ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN İMAJI: TOPLUMSAL ALGI, MESLEĞİN DOĞASI, SAYGINLIK VE GELECEKTEKİ DURUMUNA İLİŞKİN DENEYİMLER

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 114 - 142, 27.08.2021

Emine Bozkurt Hayriye Kutlu

Öz

Bu araştırmada öğretmenlik mesleğinin değişen imajı ve bu imajı etkileyen faktörleri belirlemek amaçlanmıştır. Araştırma fenomenoloji deseninde yürütülmüştür. Araştırmaya Karabük ilindeki okullarda görev yapan 12 öğretmen katılmıştır. Araştırmada veriler yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak toplanmıştır. Katılımcıların belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik ve kolay ulaşılabilir örnekleme aynı anda kullanılmıştır. Veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda bulgular toplumsal algıyı belirleyen unsurlar, öğretmenlik mesleğinin doğasından kaynaklanan kolaylıklar ve zorluklar, mesleğin saygınlığını artıran ve azaltan etmenler, mesleğin gelecekteki durumunun iyileştirmesine yönelik yapılabilecekler olmak üzere 4 tema altında toplandığı görülmüştür. Araştırmada öğretmenliğin ekonomik şartlarının, mesleğin saygınlığını belirlemede önemli bir unsur olarak görüldüğü tespit edilmiş ve öğretmenliğin kadınlara daha uygun bir meslek olarak algılandığı ortaya çıkmıştır. Öğretmenlerin kendi mesleklerine ilişkin olumlu bir tutum geliştirmelerinde öncelikle mesleğin saygınlık algısının yüksek olmasının önemli bir etmen olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlik mesleğinin imajını etkileyen önemli faktörlerden birinin de toplumun öğretmenlik mesleği ile ilgili yüksek beklentileri karşısında öğretmenlerin içinde bulunduğu bu beklentileri karşılayamama baskısı olduğu tespit edilmiştir. Meslek ile ilgili en önemli imaj kaybının ise tatilinin fazla olduğunun her platformda öğretmeni yıpratıcı olarak dile getirilmesi olduğu elde edilen sonuçlar arasındadır. Diğer taraftan öğretmen seçme ve atama kriterlerindeki eksiklikler, görevde yükselme olanaklarının sınırlılığı, ekonomik koşulların istenilen düzeyde olmaması, velilerin öğretmenlere karşı olumsuz tutumları ve medyanın öğretmenlik mesleği ve öğretmenlerle ilgili yaptığı olumsuz ifadeler öğretmenlik imajını olumsuz etkilediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

öğretmen imajı, Öğretmen statüsü, Mesleki algı, Teacher image, Professional value

THE IMAGE OF THE TEACHING PROFESSION: SOCIAL PERCEPTION, THE NATURE OF THE PROFESSION, RESPECT AND EXPERIENCES ON ITS FUTURE STATUS

Öz

In this study, it is aimed to determine the changing image of the teaching profession and the factors affecting this image. The research was carried out in phenomenology design. 12 teachers working in schools in Karabük province participated in the study. Data in the study were collected using a semi-structured interview form. Maximum diversity and easily accessible sampling among purposeful sampling methods were used simultaneously in determining the participants. Content analysis was applied to the data. As a result of the research, the findings were grouped under 4 themes. In the study, it was determined that the economic conditions of teaching were seen as an important factor in determining the prestige of the profession and it was revealed that teaching was perceived as a more suitable profession for women. It has been concluded that the high perception of respectability of the profession is an important factor for teachers to develop a positive attitude towards their profession. It has been determined that one of the important factors affecting the image of the teaching profession is the pressure of teachers not meeting these expectations in the face of the high expectations of society regarding the teaching profession. One of the results obtained is that the most important loss of image about the profession is that the excessive vacation is expressed as wearing the teacher in every platform. On the other hand, it has been seen that the deficiencies in the criteria for selecting and assigning teachers, the limited opportunities for promotion, the lack of economic conditions at the desired level, the negative attitudes of parents towards teachers and the negative statements made by the media about the teaching profession and teachers negatively affect the image of teaching.

