Uluslararası Kuruluşlar Perspektifinden Türkiye’de Asgari Ücret Sorunsalı ve Bir Çözüm Önerisi Modeli

Year 2025, Volume: 9 Issue: 1, 340 - 362

Osman Yıldız

https://doi.org/10.29216/ueip.1632748

Abstract

Bu araştırma, ücretli çalışanların önemli bir kısmını ilgilendiren asgari ücret konusunu incelemektedir. Çalışma, Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun bir sorunsala dönüştüğünü iddia ederek, Komisyon’un uluslararası normlar çerçevesinde yeniden nasıl yapılandırılabileceği ve nasıl bir model geliştirilebileceği şeklindeki soruları cevaplamayı amaçlamaktadır. Nitel araştırma yöntemlerinden temelde doküman analizinin kullanıldığı çalışmada veriler, içerik analizine tabi tutulmuştur. Bu analizler, yazarın içerisinde yer aldığı sosyal diyalog mekanizmalarının uygulamalarındaki rol, gözlem ve pratik deneyimleriyle entegre edilmeye çalışılmıştır. Analiz sonucunda, Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun isminden, yapısından ve karar verme şeklinden kaynaklı olarak birçok sorunu bünyesinde taşıdığı görülmektedir. Araştırma, sorunun çözümüne yönelik bir model önerisinde bulunmakta, Komisyon’un ILO standartları ve AB uygulamalarına uygun olarak asgari ücretin tespiti yerine asgari ücretin belirlenmesinde danışma statüsüne dönüştürülmesi ve Üçlü Danışma Kurulu gibi daha makro düzeydeki bir sosyal diyalog mekanizmasının bir alt çalışma birimi olarak kurgulanması başta olmak üzere birçok alternatifi içeren bir model ortaya koyarak, Komisyon’un katılımcı ve demokratik bir yapıya kavuşturulmasını önermektedir.

Keywords

Asgari ücret, asgari ücret sorunsalı, asgari ücret tespit komisyonu, sosyal diyalog, danışma statüsü

Ethical Statement

Bu araştırmanın her aşamasında “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi”nde belirtilen tüm kurallara uyulmuştur. Yönergenin “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında belirtilen eylemlerden hiçbiri gerçekleştirilmemiştir. Bu çalışmanın yazım sürecinde etik kurallarına uygun alıntı yapılmış ve kaynakça oluşturulmuştur. Çalışma intihal denetimine tabi tutulmuştur.

Supporting Institution

" Bu araştırmanın hazırlanmasında herhangi bir dış destek alınmamıştır."

From the Perspective of International Organisations, the Problematic of Minimum Wage in Türkiye and a Proposed Solution Model

Abstract

This research examines the issue of minimum wage, which concerns a significant portion of wage earners. By claiming that the Minimum Wage Determination Commission has become a problematic issue, the study aims to answer questions such as how the Commission can be restructured within the framework of international norms and what kind of model can be developed. In the study, which primarily uses document analysis from qualitative research methods, the data were subjected to content analysis. These analyses have been attempted to be integrated with the author's role, observations, and practical experiences in the applications of the social dialogue mechanisms in which he was involved. As a result of the analysis, it is observed that the Minimum Wage Determination Commission carries many problems stemming from its name, structure, and decision-making process. The research proposes a model for a solution including various alternatives aiming at answering the problem of reaching a participatory and democratic structure by suggesting that the Commission should be transformed into an advisory status in determining the minimum wage in accordance with ILO standards and EU practices instead of setting it as well as restructuring it as a sub-working unit under a social dialogue mechanism at a macro level like the Tripartite Advisory Board.

Keywords

Minimum wage, minimum wage problematic, minimum wage determination commission, social dialogue, consultative status

