Leadership Skills Specific to Turkish Culture in Proverb Books

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 53 - 92, 30.12.2023

Ayhan Kılıç , İlhami Kılıç

Öz

From past to present, leaders have succeeded in creating large-scale changes and innovations in the perception levels, belief and value systems, attitudes, and behaviors of their followers. In this context, how leaders, who have aroused great interest and curiosity throughout human history, have achieved this position, how they can make the changes and innovations they have created in the societies they belong to, and the leadership characteristics they possess continue to be questioned. In this context, the "Global Leadership and Organizational Behavior Effectiveness" (GLOBE) research conducted in 62 countries in 1993 determined the leadership characteristics that were adopted and not adopted in most cultures. According to the study, the adopted leadership skills are being credible and trustworthy, being fair and honest, planning for the future and being farsighted, being decisive and meaningful, being dynamic and motivating, having effective communication, being positive, being smart and knowledgeable, and being a unifier and coordinator. The purpose of this study is to identify and evaluate leadership skills unique to Turkish culture, that is, leadership skills adopted by Turkish society, in the context of Turkish proverbs. In fact, as one of the elements that best reflect Turkish culture, Turkish proverbs were used as the main basis for the classification of leadership skills. For this purpose, Turkish proverbs books such as Hıfzı's "Durub-ı Emsal", Mehmet Said Tekezâde's "El-Durub-ı Emsal-i Türkiyye yahut Ata Sözü", Esat İleri's "Türk Dilinde Darb-ı Meseller" and Haşim Veli's "Atalar Sözü", which are thought to reflect the characteristics of national culture as they are, were preferred. Therefore, the "document analysis" method, one of the qualitative research methods, was adopted in the systematic examination of written documents as a data source. As a result, four related proverb books were scanned, proverbs reflecting leadership skills specific to Turkish culture were identified, and these proverbs were categorized under fifteen main headings (to be fair, being wise and knowledgeable, being considerate and tolerant, having awareness of unity and solidarity, being courageous and decisive, being hardworking, being educative and role model, being honest and trustworthy, being virtuous, being prudent and farsighted, being faithful and self-confident, knowing oneself correctly and renewing oneself according to time and place, being compassionate, altruistic and generous, being planned and doing things properly, being patient and controlling one's anger, being frugal).

Anahtar Kelimeler

Leadership, Leadership in Turkish Culture, Leadership Skills in Turkish Proverbs

Atasözü Kitaplarında Türk Kültürüne Özgü Liderlik Becerileri

Öz

Geçmişten günümüze değin liderler; takipçilerinin sahip oldukları algılama düzeylerinde, inanç ve değer sistemlerinde, tutum ve davranışlarında büyük çaplı değişiklikler ve yenilikler oluşturmayı başarmışlardır. Öyle ki insanlık tarihi boyunca büyük bir ilgi ve merak uyandıran liderlerin bu konumlarını nasıl elde ettikleri, mensubu bulundukları toplumlarda oluşturdukları değişim ve yenilikleri nasıl yapabildikleri ve hangi liderlik özelliklerine sahip oldukları sorgulanmaya devam etmektedir. Bu bağlamda, 1993 yılında 62 ülkede gerçekleştirilen “Küresel Liderlik ve Örgütsel Davranış Etkililiği” (GLOBE) araştırması ile çoğu kültürde benimsenen ve benimsenmeyen liderlik özellikleri belirlenmiştir. Bu kapsamda araştırmaya göre benimsenen liderlik becerileri; inandırıcı ve güvenilir olmak, adil ve dürüst olmak, geleceği planlamak, ileri görüşlü olmak, kararlı ve anlam yaratan olmak, dinamik ve etrafını motive edici olmak, etkili iletişime sahip olmak, akıllı ve bilgili olmak, pozitif ve birleştirici olmaktır. Öyleyse araştırmanın amacı; Türk kültürüne özgü ve Türk toplumu tarafından benimsenmiş liderlik becerilerini, atasözleri bağlamında tespit ederek değerlendirmektir. Bu nedenle Türk kültürünü en iyi yansıtan unsurlardan biri olan atasözleri, liderlik becerilerinin sınıflandırılmasında temel dayanak noktası olarak kullanılmıştır. Bu amaçla, milli kültür özelliklerini olduğu gibi yansıtacağı düşünülen Hıfzı’nın “Durub-ı Emsal”, Mehmet Said Tekezâde’nin “El-Durub-ı Emsal-i Türkiyye yahut Atalar Sözü”, Esat İleri’nin “Türk Dilinde Darb-ı Meseller” ve Haşim Veli’nin “Atalar Sözü” adlı kitaplarından faydalanılmıştır. Dolayısıyla yazılı belgelerin veri kaynağı olarak sistematik incelenmesinde nitel araştırma yöntemlerinden “doküman incelemesi” yöntemi benimsenmiştir. Sonuç olarak ilgili dört atasözü kitabı taranmış, Türk kültürüne özgü liderlik becerilerini yansıtan atasözleri tespit edilmiş ve belirlenen bu atasözleri on beş ana başlık altında (adaletli olmak, akıllı ve bilgili olmak, anlayışlı ve hoşgörülü olmak, birlik ve beraberlik bilincine sahip olmak, cesaretli ve kararlı olmak, çalışkan, eğitici ve örnek olmak, doğru sözlü ve güvenilir olmak, erdemli olmak, ihtiyatlı ve ileri görüşlü olmak, inançlı ve özgüven sahibi olmak, kendini doğru tanımak ve zamana, mekâna göre kendini yenilemek, merhametli, fedakâr ve cömert olmak, planlı olmak ve işi usulüne göre yapmak, sabırlı ve öfkesine hâkim olmak, tutumlu olmak) toplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Liderlik, Türk Kültüründe Liderlik, Türk Atasözlerinde Liderlik Becerileri

