Türkiye’de Yapılan Lisansüstü Eleştirel Düşünme Çalışmaları: Bir Alan İncelemesi

Year 2021, , 254 - 261, 20.12.2021

Ayşe Yılmaz Virlan

https://doi.org/10.32329/uad.897516

Cited By: 1

Abstract

Bu çalışmanın amacı eğitim programlarında 21. Yüzyıl temel becerilerinden biri olarak kabul eleştirel düşünme üzerine Türkiye’de yapılan yüksek lisans ve doktora tezlerini metodolojik ve istatistiksel açıdan incelemektir. Araştırmanın verileri doküman incelemesi yoluyla toplanarak içerik analizi uygulanmıştır. Araştırma verileri 1999-2019 yılları arasını kapsayan alan taramasından elde edilmiştir. Alan taramasında Ulusal Tez Merkezinden elde edilen verilere göre toplam 382 lisansüstü tez çalışmasına ulaşılmıştır. Bilgi yönetimi, hemşirelik, bilgisayar mühendisliği ve psikoloji gibi eğitim-öğretim dışındaki alanlarda yazılmış olan tezler hariç tutularak erişim izni bulunan 158’i yüksek lisans ve 71’i doktora tezi olmak üzere 229 lisansüstü tez çalışması incelenmiştir. Bu çalışmanın sonunda, eleştirel düşünmeyle ilgili çalışmaların geliştirilmesini hedefleyen program geliştirme tasarımlarına ışık tutularak araştırmacılara yol gösterecek bazı önerilerde bulunulmuştur.

Keywords

eleştirel düşünme becerileri, 21. yüzyıl becerileri, alan incelemesi

Supporting Institution

YOK

References

• Akınoğlu, O. (2001). Eleştirel düşünme becerilerini temel alan fen bilgisi öğretiminin öğrenme ürünlerine etkisi / The effect of critical thinking skills based science education to learning outcomes (Yayınlanmamış doktora tezi),. Hacettepe Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
• Aybek, B. (2006). Konu ve beceri temelli eleştirel düşünme öğretiminin öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimi ve düzeyine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Baydar, S. (2012). Öğrenme stillerine göre lise öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Baykara, N. (2006). Sosyal bilgiler dersinin düşünme becerileri açısından değerlendirilmesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Büyükarslan, Z. (2011). İlköğretim dördüncü ve beşinci sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metin etkinliklerinin eleştirel düşünme becerileriyle örtüşme düzeyi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Chaffee, J. (1994). Thinking critically. Boston: Houghton Mifflin.
• Correl, W. (1968). Dewey’in eğitim fikirlerinin psikolojik ve felsefi temelleri”(çev. Z. Kaya, 1991). Eğitim ve Bilim, 16, 85, p 67-72.
• Ennis, R.H. (1987). A Taxonomy of critical thinking dispositions and abilities. J.B. Baron et R.J. Sternberg (ed.), Teaching thinking skills: Theory and practice (p. 9–25). New York (NY): W.H. Freeman
• Ennis, R.H. (1991). Critical Thinking: A Streamlined Conception, Teaching Philosophy. Volume 14, Issue 1, March 1991Pages 5-24
• Facione, P. A.; Giancarlo, C.; Facione, N., & Gainen, J. (1995). The disposition toward critical thinking. Journal of General Education, 1.
• Gündoğdu, H. (2009). Eleştirel Düşünme ve Eleştirel Düşünme Öğretimine Dair Bazı Yanılgılar. Celal Bayar Üniversitesi S.B.E. Sosyal Bilimler 7/1 (2009) s.57-7
• Hezen, E. (2009). İlköğretim 1-5. sınıflar Türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzunun ögelerinin öğretim programında yer alan temel becerileri geliştirmeye uygunluğu (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karalı, Y. (2012). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar, ilkeler, teknikler. Ankara: Nobel Yayınevi
• Özdemir, S., M. (2005) Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin çeşitli etkenler açısından değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(3).
• Paul, R. W. & Elder, L. (2001), Critical Thinking - Tools for Taking Charge of Your Learning and Your Life. Prentice Hall, New Jersey, www.criticalthinking.org.
• Ruppel, R. (2005). The Intellectual Foundations of Critical Thinking. Critical Thinking at Viterbo Retrieved July 7, 2020 from http://www.viterbo.edu/personalpages/faculty/RRuppel/CritThink.html
• Seferoğlu, S. & Akbıyık, C. (2006). Eleştirel Düşünme ve Öğretimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (ss.193-200).
• Şahinel, S. (2007). Eleştirel Düşünme. İstanbul: Pegem Yayıncılık
• Şenşekerci, E. & Bilgin, A. (2008). Eleştirel Düşünme Ve Öğretimi. U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 9, Sayı: 14, 2008
• Yüceliş A.A. (2003). Web ortamlı probleme dayalı öğrenmede bilişsel esneklik düzeyinin öğrenci başarısı ve tutumları üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.