CELİL MEMMEDGULUZADE’NİN “DANABAŞ KÖYÜNÜN ÖYKÜSÜ” ESERİNDE KADININ UYANIŞININ BAHTİNCİ BİR BAKIŞLA İNCELENMESİ

Year 2025, Volume: 8 Issue: 1, 1 - 12, 28.03.2025

Yakut Akbay

https://doi.org/10.37999/udekad.1555709

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Celil Memmedguluzade’nin 1894 yılında yayımlanan Danabaş Köyünün Hikâyeleri adlı öykü kitabından Danabaş Köyünün Öyküsü başlıklı hikâyesini temel alarak, Azerbaycan’da kadınların bilinçlenmesi, toplumsal gerçekçilik, ataerkil yapılar ve cehalet konularını ele almaktır. Metin, Mihail Bahtin’in çok-dillilik, çok-seslilik, diyalojizm ve karnavalesk kavramları kullanılarak incelenmiştir. Çalışmada, ana kadın karakter Zeynep’in, 19. yüzyılda kadınların temel hak ve özgürlüklerden mahrum bırakılmasına rağmen, bu hakları elde etmek için nasıl mücadele ettiklerini ortaya koyduğu savunulmaktadır. Eserin Bahtinci perspektiften okunması, Zeynep’in diğer karakterlerle olan etkileşimlerini ortaya koyan önemli bir araç olarak işlev görmüştür. Bu tutumun mizahi bir dille ele alınması ise, geleneksel ataerkil düzeni sorgulamaya ve alternatif bakış açılarına kapı aralamaya olanak tanımıştır. Karnavalesk yaklaşım, yazarın ciddi meseleleri daha erişilebilir ve eleştirel bir biçimde ele almasına, ayrıca bazı toplumsal normların absürtlüğünü vurgulamasına yardımcı olmuştur. Bu kapsamda, Zeynep’in deneyimleri, kadınlığın pasif bir temsili yerine, toplumsal diyaloğun aktif bir parçası olarak görülmelidir. Bahtinci bir bakış açısı, Zeynep’in hikâyesini bireysel bir mücadelenin ötesinde, toplumsal bir değişimin sembolü olarak görmemizi sağlamaktadır. Dolayısıyla, bu çalışmanın önemi, Celil Memmedguluzade’nin “Danabaş Köyünün Öyküsü” adlı eserinin Mikhail Bahtin’in kuramsal kavramları çerçevesinde incelenmesiyle, 19. yüzyıl Azerbaycan'ında kadınların uyanış mücadelesinin bağlamsallaştırılmasında yatmaktadır.

Keywords

"Danabaş Köyünün Öyküsü", Diyalojizm, Çok-seslilik, Karnavalesk, Azerbaycan Kadını

Ethical Statement

Etik beyana ihtiyaç duyulmamaktadır

Supporting Institution

Bulunmamaktadır

EXAMINING THE WOMAN’S AWAKENING FROM A BAKHTINIAN PERSPECTIVE IN JALIL MAMMADGULUZADEH’S “THE TALE OF THE VILLAGE OF DANABASH”

Abstract

This study aims to analyse the themes of women’s awakening, social realism, patriarchal structures and ignorance in Azerbaijan in Jalil Mammadguluzadeh’s story “The Tale of the Village of Danabash” from the collection Stories from the Village of Danabash (1894). The text is analysed based on Mikhail Bakhtin’s concepts of heteroglossia, polyphony, dialogue and the carnivalesque. It is argued that the main female character, Zeynep, demonstrates how women, despite being denied basic rights and freedoms in the 19th century, struggled to attain them. A Bakhtinian perspective is important in illuminating Zeynep’s interactions with other characters. The humorous treatment of these interactions makes it possible to question the traditional patriarchal order and open up alternative perspectives. The carnivalesque approach helps the author to address serious issues in a more accessible and critical way and to highlight the absurdity of some social norms. In this context, Zeynep’s experiences should be seen as an active part of social dialogue rather than a passive representation of femininity. A Bakhtinian perspective allows us to see Zeynep’s story as a symbol of social change beyond individual struggle. The significance of this study therefore lies in the examination of Jalil Mammadguluzadeh’s “The Tale of the Village of Danabash” from the perspective of Mikhail Bakhtin’s theoretical concepts, to contextualise the struggle for women’s awakening in 19th-century Azerbaijan.

Keywords

"The Tale of the Village of Danabash", Dialogism, Polyphony, Carnivalesque, Azerbaijani Woman

Ethical Statement

This study does not require ethics committee permission.

References

• Adıgüzel, S. (2007). Tiflis Edebî Muhitinde Molla Nasreddin Dergisi ve Dergide Tartışılan Konular. Bilig, 41, 1-21. https://bilig.yesevi.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/1229-published.pdf
• Altstadt, A. L. (1992). The Azerbaijani Turks: Power and Identity under Russian Rule. Hoover Press.
• Bahtin, M. (2004). Dostoyevski Poetikasının Sorunları. (Çev. Cem Soydemir). Metis.
• Bakhtin, M. (2001). Karnavaldan Romana: Edebiyat Teorisinden Dil Felsefesine Seçme Yazılar. (Çev. Cem Soydemir). Ayrıntı Yayınları.
• Bakhtin, M. (2005). Rabelais ve Dünyası. (Çev. Ç. Öztek). Ayrıntı Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 1965).
• Bakhtin, M. (1981). The Dialogic Imagination: Four Essays. (Çev. C. Emerson & M. Holquist). University of Texas Press.
• Gahramanlı, N. (2015). “Danabaş Köyü’nün Öyküsü” Hikâyesinde Sosyal Tenkit. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6 (6), 54-62. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/155076
• Holquist, M. (2003). Dialogism: Bakhtin and His World. Routledge.
• Karagür, N. S. (2002). Molla Nasreddin Dergisinde Kadın Meselesinin Aksi. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 7, 267-284. https://tkidergisi.com/file/molla-nasreddin-dergisinde-kadin-meselesinin-aksi
• Koç, E. (2024). Azerbaycan Edebiyatında Eleştirel Realizm Akımı ve Temsilcileri. Turcology Research, 80, 319-326. https://doi.org/10.62425/turcology.1488465
• Makas, Z. (1991). Azerbaycan Çağdaş Hikâye Antolojisi. Kültür Bakanlığı.
• Memmedguluzade, C. (2000). Danabaş Köyünün Öyküsü (öyküler). (Çev. İ. Kurtulan). Cumhuriyet.
• Morkoç, A. (2017). 20. Yüzyıl Başlarında Azerbaycan Edebiyatına Yansıyan Kadın Hukuksuzluğu. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 4 (14), 1628-1637. https://doi.org/10.26450/jshsr.236
• Rızvanoğlu, E. (2020). Wittgenstein ve Bakhtin'de tekdillilik ve çokdillilik sorunu. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 123-130. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/803590
• Yakışan, R. (2017). 19. Yüzyıl Azerbaycan Kadınının Sosyal Durumunun Yenileşmesinde Hacı Zeynelabidin Tagiyev’in Etkileri. Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, 2 (1), 92-111. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/315983