References

• Anadolu Ajansı, (2015). TİSK'ten asgari ücret kararına muhalefet. Erişim adresi:https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/tiskten-asgari-ucret-kararina-muhalefet/498660
• Anadolu Ajansı, (2024). Asgari ücret pazarlığında masada 4 işçi de olacak. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/asgari-ucret-pazarliginda-masada-4-isci-de-olacak/3408149
• Asgari Ücret Yönetmeliği (1972), Resmî Gazete Tarih: 12.02.1972, Resmî Gazete Sayısı: 14097
• Asgari Ücret Yönetmeliği (2024), Resmî Gazete Tarih: 01.08.2024, Resmi Gazete Sayısı: 25540
• Aslan, G. (2019). İktisat Yazınında Neoklasik Paradigma ve Asgari Ücret Tartışmaları. Çalışma ve Toplum, 2 (61), 1259-1286.
• AÜY - Asgari Ücret Yönetmeliği, Resmi Gazete Tarih: 01.08.2004 Resmi Gazete Sayısı: 25540.
• Ceyhan B., Ataay B. (2017). Türkiye’de Asgari Ücret Düzeyi ve Bir Asgari Ücret Modeli Önerisi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (58), 35-50
• DİSK-AR, (2023). Asgari Ücret Araştırması 2024. Erişim adresi: https://arastirma. disk.org.tr/wp-content/uploads/2023/12/ASGARI-UCRET-2024-RAPOR.pdf
• Erdoğdu, S. (2014). Türkiye’de asgari Ücret tespit komisyonu kararlarında İşçi ve İşveren temsilcilerinin yaklaşımları (1969-2013). ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 16(2), 1-37.
• Eser, B. Y., & Terzi, H. (2008). Türkiye’de Asgari Ücret: Sorunlar Öneriler. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(1), 129-143.
• European Commission (2012). Social Europe Guide. 2, Social Dialogue
• European Commission, (2025). Adequate minimum wages in the EU. Erişim adresi: https://employment-social-affairs.ec.europa.eu/policies-and-activities/rights-work/labour-law/working-conditions/adequate-minimum-wages-eu_en
• Frechtling, J. (2002). An overview of quantitative and qualitative data collection methods. The 2002 user-friendly handbook for project evaluation, 43-62
• Görmüş, A. (2007), Türkiye’de Sosyal Diyaloğun Gelişimi, Çalışma ve Toplum Dergisi, 14(3), 115-140.
• Güçlü, İ., (2019). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Teknik-Yaklaşım, Uygulama. (2. Baskı). Ankara: Nika Yayınevi.
• Gümüş, İ., & Akgüneş, A. O. (2020). Türkiye'de Asgari Ücretin Makroekonomik Değişkenlerle İlişkisi. Journal of Management and Economics Research, 18(2), 110-127.
• Hız, G. (2014). Yeni Dünya Düzeninde Yoksulluğun Değişmeyen Yüzü ve Asgari Ücret. Mesleki Bilimler Dergisi (MBD), 3(2), 162-172.
• ILO 26 No’lu Asgari Ücret Belirleme Yöntemi Sözleşmesi. https://www.ilo.org/tr/resource/26-nolu-asgari-ucret-belirleme-yontemi-sozlesmesi
• ILO (2017). Minimum wage policy guid. Erişim adresi: https://www.ilo.org/sites/default/files/wcmsp5/groups/public/%40ed_protect/%40protrav/%40travail/documents/publication/wcms_508566.pdf
• ILO C131 - Minimum Wage Fixing Convention, 1970 (No. 131) Erişim adresi: https://normlex.ilo.org/dyn/nrmlx_en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO::P12100_INSTRUMENT_ID:312276
• ILO, (y.y.a). Social Dialogue, Finding a Global Voice, Erişim adresi: https://webapps.ilo.org/public/english/dialogue/download/brochure.pdf
• ILO, (y.y.b), The ILO Governing Body at a Glance, Erişim adresi: https://www.ilo.org/sites/default/files/wcmsp5/groups/public/%40ed_norm/%40relconf/documents/meetingdocument/wcms_867123.pdf
• ILO, 2015, Report VI, International Labour Conference, 104th Session, Labour protection in a transforming world of work, Wage Policy, p.10. Erişim adresi: https://www.ilo.org/sites/default/files/wcmsp5/groups/public/%40ed_norm/%40relconf/documents/meetingdocument/wcms_358295.pdf
• IOE, (2014). Guidance Paper of the International Organisation of Employers: Minimum Wage, Executive Summary. Erişim adresi: https://www.ioe-emp.org/fileadmin/ioe_documents/publications/Policy%20Areas/employment/EN/_2014-04-15__IOE_Guidance_Paper_on_the_Minimum_Wage__April_2014_.pdf
