Futbol Hakemleri Futbol Sahasından Sesleniyor

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 79 - 89, 30.04.2023

Aylin Özge Pekel Nagihan Kırıkoğlu Mustafa Ünver Yekta Şahin

Öz

Kaybedilen veya kazanılan müsabakalar sonucunda maddi bir hacmin oluştuğu bilinmekle birlikte, futbol toplumsal etkisi yüksek bir branştır. Verdiği kararlar ile müsabaka sonucuna doğrudan etki edebilecek olan hakemler ise sahadaki otorite olarak kabul edilmekte ve sporcuların oyununa yardımcı olan sorumlu olarak bilinmektedir. Bu bağlamda, futbolun en önemli aktörlerinden biri olan hakemlerin futbol kavramına yönelik metaforik anlamların incelenmesi bu araştırmanın amacını oluşturmaktadır. Araştırmaya, 2020-2021 sezonunda Türkiye’de profesyonel liglerde görev aktif görev alan 19’i erkek, 6’sı kadın toplam 25 futbol hakemi katılmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji (olgu bilim) deseni kullanılmıştır. Verilerin elde edilmesinde hakemlere kişisel bilgi formu ve hakemlerin “futbol…… gibidir / benzer; çünkü…” cümlesini tamamlayabilecekleri şekilde bizzat araştırmacılar tarafından uzman görüşlerine başvurularak oluşturulan veri toplama aracı uygulanmıştır. Ayrıca tüm katılımcılar gönüllülük esasına dayanarak çalışmada yer almıştır. Veriler içerik analizi tekniğiyle çözümlenmiştir. Araştırmada verilerin değerlendirme sürecinde içerik analizi tekniğine başvurulmuştur. İçerik analizi tekniği, verilerin detaylı bir biçimde incelemesi ve verilerin açıklığa kavuşturulması süreçlerinin yanı sıra, sırasıyla adlandırma, eleme, kategori geliştirme, geçerlik ve güvenirliğin sağlanması, elde edilen metaforların frekanslarının hesaplanması, yorumlanması aşamaları takip edilmiştir. Araştırmada hakemlerin sırasıyla en çok en aza doğru “mutluluk/haz veren”, “mücadele etme”, “hayat” ve “kazanım” temaların ait metaforlar ürettikleri sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Futbol, Hakem, Metafor, Fenomenoloji, Nitel