Anahtar Kelimeler

Teacher image, Teacher status, Professional value

Kaynakça

• Akcan, E. & Polat, S. (2016). Eğitim konulu Türk filmlerinde öğretmen imajı: Öğretmen imajına tarihi bakış. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 22 (3), 293-320.
• Akyıldız, H. (1993). Öğretmen adaylarında öğretmen imajı. Eğitim Bilimleri Dergisi-Buca Eğitim Fakültesi Yayın Organı, 2 (5), 127-136.
• Akyüz, Y. (1978). Türkiye’de öğretmenin “öğretmen” ve meslek imajı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 11(1), 115-121.
• Ansari, S. U. & Malik, S. K. (2013). İmage of an efective teacher 21stcentury classroom. Journal of Educational and Instructional Studies In The World,3(4), 61-68.
• Ataünal, A. (2003). Niçin ve nasıl bir öğretmen? Ankara: Milli Eğitim Vakfı Yayınları.
• Bakan, Ö. (2004). Kurumsal imaj oluşumunu etkileyen faktörler: İletişim faktörlerinin rolünü belirlemeye yönelik ampirik bir çalışma (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Bağçeci, B., Çetin, B.& Ünsal, S. (2013). Öğretmenlerin mesleki imaj ölçeği. Gaziantep University Journal of Social Sciences,12(1), 34-48.
• Bahçeci, M.(2009). Velilerin okul imajına ilişkin görüşlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Bakan, Ö. (2005). Kurumsal imaj. Konya: Tablet Kitabevi.
• Bakioğlu, A. (1998). “Lider öğretmen”. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10, 11-19.
• Bektaş, F. (2010). “Örgütsel imaj ve örgüt kültürü: Öğretmen adayı örnekleminde nedensel bir araştırma”, Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi/Teori ve Uygulama, 1, 5-18.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. &Demirel F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem A. Yayıncılık.
• Celep, C. (2004). Meslek olarak öğretmenlik. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çakır, Ö. (2013). Profesyonel yaşamda kişisel imaj. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları,
• Çelikten, M., Şanal, Y. & Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (2), 207-237.
• Doğan, Ö (2018). Öğretmenlerin görüşlerine göre öğretmenlik mesleğinin imajı (Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Efendioğlu, E. (2013). Türk sinemasında öğretmen imajı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Emesini, N. O. (2016). Process of boostıng the ımage of teachers ın nıgerıa for good job performance. International Journal of Education Learning and Development,4(6), 77-83.
• Eurydice. (2015). The teaching profession in Europe: practices, perceptions, and policies. Luxembourg: European Commission, Education Audiovisual Culture Executive Agency. Publications Office of the European Union.
• Gönülaçar, Ş. (2016). Türkiye’de Öğretmen İmajı ve İtibarı Üzerine Bir İnceleme. Ankara.
• Güneş, G. (2007). Tek problem imaj mı? Türkiye gerçeğinde imaj meselesi. Türk Kütüphaneciliği, 21 (2), 230-236.
• Güven, D. (2010). Profesyonel bir meslek olarak Türkiye’de öğretmenlik. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27 (2), 13-21.
• Karaköse, T. (2007). Örgütlerde itibar yönetimi. Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E- Dergi, 11, 1-12.
• Kazoleas, D. (2001). Institutional image: A Case study corporate communications, International Journal, 6 (4), 205 - 216.
• Kestere, I.&Kalke, B. (2015). The visual image of teachers: A Ten-Country perspective. Revista Colombiana de Educación, 6, 19-40.
• Kılınç, A. Ç. (2016). Çağdaş liderlik yaklaşımları içinde N. Güçlü (Ed), Eğitim Yönetiminde Liderlik (ss. 69-96).Ankara: Pegem.
• Kıroğlu, K. & Elma C. (2009). Eğitim bilimlerine giriş. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Merriam, S. B., and Grenier, R. S. (2019). Qualitative research in practice: Examples for discussion and analysis. San Francisco, CA: Jossey-Bass Publishers. 44(4),566-568.
