To Document with Movement: The Organisation of Movement in Suha Arın's Documentaries

Year 2025, Volume: 10 Issue: 18, 168 - 192, 30.06.2025

Hakan Aytekin , Mehmet Köprü

https://doi.org/10.55004/tykhe.1546240

Abstract

Although cinema is an art form identified with movement, not all films make use of movement in the same way. Depending on the genre, content and the intended audience reaction, the film's relationship with movement also changes. While popular narrative films focus on movement to a large extent, this phenomenon is partially secondary in most products of documentary cinema, which prioritises reality rather than attraction and action. However, movement is at least as important in documentary cinema narratives as it is in fiction films in order to establish the right balance between content and form. Suha Arın's documentaries Kula’da Üç Gün (1983), Kariye (1985) and Hüseyin Anka ile Sinan’ı Yeniden Yorumlamak (1990), which are the focus of this study, utilise movement in different ways depending on whether they are space-based or people-based. The study analyses how Arın instrumentalises the sources of movement in cinema (object movements, camera movements and editing) with a form-intensive approach through three productions selected as examples and exhibiting different stylistic characteristics. As a result of these analyses, it is concluded that the director effectively uses the movements inside and outside the frame (camera movement and editing) according to the content he deals with.

Keywords

Suha Arın , Documentary , Movement , Cinematography.

Hareketle Belgelemek: Suha Arın Sinemasında Hareketin Düzenlenişi

Abstract

Sinema her ne kadar hareketle özdeşleşen bir sanat dalı olsa da her film hareketten aynı şekilde faydalanmaz. Türe, içeriğe ve amaçlanan seyirci tepkisine bağlı olarak filmin hareketle kurduğu ilişki de değişmektedir. Popüler anlatı filmleri büyük ölçüde hareketi merkeze alırken, atraksiyonu ve aksiyonu değil gerçekliği ön plana alan belgesel sinemanın çoğu ürününde bu olgu kısmen ikinci plandadır. Oysa hareket, belgesel sinema anlatılarındaki içerik-biçim dengesinin doğru bir şekilde kurulabilmesi için, en az kurmaca filmlerdeki kadar önemlidir. Bu çalışmanın odaklandığı Suha Arın’ın Kula’da Üç Gün (1983), Kariye (1985) ve Hüseyin Anka ile Sinan’ı Yeniden Yorumlamak (1990) belgeselleri, mekân ya da insan ağırlıklı olmalarına göre hareketten farklı şekillerde faydalanmaktadır. Çalışmada, örnek olarak seçilen ve farklı üslupsal özellikler sergileyen bu üç yapım üzerinden, Arın’ın sinemadaki hareket kaynaklarını (nesne hareketleri, kamera hareketleri ve kurgu) nasıl araçsallaştırdığı biçim yoğunluklu bir yaklaşımla analiz edilmiştir. Bu analizler sonucunda, yönetmenin, çerçevenin içindeki ve çerçevenin kendisini de etkileyen kamera ve kurgu kaynaklı hareketleri ele aldığı içeriğe göre efektif olarak kullandığı sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Suha Arın , Belgesel Film , Hareket , Sinematografi.

References

• Arın, Suha. (Yönetmen). (1983). Kula’da Üç Gün [Belgesel film]. MTV Film Televizyon.
• Arın, Suha. (Yönetmen). (1985). Kariye [Belgesel film]. MTV Film Televizyon.
• Arın, Suha. (Yönetmen). (1990). Hüseyin Anka ile Sinan'ı Yeniden Yorumlamak [Belgesel film]. MTV Film Televizyon.
• Aytekin, Hakan. (2017). Türkiye’de toplumsal değişme ve belgesel sinema. İstanbul: BSB Yayınları.
• Aytekin, Hakan. (2024, Temmuz, 12). Savaş Güvezne ile görüşme [Ses kaydı]. İstanbul.
• Bìro, Yvette. (2011). Sinemada zaman: Ritmik tasarım, türbülans ve akış. (Çev. Anıl Ceren Altunkanat). Doruk Yayımcılık.
• Bonitzer, Pascal. (2007). Bakış ve ses. (Çev. İzzet Yaşar). Metis Yayınları.
• Burch, Noël. (1994). Zaman ve mekan ile ilgili bağlantılar. Ed. Yalçın Demir. Filmde zaman ve mekân üzerine içinde, ss. 117-130. Turkuaz Yayınları.
• Cereci, Sedat. (1997). Belgesel film. Şulê Yayınları.
• Çölgeçen, Berin A. (2006). Yaşamı ve belgeselleriyle Suha Arın. Tablet Yayınları.
• Çöm, Şenol. (2019). Belgesel sinemada sinematografi ve gerçeklik: Kuramsal bir inceleme: Suha Arın belgeselleri. Literatürk Yayınları.
• Deleuze, Gilles. (2014). Sinema 1: Hareket-İmge. (Çev. Soner Özdemir). Norgunk Yayıncılık.
• Eco, Umberto. (1992). Açık yapıt. (Çev. Yakup Şahan). Kabalcı Yayınevi.
• Gaudreault, André & Philippe, Marion. (2020). Kinematik dönemeç: On sorunda filmin dijital çağı. (Çev. Can Gündüz). Yort Kitap.
• Gunning, Tom. (2013, Güz). Atraksiyon(lar) sineması: Erken dönem sinema, seyircisi ve avangart. (Çev. Özgür Yaren). Sinecine, 4(2), ss. 145-153.
• Kiyarüstemi, Abbas. (2017). Abbas Kiyarüstemi ile sinema dersleri. (Çev. Pelin Arda). Ed. Paul Cronin. Redingot Yayınları.
• Münsterberg, Hugo. (1916). The Photoplay: A psychological study. D. Appleton and Company.
• Metz, Christian. (2012). Sinemada anlam üstüne denemeler. (Çev. Oğuz Adanır). Hayalperest Yayınevi.
• Morin, Edgar. (1968, Ocak). Gerçek-dışılık gerçek içinde gelişir. (Çev. Tahsin Saraç) Türk Dili Dergisi Sinema Özel Sayısı. (196), ss. 385-386.
• Nichols, Bill. (2017). Belgesel sinemaya giriş. (Çev. Duygu Eruçman). Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Seçkin, Sevim. (2019, Ekim). Bir belgesel üç usta: Suha Arın, Hüseyin Anka ve Mimar Sinan’ı yeniden yorumlamak. İdil(62), ss. 1263-1277.