Okul Müdürlerinin Çok Faktörlü Liderlik Stillerinin Yetki Devrine Etkisi: Bir Doğrusal ve Yapısal Eşitlik Modelleme Çalışması

Year 2009, Volume: 22 Issue: 2, 457 - 479, 01.08.2009

Nuri Baloğlu Engin Karadağ Şevki Gavuz

Abstract

Keywords

-

Okul Müdürlerinin Çok Faktörlü Liderlik Stillerinin Yetki Devrine Etkisi: Bir Doğrusal ve Yapısal Eşitlik Modelleme Çalışması

Abstract

Bu çalışmada, Bass’ın durumsal liderlik teorisinde yer alan
dönüşümcü, sürdürümcü ve serbestlik tanıyan liderlik stillerinin yetki devri
üzerindeki etkisi, doğrusal ve yapısal eşitlik modelleri kullanılarak öğretmen
algılarına dayalı olarak açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmanın evrenini 2007–
2008 eğitim-öğretim yılında İstanbul ili Kadıköy, Şişli ve Kâğıthane
ilçelerindeki 178 ilköğretim okulunda görev yapan 6506 ilköğretim okulu
öğretmeni oluşturmaktadır. Örneklem, ilçelerin sosyo-ekonomik durumu
dikkate alınarak tabakalı örnekleme yöntemiyle belirlenen 312 öğretmenden
oluşmuştur. Veriler iki ölçek yardımıyla elde edilmiştir. Bass (1999)
tarafından geliştirilen ve Akdoğan (2002) tarafından Türkçe’ye uyarlanan
Çok Faktörlü Liderlik Ölçeği beşli likert tipi, üç bileşen ve yedi alt ölçekten
oluşmaktadır. Alt ölçeklerin güvenirlik düzeyleri (alpha) 0.70 ile 0.91
arasında değişmektedir. Short ve Rinehar (1992) tarafından geliştirilen ve
araştırmacılar tarafından Türkçe’ye uyarlanan Okul Paydaşları
Yetkilendirme Ölçeği, beşli Likert tipinde ve altı alt ölçekten oluşmaktadır.
Ölçeğin iç tutarlılık (alpha) değeri 0.67 ile 0.87 arasında değişmektedir.
Veriler Pearson Çarpım Momentler Korelâsyon, Çoklu Doğrusal Regresyon ve Path Analizi teknikleri yardımıyla çözümlenmiştir. Birbirine bağımlı
sebepler sistemli Path diyagramı kullanılarak açıklanmıştır. Bulgular,
müdürlerin dönüşümcü liderlik stillerinin, yetki devri üzerinde 0.73
düzeyinde direkt bir etkiye sahip iken; sürdürümcü liderlik ve serbestlik
tanıyan liderlik stillerinin yetki devri düzeyine olan etkilerinin doğrudan
değil dolaylı olduğunu göstermektedir.