Kaynakça

• Ajadi, T., Bridge, T., Hammond, T., Hanson, C., ve Udwadia, Z. (2021). Testing times: football money league. Manchester: Deloitte Sports Business Group.
• Argan, M., Özgen, C., Yetim, G., ve Çakır, K. D. (2018). Futbol haberlerinde metafor kullanımı: Türkiye'deki gazetelere yönelik içerik analizi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(71), 321-333.
• Baydar Arıcan, H. Ö. (2021). Üniversite öğrencilerinin oyun ve fiziksel aktivite kavramlarına yönelik metaforik algılarının incelenmesi. Spormetre The Journal of Physical Education and Sport Sciences, 19(4), 170-183.
• Berkman, Ü., Can, H., ve Yüksel, Ö. (2007). Yönetim ve organizasyon. S. Güney (Ed.), Örgütsel Davranış içinde. Ankara: Nobel.
• Catalano, T., ve Creswell, J. W. (2013). Understanding the language of the occupy movement: A cognitive linguistic analysis. Qualitative Inquiry, 19(9), 664-673.
• Chadwick, S., ve Hamil, S. (2010). Managing football. London: Routledge.
• Cüceloğlu, D. (2014). İnsan ve davranışı. (29. Baskı). İstanbul: Remzi.
• Dadswell, C. E., Payton, C., Holmes, P., ve Burden, A. (2013). Biomechanical analysis of the change in pistol shooting format in modern pentathlon. Journal of Sports Sciences, 31(12), 1294-1301.
• Dünya Sağlık Örgütü. (2023). Akıl sağlığı. https://www.who.int/news-room/factsheets/detail/mental-health-strengthening-our-response sayfasından erişilmiştir.
• Efe, M., Öztürk, F., ve Koparan, Ş. (2008). Bursa ilindeki faal futbol hakemlerinin problem çözme ve atılganlık düzeylerinin belirlenmesi. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 6(2), 49-58.
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı.
• Erkal, M. E. (1987). Sosyoloji. İstanbul: Filiz.
• FIFA. (2018). 2018 FIFA World cup russia-global broadcast and audience summary. FIFA Journal of Sport Football, 17.
• Fuller, C. W., Junge, A., ve Dvorak, J. (2004). An assessment of football referees’ decisions in incidents leading to player injuries. American Journal of Sports Medicine, 32(SUPPL. 1), 17-22.
• Gözen, E. (2019). Rekreasyon yönetimi bölümü lisans öğrencilerinin “rekreasyon” kavramına ilişkin metaforik algıları. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(3), 397-416.
• Güllü, E. (2021). Metaphorical perceptions of physical education and sports: An evaluation from the perspective of pre- service teachers. African Educational Research Journal, 9(1), 9-15.
• Gündoğdu, F. (2021). Futbol hakemliği ile ilgili makaleler üzerine bir içerik analizi. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 19(2), 199-210.
• IFAB. (2023). Football game rules. https://www.theifab.com/laws/latest/about-the-laws/ sayfasından erişilmiştir.
• Jones, A. (2009). Football as a metaphor: Learning to cope with life, manage emotional illness and maintain health through to recovery. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 16(5), 488-492.
• Jones, M. V., Paull, G. C., ve Erskine, J. (2002). The impact of a team’s aggressive reputation on the decisions of association football referees. Journal of Sports Sciences, 20(12), 991-1000.
• Karakaya, E. D., ve Salici, O. (2016). Isparta’da öğrenim gören 11-13 yaş gurubu öğrencilerin popüler spor branşları hakkındaki metaforik algılarının belirlenmesi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 2(3), 855-869.
• Kargün, M., Albay, F., Cenikli, A., ve Güllü, M. (2012). Türk futbol hakemlerinin iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 3(2), 30-38.
• Koivula, N. (1995). Ratings of gender appropriateness of sports participation: Effects of gender-based schematic processing. Sex Roles, 33(7/8), 543-557.
• Koivula, N. (2001). Perceived characteristics of sports categorized as gender-neutral, feminine and masculine. Journal of Sport Behavior, 23(4), 377-393.
• Lane, A. M., Nevill, A. M., Ahmad, N. S., ve Balmer, N. (2006). Soccer referee decisionmaking: “Shall i blow the whistle?”. Journal of Sports Science & Medicine, 5(2), 243-253.
• Middleton, J. A., ve Spanias, P. A. (1999). Motivation for achievement in mathematics: Findings, generalizations, and criticisms of the research. Journal for research in Mathematics Education, 30(1), 65-88.
• Miles, M. B., ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. London: Sage.
• Nakamura, J., ve Csikszentmihályi, M. (2001). Flow theory and research. In C. R. Snyder ve S. J. Lopez (Eds.), Handbook of positive psychology (pp. 195–206). New York: Oxford University Press.
• Özdemir, A. S., Durhan, T. A. ve Akgül, B. (2020). Flow yaşantı ölçeğinin rekreasyonel etkinliklere uyarlanmasına dair geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 25(2), 107-116.
• Patton, M. Q. (2014) Qualitative research & evaluation methods: Integrating theory and practice. Thousand Oaks: Sage.
• Plessner, H., ve Betsch, T. (2001). Sequential effects in important referee decisions: The case of penalties in soccer. Journal of Sport and Exercise Psychology, 23(3), 254-259.
• Ryan, R. M., ve Deci, E. L. (2000). The darker and brighter sides of human existence: Basic psychological needs as a unifying concept. Psychological Inquiry, 11(4), 319-338.
• Sadık, F., ve Sarı, M. (2012). Çocuk ve demokrasi: İlköğretim öğrencilerinin demokrasi algılarının metaforlar aracılığıyla incelenmesi. Uluslararası Cumhuriyet Eğitim Dergisi, 1(1), 48-62.
• Schaffer, O. (2013). Crafting fun user experiences: A method to facilitate flow. https://www.humanfactors.com/ sayfasından erişilmiştir.
• Selçuk, Z., Palancı, M., Kandemir, M., ve Dündar, H. (2014). Eğitim ve bilim dergisinde yayınlanan araştırmaların eğilimleri: İçerik analizi. Eğitim ve Bilim, 39(173), 430- 453.
• Spandler, H., McKeown, M., Roy, A., ve Hurley, M. (2013). Football metaphor and mental well-being: An evaluation of the it’s a goal! programme. Journal of Mental Health, 22(6), 544-554.
• Taylor, A. H., Daniel, J. V., Leith, L., ve Burke, R. J. (1990). Perceived stress, psychological burnout and paths to turnover intentions among sport officials. Journal of Applied Sport Psychology, 2(1), 84-97.
• Thompson, R. A. (1994). Emotion regulation: A theme in search of definition. Monographs of the Society for Research in Child Development, 59(2/3), 25-52.
• Yazıcı, M. (2020). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin “hakem” kavramına ilişkin metaforik algılarının incelenmesi. OPUS International Journal of Society Researches, 15(1), 4911-4929.
• Yetim, A. (2000). Sporun sosyal görünümü. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(1), 63-72.
• Yob, I. M. (2003). Thinking constructively with metaphors. Studies in Philosophy and Education, 22, 127–138.