• Işıkhan V. (2024). Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonu Tutanak Dergisi, 2 Kasım 2023 Perşembe, 11’inci Toplantı, Dönem: 28, Yasama Yılı: 2
• Karakas, C. (2015). The Minimum Wage: A Motor for Growth or a Brake on the Economy? EP, Briefing September 2015 EPRS | European Parliamentary Research Service, PE 568.338 EN.
• Kıvaç, A. (2024) Asgari ücretle kaç kişi çalışıyor? 30.10.2024, Erişim adresi: https://www.haberturk.com/7-milyon-kisi-asgari-ucretle-calisiyor-3733022-ekonomi
• Korkmaz, A. (2004). Bir Sosyal Politika Aracı olarak Türkiye’de Asgari Ücret: 1951-2003, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 53-69.
• Korkmaz, A., & Avsallı, H. (2012). Türkiye’de Asgari Ücretin Hukuksal Yönü. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4(2), 151-162.
• Kutal, M. (2007). Türkiye'de Asgari Ücretle İlgili Sorunlar (2007). In Journal of Social Policy Conferences (No. 53, pp. 55-64). İstanbul Üniversite.
• Muşmal H., Gürbüz İ. (2018), Doküman İncelemeleri, Şebnem Aslan (Ed.) Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri içinde (217-244), Eğitim Kitabevi.
• O’Neill, T. (2016), “What Does the Minimum Wage Have to Do with Reproductive Rights?”, Akron Law Review Journal. Erişim adresi: IdeaExchange@UAkron, https://ideaexchange.uakron.edu/cgi/viewcontent.cgi?referer=&httpsredir=1&article=2362&context=akronlawreview
• Obradovic, D. (2005). Civil Society and the Social Dialogue in European Governance. Yearbook of European Law, 24(1), 261- 327.
• Öçal, M., & Korkmaz, A. (2019). Bir Sosyal Politika Analizi: Türkiye’de Asgari Ücret Uygulaması. In Journal of Social Policy Conferences (No. 76, pp. 181-212). İstanbul Üniversite.
• Sayın, A. K. (2019). ILO Normları Bakış Açısı ile Dünyada ve Türkiye’de Asgari Ücret Uygulamaları. Çalışma ve Toplum, 3(62), 1877-1916.
• Sendpulse (y.y.), Monopsony. Erişim adresi: https://sendpulse.com/support/glossary/monopsony
• Sodsriwiboon P. & Srour, G. (2019). Does a Minimum Wage Help Workers?. Erişim adresi: https://www.imf.org/en/Publications/fandd/issues/2019/03/does-a-minimum-wage-help-workers-basics, March 2019
• Sümer, B. (2018). Minimum Wage as An Ethical Issue. European Journal of Multidisciplinary Studies 3(1), 1- 26. Erişim adresi: https://revistia.com/files/articles/ejms_v3_i1_18/Beyza.pdf
• TÜRK-İŞ (2024), Genel Başkan Ergün ATALAY 2025 yılında geçerli olacak asgari ücretin belirlenmesinin ardından, TÜRK-İŞ Genel Merkezinde basın açıklamasında bulundu. Erişim adresi: https://www.turkis.org.tr/genel-baskan-ergun-atalay-2025-yilinda-gecerli-olacak-asgari-ucretin-belirlenmesinin-ardindan-turk-is-genel-merkezinde-basin-aciklamasinda-bulundu/
• Yıldız, N. (2022). Türkiye’deki Ulusal Sosyal Diyalog Mekanizmalarının Değerlendirilmesi ve İzlenmesine Yönelik Bir Model Önerisi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(1), 199-229.
• Yolvermez, B. (2020). Türkiye’de Asgari Ücret Sorunlarına İlişkin Bir Değerlendirme. Çalışma ve Toplum, 4(67), 2441-2462.
• 1 No’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Resmî Gazete, 10/7/2018 – 30474
• 2709 Nolu TC Anayasası, Resmi Gazete Tarih: 18.10.1982 Resmi Gazete Sayısı: 17863 (Mükerrer)
• 3008 Sayılı İş Kanunu, Resmî Gazete Tarih: 15 Haziran 1936, Resmî Gazete Sayısı: 3330
• 4641 Sayılı ESK Kanunu, Resmî Gazete Tarih: 21.04.2001 Resmî Gazete Sayısı: 24380.
• 4857 Sayılı İş Kanunu, Resmî Gazete Tarih: 10.6.2003 Resmî Gazete Sayısı: 25134, Cilt: 42.
• 5544 Sayılı Mesleki Yeterlilik Kanunu, Resmî Gazete Tarih: 21.09.2006 Resmî Gazete Sayısı: 26312
• 700 Nolu KHK, Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, Resmî Gazete Tarih: 07.07.2018 Resmî Gazete Sayısı: 30471, 2. Mükerrer