gelir dikkate alınmaktadır. İrtifak kamulaştırmasına konu tesisler, süresiz ve süreli olmak üzere yeraltında ve yerüstünde yapılmaktadır. İrtifak sonrası net gelirden irtifak öncesi net gelirin çıkarılmasıyla meydana gelen negatif net gelir irtifak bedelini verecektir. İrtifak bedelinin yanlış belirlenmesi, taraflar arasında adaletsizliğe yol açacağı gibi yatırım maliyetinin artmasına, davaların uzamasına ve yatırımların gecikmesine neden olacaktır. Bu bakımdan irtifak bedelinin belirlenmesinde doğru yöntemin kullanılması büyük önem taşımaktadır. Meyveli ağaçlarda tesis döneminde, meyvesiz ağaçlarda ise kesim yaşına kadar olan dönemde net gelir negatif olmaktadır. Ayrıca meyveli ağaçlarda ürün elde edilen dönemde yıllara göre farklı net gelirler söz konusu olmaktadır. Çok yıllık ürünlerde irtifak bedeli, irtifak kamulaştırmasının başladığı yıldaki bahçenin yaşına göre büyük farklılık göstermektedir. Bundan dolayı çok yıllık ürünlerde irtifak bedelinin belirlenmesi, tek yıllık ürünlere göre daha zor ve karmaşıktır. Çok yıllık ürünlerde yapılan irtifak kamulaştırmasında genellikle tek yıllık ürünlerin yetiştirilmesine izin verilmektedir. Bu durumda irtifak kamulaştırması yapan kurum daha az irtifak bedeli ödeyecek, arazi sahibi de tarımsal üretim yapmaya devam edecektir. Burada önemli olan, kamulaştırma yapan kurum ile arazi sahibi arasındaki çıkar dengesini koruyan bir irtifak bedelinin belirlenmesidir. Makalenin, irtifak bedelinin belirlenmesinde kullanılan yöntemle ilgili farklı değerlendirmelerin ortadan kaldırılmasına katkı sağlaması ümit edilmektedir.

Keywords

İrtifak kamulaştırması , irtifak bedeli , irtifak hakkı , çok yıllık ürünler

Determination of the Easement Expropriation Value on Land Allocated to Perennial Crops

Abstract

The aim of this article is to reveal how to determine the easement expropriation value on land allocated to perennial crops with an example. In the determination of the easement expropriation value, the net income obtained from the land is considered as defined by the Expropriation Law. The facilities subject to easement expropriation have been constructed below and above the ground for permanently and temporarily. The easement value is a negative net income calculated by subtracting the net income before the easement from the net income after the easement. Incorrect determination of the easement value will not only lead to unfairness between the parties, but will also cause increases in investment cost, prolong cases, and delays investments. In this respect, using the correct method in determination of the easement value has great importance. The net income becomes negative during the establishment period in fruit trees and until the cutting age period in non-fruit trees. Furthermore, net income shows differences among years during the production period in fruit trees. In perennial crops, the easement value varies significantly depending on the age of the orchard in the year the easement expropriation begins. Therefore, determination of the easement value for perennial crops is more difficult and complex compared to annual crops. In the easement expropriation on perennial crops, cultivation of annual crops is usually allowed. In this case, the authority conducting the easement expropriation will pay a lower easement value, and the landowner will continue agricultural production. In this context, determination of an easement value that maintains the balance of interests between the authority conducting the easement expropriation and landowner is important. It is expected that this article will help to take away different evaluations concerning the method used for determination of the easement value.

Keywords

Easement expropriation , easement value , easement right , perennial crops

References

• Anonim, 1982. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. Kanun No: 2709, Kabul Tarihi: 18/10/1982, Resmi Gazete Tarih: 9/11/1982, Sayı: 17863 (Mükerrer).
• Anonim, 1983. Kamulaştırma Kanunu. Kanun No: 2942, Kabul Tarihi: 4/11/1983, Resmi Gazete Tarih: 8/11/1983, Sayı: 18215.
• Anonim, 2009. Yargıtay Kararı. 5. Hukuk Dairesi, E:2009/3411, K:2009/5541, T:07.04.2009.
• Anonim, 2010a. Yargıtay Kararı. 5. Hukuk Dairesi, E:2010/4413, K:2010/7753, T:03.05.2010.
• Anonim, 2010b. Yargıtay Kararı. 18. Hukuk Dairesi, E:2010/9415, K:2010/11717, T:23.09.2010.
• Anonim, 2011. Yargıtay Kararı. 18. Hukuk Dairesi, E:2011/780, K:2011/5760, T:28.04.2011.
• Anonim, 2012. Yargıtay Kararı. 18. Hukuk Dairesi, E:2012/8332, K:2012/10894, T:08.10.2012.
• Anonim, 2013. Yargıtay Kararı. 18. Hukuk Dairesi, E:2013/5601, K:2013/8125, T:13.05.2013.
• Anonim, 2014a. Yargıtay Kararı. 18. Hukuk Dairesi, E:2014/6493, K:2014/9808, T:03.06.2014.
• Anonim, 2014b. Yargıtay Kararı. 5. Hukuk Dairesi, E:2014/12037, K:2014/25739, T:11.11.2014.
• Anonim, 2015a. Yargıtay Kararı. 18. Hukuk Dairesi, E:2014/21713, K:2015/11036, T:23.06.2015.
• Anonim, 2015b. Yargıtay Kararı. 5. Hukuk Dairesi, E:2015/16150, K:2015/23647, T:09.12.2015.
• Anonim, 2016a. Yargıtay Kararı. 5. Hukuk Dairesi, E:2016/6137, K:2016/16275, T:21.11.2016.
• Anonim, 2016b. Yargıtay Kararı. 18. Hukuk Dairesi, E:2016/8829, K:2016/9703, T:16.06.2016.
• Anonim, 2017a. Yargıtay Kararı. 5. Hukuk Dairesi, E:2017/12384, K:2017/15018, T:05.06.2017.
• Anonim, 2017b. Yargıtay Kararı. 5. Hukuk Dairesi, E:2016/15498, K:2017/21798, T:11.10.2017.
• Anonim, 2018a. Yargıtay Kararı. 5. Hukuk Dairesi, E:2016/21034, K:2018/2414, T:21.02.2018.
• Anonim, 2018b. Yargıtay Kararı. 5. Hukuk Dairesi, E:2017/34369, K:2018/5596, T:27.03.2018.
• Anonim, 2021. Yargıtay Kararı. 5. Hukuk Dairesi, E:2020/9792, K:2021/1183, T:10.02.2021.
• Anonim, 2022. Yargıtay Kararı. 5. Hukuk Dairesi, E:2021/9321, K:2022/2869, T:23.02.2022.