• Miles, H. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Ölçüm, D. & Polat, S. (2016). Öğretmen imajının kuşaklar bazında değerlendirilmesi[Evaluation of teacher image on the basis of generations]. Journal of Teacher Education and Educators. 5 (3), 361-397.
• Özata, M. & Aslan, Ş. (2010). Hastanede çalışan hemşirelerin mesleki imaj algılamalarının araştırılması. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi,(19), 251-268.
• Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (1), 323-343.
• Özden, Y. (2005). Eğitimde Yeni Değerler. (Genişletilmiş 6. Baskı). Ankara: Pegem.
• Özoğlu, M., Gür. B. S. & Altunoğlu, A. (2013). Türkiye’de ve Dünyada öğretmenlik. Eğitim Bir-Sen Yayınları Araştırma Dizisi, 10.
• Parnell, A. W. (2010). Image of the teacher in dducationalleadership. Education Faculty Publications and Presentation, 5(3), 1-18.
• Peltekoğlu, F. B, (2004). Halkla ilişkiler nedir?. İstanbul: Beta Yayınları.
• Peregrin, T., (2009), Clothes call: Your professional ımage can have a big ımpact on your career, Journal of the American Dietetic Association, 109 (5), 395-397.
• Polat, S. & Arslan, Y. (2015). Örgütsel yaşamda imaj: Geliştirme ve yönetimi (1. Baskı). Ankara: Nobel.
• Resmi Gazete, (2005). Öğretmenlik kariyer basamaklarında yükselme yönetmeliği. 13.08.2005. Sayı:25905.
• Sağlam, M. & Çiçek Sağlam, A. (2005). Öğretmenlik mesleğinin maddi yönüne ilişkin genel bir değerlendirme. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3 (3), 317-328. Secretariat of the Pestalozzi Programme, (2014). The Professional image and ethos of teachers. https://www.coe.int/t/dg4/education/pestalozzi/Source/Documentation/T21/FinRepEn.pdf adresinden 09.06.2021 tarihinde erişim sağlanmıştır.
• Seçer H. Ş. (2009), Mesleki yaşam modelinin oluşturulması ve mesleki analizlerde kullanımı, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1),35-56.
• Sezgin, F. (2013). Sosyal bir sistem olarak okul. İçinde S. Özdemir (Ed), Eğitim yönetiminde kuram ve uygulama. (ss. 63-100). Ankara:Pegem.
• Sönmez E.& Cemaloğlu, N. (2017). İlköğretim okulu öğretmenlerinin mesleki imaj algısı ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (4), 2117-2141.
• Şimşek, M. (2016). Öğretmenlerin örgütsel imaj algıları ile psikolojik iyi olma düzeyleri arasındaki ilişki: Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sütçü İmam ÜniversitesiSosyal Bilimler Enstitürü, Kahramanmaraş.
• Şimşek, Ş., Akgemici T. & Çelik A, (2008), Davranış bilimlerine giriş ve örgütlerde davranış, Gazi Kitapevi, Ankara.
• Tarman, B. & Baytak, A. (2011). Teknolojinin eğitimdeki yeni rolü: Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının bakış açıları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 891-908.
• Taslak, S. & Akın, M.(2005) . Örgüt imajı üzerinde etkili olan faktörlere yönelik bir araştırma: Yozgat İli Emniyet Müdürlüğü örneği. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 263-294.
• Taşkın E. & Sönmez S. (2005). “Kurumsal imaj oluşturmada halkla ilişkilerin rolü ve bir alan araştırması”, Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, 7, 1-27.
• TEDMEM (2014). Öğretmen gözüyle öğretmenlik mesleği rapor dizisi: 3, Ankara ss.1-66.
• Uluğ, F. (2003). Öğretmen mesleğinde statü ve kariyer düzeni. Öğretmen yetiştirme ve istihdamı sempozyumu. Ankara: Eğitim-Sen Yayınları, 33-35.
• Ünsal, S. (2015). Öğretmenlerin mesleki imajlarına ilişkin görüşleri ve mesleki imaja etki eden faktörler (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Ünsal, S.& Bağçeci, B. (2016). Öğretmenlerin mesleki imajlarına ilişkin görüşleri ve mesleki imaja etki eden faktörler.Journal of Human Sciences, 13(3), 3905-3926. doi:10.14687/jhs.v13i3.3908.
• Yonca, O. (2011) Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde polis imajı ve bu imaja etki eden faktörler: Uygulamalı bir çalışma. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (7. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.