Kaynakça

• Abadan, Y. (1956). Kültür mefhumu ve değişimi. Ankara: Yücel.
• Akın, A. (2008). Doğudan batıdan: Bir kültür öğesi olan Türk atasözlerinin yönetim paradigmaları açısından incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 1-29.
• Aybars, E. (1992). Millileşme ve çağdaşlaşma lideri Atatürk. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 1(3), 863-870. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1153657.
• Baltaş, A. (2022). Türk kültüründe yönetmek. (On Altıncı Baskı). İstanbul: Remzi. Başaran, E. (1994). Eğitime giriş. Ankara: Kadıoğlu.
• Burns, J. (1975). Leadership. New York: Harper & Row.
• Celkan, H. Y. (2019). Eğitim sosyolojisi. (İkinci Baskı). Elâzığ: Asos.
• Çil, H. (2009). Hz. Ömer’in liderliği. YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez No: 249354).
• Ercan, Ü. ve Sığrı, Ü. (2015). Kültürel değerlerin liderlik özelliklerine etkisi: Türk ve Amerikalı yöneticiler üzerine bir araştırma. Amme İdaresi Dergisi, 48(3), 95-126. http://doi.org/10.13140/RG.2.1.3592.8569.
• Ergin, M. (2012). Orhun abideleri. (Kırk Altıncı Baskı). İstanbul: Boğaziçi.
• Gökalp, Z. (1995). Hars ve medeniyet. İstanbul: Toker.
• Greenberg, J. ve Baron, R. A. (1993). Behavior in organization. Boston: Allyn and Bacon.
• Güngör, E. (1986). Dünden bugünden tarih, kültür, milliyetçilik. İstanbul: Ötüken.
• Güngör, N. (2020). Kültürel çalışmalar ve Türkiye serüveni. TRT Akademi Dergisi, 5 (10), 514-535. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1112286.
• Güvenç, B. (2018). İnsan ve kültür. İstanbul: Boyut.
• Hacip, Y. H. (2019). Kutadgu Bilig. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.
• Harbi, K. (2017). Girişimcilik olgusunun Türk atasözlerinde içerik analizi yöntemiyle incelenmesi. YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez No: 469179)
• Hıfzı, M. (1853). Durub-i emsal. İstanbul: Aşir Efendi. https://isamveri.org/pdfrisaleosm/RE07628.pdf.
• Hofstede, G. (1980). Culture’s consequences: International differences in work-related values. Beverly Hills: Sage.
• House, R., Hanges, P., Dorfman, P., Javidan, M. ve Gupta, V. (1997). Cultures, organizations and leadership: GLOBE study of 62 societies. Thousand Oaks: Sage. https://digitalcommons.andrews.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1005&context=jacl.
• House, R. J. (1999). Culture-specificand cross-culturally genarilazible ımplicit leadership theories are attributes of charismatic/transformational leadership universally endorsed? Ledarship Quarterly, 10(2), 219-256. https://doi.org/10.1016/S1048-9843(99)00018-1.
• İleri, E. (1925). Türk dilinde darb-ı meseller. İzmir: Ahenk.
• Kafesoglu, İ. (1984). Türk milliyetçiliğinin meseleleri. İstanbul: Devlet.
• Karahan, Y. (2014). Türk kültüründe liderlik. https://yenidenergenekon.com/424-turk-kulturunde-liderlik/.
• Katz, D. ve Kahn, R. L. (1978). The social psychology of organisations. New York: John Wiley.