Keywords

Okul müdürleri, liderlik stilleri, yetki devri

References

• Akdoğan, E. (2002). Öğretim elemanlarının algıladıkları liderlik stilleri ile iş doyum düzeyleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Avolio, B. J., & Bass, B. M. (2002). Developing potential across a full range of leadership Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Baloğlu, N., & Karadağ, E. (2008). Öğretmen yetkinliğinin tarihsel gelişimi ve Ohio Öğretmen Yetkinlik Ölçeği: türk kültürüne uyarlama, dil geçerliği ve factor yapısının incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 746, 571-606.
• Bass, B. M. (1985). Leadership and performance beyond expectations. NY: Free.
• Bass, B. M. (1990). Handbook of leadership: A survey of theory and research. NY: Free Press.
• Bass, B. M. (1997). Does the transactional transformational leadership paradigm transcend organizational and national boundaries? Journal of American Psychologist, 52(2), 130-139.
• Bass, B. M. (1997). Does the transactional-transformational leadership paradigm transcend organizational and national boundaries? American Psychologist, 52(2), 130-139.
• Bass, B. M. (1998). Transformational leadership: Industrial, military, and educational impact. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Bass, B. M., & Avolio, B. J. (1990). Developing transformational leadership: 1992 and beyond. Journal of European Industrial Training, 14, 21-27.
• Bass, B. M., & Avolio, B. J. (1994). Improving organizational effectiveness through transformational leadership. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Bass, B. M., & Avolio, B. J. (2000). MLQ: Multifactor leadership questionnaire. Redwood City, CA: Mind Garden.
• Bass, B. M., & Riggio, R. E. (2006). Transformational leadership. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Bass, B. M., & Steidlmeier, P. (1999) Ethics, character and authentic transformational leadership behavior. Leadership Quarterly, 10(2), 181- 217.
• Behling, O., & McFillen, J. M. (1996). A syncretical model of charismatic/transformational leadership. Group & Organization Management, 21(2), 163-191.
• Burns, J. M. (1978). Leadership. NY: Harper & Row.
• Bycio, P., Hackett, R., & Allen, J. (1995). Further assessments of Bass’s (1985) conceptualization of transactional and transformational leadership. Journal of Applied Psychology, 80(4), 468-478.
• Canella, A.A. & Monroe, M.J. 1997. Contrasting perspectives on strategic leaders: Toward a more realistic view of top managers. Journal of Management, 23, 213-237.
• Carless, S. A. (1998). Gender differences in transformational leadership: An examination of superior, leader, and subordinate perspectives. Sex Roles: A Journal of Research, 39, 11-12.
• Chen, G., Kirkman, B. L., Kanfer, R., Allen, D., & Rosen, B. (2007). A multilevel study of leadership, empowerment, and performance in teams. Journal of Applied Psychology, 92(2), 331-346.
• Choi, J. (2006). A motivational theory of charismatic leadership: Envisioning, empathy, and empowerment. Journal of Leadership & Organizational Studies (Baker College), 13(1), 24-43.
• Downton, J. V. (1973). Rebel leadership: Commitment and charisma in a revolutionary process. NY: Free.
• Fuller, J. B., Morrison, R., Jones, L., Bridger, D., & Brown, V. (1999). The effects of psychological empowerment on transformational leadership and job satisfaction. Journal of Social Psychology, 139(3), 389-391.
• Glad, B., & Blanton, R. (1997). F. W. de Klerk and Nelson Mandela: A study in cooperative transformational leadership’. Presidential Studies Quarterly, 27(3), 565-591.
• Greenberg, J., & Baron, R. A. (2000). Behavior in organizations. NJ: Prentice-Hall.
• Hamburg, M. (1985). Basic statistics: A modern approach. New York: Harcourt, Brace Jovanovich.
• Hartog, D. N., Van Muijen, V., & Jaap, J. (1997). Transactional versus transformational leadership: An analysis if the MLQ. Journal of Occupational & Organizational Psychology, 70(1), 19-34.
• Hess, R., Clapper, C., Hoekstra, K., & Gibison, S. (2001). Empowerment effects of teaching leadership skills to adults with a severe mental illness and their families. Psychiatric Rehabilitation Journal, 24, 257-265.
• Hipp, K. A., & Bredeson, P. V. (1995). Exploring connections between teacher efficacy and principals’ leadership behaviors. Journal of School Leadership, 5(2), 136-150.
• Huang, J. C. (2008). Path-oriented program analysis. NY: Cambridge University Press.
• Judge, T. A., & Bono, J. E. (2000). Five-factor model of personality and transformational leadership. Journal of Applied Psychology, 85(5), 751- 765
• Jung, D. I., & Sosik, J. J. (2002). Transformational leadership in work groups: The role of empowerment, cohesiveness, and collective-efficacy on perceived group performance. Small Group Research, 33(3), 313-337.
• Karl, R., Shamir, B., & Chen, G. (2003). The two faces of transformational leadership: Empowerment and dependency. Journal of Applied Psychology, 88( 2), 246–255.
• Klecker, B., & Loadman, W. (1996). An analysis of the school participant empowerment scale (Short and Rinehart, 1992). NY: American Educational Research Association.
• Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling. NY: Guilford Press.
• Kouzes, J. M., & Posner, B. Z. (1987). The leadership challenge: How to get extraordinary things done in organizations. San Francisco: Jossey-Bass.
• Leithwood, K. A. (1992). The move toward transformational leadership. Educational Leadership, 49(5), 8-12.
• McMillan, J. H., & Schumacher, S. (2006). Research in education: Evidence based inquiry. Boston: Brown and Company.
• Muijs, D., & Harris, A. (2003). Teacher leadership-Improvement through empowerment. Educational Management & Administration, 31(4), 437- 448.
• Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Moorman, R. H., & Fetter, R. (1990). Transformational leader behaviors and their effects on followers’ trust in leader, satisfaction, and organization citizenship behaviors. Leadership Quarterly, 1, 107-142.
• Short, P. M., & Rinehart, J. S. (1992). School participant empowerment scale. Educational and Psychological Measurement, 52, 951-960.
• Sipahi, B., Yurtkoru, S., & Çinko, M. (2006). Sosyal bilimlerde SPSS’le veri analizi. İstanbul: Beta Yayım Dağıtım.
• Stage, F. K., Carter, H. C., & Nora, A. (2004). Path analysis: An introduction and analysis of a decade of research. Journal of Educational Research, 98(1), 5-12.
• Steyn, G. M. (1998). Teacher empowerment and the leadership role of principals. South African Journal of Education, 18(3), 131-139.
• Tandoğan, T. H. (2002). Dönüşümcü ve sürdürücü liderliğin kontrol odağına bağlı olarak personel güçlendirmeye etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Tichy, N. M., & Devanna, M. A. (1986). The transformational leadership. New York: Wiley.
• Tracey, J. B., & Hinkin, T. R. (1998). Transformational leadership or effective managerial practices?. Group & Organization Management. 23(3), 220- 236.
• Valente, M. E. (1999). The relationship of organizational health, leadership, and teacher empowerment. (ERIC Document Reproduction Service No. ED ED430297)
• Witherspoon, P. D. (1997). Communicating leadership: An organizational perspective. Needham Heights, MA: Allyn & Bacon.
• Yammarino, F. J., Dubinsky, A. J., Comer, L. B., & Jolson, M. A. (1997). Women and transformational and contingent reward leadership: A multiple-level- of-analysis perspective. Academy of Management Journal, 40, 205-222.
• Yukl, G. (1999). An evaluation of conceptual weaknesses in transformational and charismatic leadership theories. Leadership Quarterly, 10, 285-305.