• Kaya, F. (2015). Kutadgu Bilig’e göre liderlik eğitimi. YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez No: 405468)
• Kaya, F. (2017). Kutadgu Bilig’e göre liderde bulunması gereken temel vasıflar. Elektronik Türkçe Çalışmaları Dergisi, 12(33), 313-336. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.12769.
• Koç, N. (2011). Kültür ve “medeniyet” kavramları etrafındaki tartışmalar ve Atatürk’ün düşünceleri. Cumhuriyet Tarihi Araştırma Dergisi, 13, 103-122. https://ctad.hacettepe.edu.tr/7_13/5.pdf.
• Kongar, E. (1982). Kültür üzerine. İstanbul: Çağdaş.
• Koşar, D. ve Gürer, G. T. (2023). Atasözleri bağlamında Türk kültüründe liderlik. Milli Folklor, 18(138), 189-205.
• Kulak, Ö. (1988). Theodor Adorno: Kültür endüstrisi kıskacında kültür. İstanbul: İthaki.
• Kulak, Ö. (2016). Theodor Adorno: Kültür endüstrisinin kıskacında kültür. YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez No: 434293)
• Meriç, C. (1986). Kültürden irfana. İstanbul: İnsan.
• Özakpınar, Y. (1999). Kültür değişmeleri ve batılılaşma meseleleri. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Özkaynar, G. K. (2017). Tarihte öne çıkan Türk lider örnekleri üzerine bir inceleme. Ekonomi İşletme ve Yönetim Dergisi, 1(1), 10-31. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/387515.
• Rauch, C. F. ve Behling, O. (1984). Functionalism: Basis for an alternate approach to the study of leadership. Leaders and Managers: International Perspectives on Managerial Behavior and Leadership, 1, 45-62. http://dx.doi.org/10.1016/B978-0-08-030943-9.50012-7.
• Richards, D. ve Engle, S. (1986). After the vision: Suggestions to corporate visionaries and vision champions transforming leadership. New Jersey: Prentive Hall.
• Schein, E. H. (1992). Organizational culture and leadership. San Francisco: Jossey-Bass.
• Suri, H. ve Clarke, D. (2009). Advancements in research systhesis methods: From a methodologically inclusive perspective. Review of Educational Research, 79(1), 395-430. http://10.3102/0034654308326349.
• Şişman, M. (2014). Eğitim bilimine giriş. Ankara: Pegem Akademi.
• Stogdill, R. (1974). Handbook of leadership: A survey of theory and research. New York: The Free.
• Tekezade, M. S. (1893). El-durub-ı emsal-i Türkiyye yahut atalar sözü. İstanbul: Dersaadet Kasbar. http://ktp.isam.org.tr/pdfeser/kitap/035975.pdf.
• Turhan, M. (2020). Kültür değişmeleri sosyal psikoloji bakımından bir tetkik. Ankara: Altınordu.
• Türk Dil Kurumu. (2023). Güncel Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr/.
• Ülken, H. Z. (2019). Türkiye’de çağdaş düşünce tarihi. (On Beşinci Baskı). İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Veli, H. (1926). Atalar sözü. İstanbul: Mahmut Bey. https://isamveri.org/pdfrisaleosm/R195899.pdf.
• Yalçın, E. S. ve Çetin, A. (1999). Türklerde liderlik geleneği ve Atatürk. Erdem Dergisi, 11(33), 1029-1036. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/687412.
• Yukl, G. (2018). Örgütlerde liderlik. Ş. Çetin ve R.Baltacı (Çev. Eds.). Ankara: Nobel.